همکاری ایران و قطر در برداشت از ذخایر مشترک گازی پارس جنوبی (گنبد شمالی) با تاکید بر نظریه بازی‌ها

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

المیرا بیاتی ¹ , بیژن صفوی ² , امیر جعفرزاده ³

1 - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب- تهران- ایران
2 - جزء هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
3 - دکترای اقتصاد نفت و گاز

تاریخ دریافت : 1398/04/16 تاریخ پذیرش : 1398/04/16 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: L95, طبقه‌بندی JEL: .C72, Q49 واژگان کلیدی: مخزن گازی پارس جنوبی (قطر: گنبد شمالی), نظریه بازی‌ها, بازی‌های غیرهمکارانه, حذف راهبردهای مغلوب, تعادل نش,

چکیده مقاله :

چکیده هدف این مقاله بررسی همکاری ایران و قطر در برداشت از ذخایر مشترک گازی پارس جنوبی (قطر: گنبد شمالی) با استفاده از نظریه بازی‌هاست. نقصان معاهده بین‌المللی موثق در تعیین میزان بهره‌برداری موجب شده قطر با سرمایه‌گذاری بیش‌تر در صنایع نفت و گاز خود نسبت به ایران از این منبع، بهره بیش‌تری کسب نماید؛ این عدم تعادل موجب رقابتی زیان‌بار و شتاب‌زده شده است. در پی این رخداد، هدف اصلی مقاله بررسی نوع ارتباط (همکارانه یا غیرهمکارانه) از طریق نظریه بازی‌ها برای دست‌یابی به راهبرد بهینه اقتصادی برای ایران است. نتایج مبتنی بر طراحی بازی غیرهمکارانه و حل از طریق روش‌های حذف راهبردهای مغلوب (تعادل استراتژی‌های غالب) و تعادل نش، نشان داد انتخاب راهبرد عدم همکاری نه تنها برای ایران، بلکه برای کشور رقیب نیز بهینه است و عدم همکاری، منافع اقتصادی بیش‌تری برای ایران درپی دارد.

چکیده انگلیسی:

Abstract The purpose of this article is to examine the cooperation between Iran and Qatar in withdrawal of shared reservoirs of South Pars gas field (in Qatar: North Dome) by using game theory. The failure of a credible international agreement in determining the magnitude of the exploitation has led Qatar to become more promising by investing more in its oil and gas industries than Iran; this imbalance has caused a rash and pernicious competition. Following this incident, the main purpose of the paper is to examine the type of communication (cooperative or non-cooperative) through the game theory to achieve an optimal economic strategy for Iran. Results based on non-cooperative game design, solving methods through methods of elimination of dominated strategies (dominate strategies equilibrium), and Nash equilibrium showed that choosing the non-cooperative strategy is optimized for both countries and non-cooperation has more economic benefits for Iran.

منابع و مأخذ:

منابع

-    ادیبی، سیامک. (1386). نقد و بررسی برنامه‌ریزی در بهره‌برداری از میدان گازی پارس جنوبی. مجله بررسی‌های مسائل اقتصاد انرژی، 9: 33-47.

-    بهشتی مال، مهران (2009). ترجمه گزارش کشور قطر. واحد تحقیقات بازار و بررسی‌های اقتصادی، شرکت ملی صادرات گاز ایران.

-    بیاتی، المیرا (1394). نحوه همکاری ایران و قطر در برداشت از ذخایر مشترک گازی پارس جنوبی (در قطر: گنبد شمالی): با تاکید بر نظریه بازی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.

-    سایت اختصاصی شرکت ملی نفت ایران (24/04/1393). پارس جنوبی، مسیر تحقق چشم‌انداز توسعه کشور. بازیابی در سایت: www.nioc.ir.

-    جعفرزاده، امیر، شاکری، عباس؛ مومنی، فرشاد و عبدلی، قهرمان (1393). تحلیل همکاری میان ایران و ترکمنستان در صادرات گاز به اروپا از طریق خط لوله نوباکو: چارچوب نظریه بازی همکارانه. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 3 (12): 117-144.

-    جعفرزاده، امیر، شاکری، عباس، مومنی، فرشاد و عبدلی، قهرمان (1393). همکاری بین صادرکنندگان گاز منطقه خزر در صادرات گاز به اروپا با نگاه بر ملاحظات محیط زیستی در چهارچوب نظریه بازی. پژوهشنامه اقتصادی، 14 (4): 1-40.

-    جعفرزاده، امیر، نیسی، عبدالساده (1391). تحلیل سیاست صادرات گاز به کشورهای هند و پاکستان در چارچوب نظریه بازی‌ها. فصلنامه اقتصاد محیط زیست و انرژی، 1 (2): 73-91.

-    دنیای اقتصاد (15/12/95). آخرین وضعیت توسعه پارس جنوبی. بازیابی در سایت:

 http://donya-e-eqtesad.com                                                                                 

-    دخانی، وحید (1388). وضعیت بهره‌برداری قطر از میدان گنبد شمالی مشترک با میدان گازی پارس جنوبی. مجله اکتشاف و تولید، 64: 12-16.

-    درخشان، مسعود (1393). قراردادهای نفتی از منظر تولید صیانتی و ازدیاد برداشت: رویکرد اقتصاد مقاومتی. مطالعات اقتصاد اسلامی، 12: 7-52.

-    سوری, علی. (1386). نظریه بازیها و کاربردهای اقتصادی (چاپ اول). تهران: انتشارات دانشکده امور اقتصادی.

-    عبدلی، قهرمان (1390). نظریه بازی‌ها و کاربردهای آن (بازی‌های ایستا و پویا با اطلاعات کامل) (چاپ چهارم). انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.

-    فروزنده، علی (1390). وضعیت مخزن پارس جنوبی نگران کننده شد. گزارش خبری-تحلیلی فارس.

-    مصلح، کامران، دهقانی، فرید، الزامی، محمدرضا، میرزا ابراهیمی، رضا (1387). در استفاده بهینه از منابع گازی در ایران. موسسه مدیریت انرژی افق. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

-    معظمی، منصور، جوکار، محمد صادق (2013). گزارش انرژی کشور: گزارش نفت و گاز قطر (اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده آمریکا). موسسه مطالعات بین المللی انرژی، وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران.

-    میرعباسی، سید باقر، و جهانی، فرخزاد (1390). رژیم حقوقی بهره‌برداری از میادین مشترک نفت و گاز در خلیج فارس از منظر حقوق بین الملل. فصلنامه راهبرد، 61: 91-122.

-    ناجی میدانی، علی‌اکبر، رحیمی، غلامعلی (1395). مدل قیمت‌گذاری صادرات گاز طبیعی از طریق خط لوله براساس نظریه بازی‌ها. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 10(2): 29-49.

-    خبرگزاری جهموری اسلامی ایران (3 دی 1392). همزمان با کاهش تحریم‌ها؛ قطر برای همکاری با ایران در توسعه پارس جنوبی اعلام آمادگی کرد،قابل دسترسی در سایت: www.irna.ir          

-    Fattouh, Bassam, Rogers, Howard V. & Peter Stewart. (2015). THE US shale gas revolution and its impact on Qatar’s position in gas markets. columbia: Center on global energy policy, COLUMBIA SIPA.

-    Finn, T. (3, April, 2017). Qatar restarts development of world’s biggest gas field after 12-year freeze. <http://www.reuters.com/article/us-qatar-gas-idUSKBN175181>

-    Hubert, F., & Ikonnikova, S. (2004). Discussion paper, Humboldt University.

-    Maskin, Erik (2003). Coalitional bargaining with externalities, Keynote lecture for the European Economic Association Conference 2003, Stockholm.

-    Morbée, J., & Proost, S., (2008). Russian market power on the EU Gas Market: Can Gazprom does the same as in Ukraine? Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1084817.

-    Natural Gas Prices, Industry News and Analysis. (n.d.). Retrieved from PLATTS McGRAW HILL FINANCIAL: http://www.platts.com/

-    Qatar country Energy Profile, Qatar Energy Data, Statistics and Analysis-Oil, Gas, Electricity, Coal. (2014.). Retrieved from EIA: www.eia.doc.          

-    Qatar sets the standard for gas value creation, Upstream Insight (Middle East) (2010). www.woodmac.com

-    Retrieved from BP Statistical Review Of world Energy (2014): http://www.bp.com/statisticalreview

-    Total company Report. (n.d.). Retrieved from Total Company: http://www.total.com/

-    Grais, W., & Kangbin, Z., (1994). Strategic interdependence in the East-West Gas Trade. Policy Research Working Paper 1343.

-    www.eia.gov.