آثار تنوع صادرات صنعتی بر بی‌ثباتی درآمد ارزی بخش صنعت ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

هومن نصیری ¹ , مسعود نونژاد ² , علی حقیقت ³ , مهرزاد ابراهیمی ⁴

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2 - دانشیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
3 - استادیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
4 - استادیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

تاریخ دریافت : 1398/07/13 تاریخ پذیرش : 1399/07/21 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: F31, درآمد ارزی, طبقه‌بندی ژل: L25, کالاهای صنعتی, الگوی خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی, O25. واژگان کلیدی: تنوع صادرات,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه میان تنوع‌بخشی کالاهای صادراتی در زیربخش‌های برتر صنعتی و تاثیر آن بر بی‌ثباتی درآمد ارزی بخش صنعت ایران است. بر همین اساس، داده‌های فصلی 1-1381 تا 2-1397 در سه زیربخش برتر صنعتی کشور گردآوری و از روش خودرگرسیون‌ با وقفه های توزیعی برای برآورد استفاده شد. یافته ها بیانگر اثرات مثبت نرخ تورم و درآمد جهانی بر بی ثباتی درآمد ارزی در کوتاه مدت و بلندمدت بوده و اثر شاخص تمرکز زیربخش فلزات اساسی بر بی ثباتی درآمد ارزی صنعتی مثبت و در زیربخش های محصولات کانی غیرفلزی و منسوجات کارگاه‌های صنعتی منفی و معنادار بوده است. بنابراین، حرکت به سمت تنوع‌بخشی در زیربخش فلزات و تمرکز در زیربخش‌های کانی غیرفلزی و منسوجات موجب کاهش بی ثباتی درآمد ارزی صنعتی می‌شود. بر اساس نتایج پیشنهاد می گردد دولت با اعطای تسهیلات، تعیین تعرفه های گمرکی صادراتی و وارداتی در زیربخش‌های صنعت، ضمن جهت دهی به تولید از نظر متنوع‌سازی و یا تمرکززدایی، موجبات کاهش بی ثباتی درآمد ارزی صنعتی را فراهم آورد.

چکیده انگلیسی:

The main purpose of this study is to investigate the relationship between the export diversification in the top industrial sub-sectors and its impact on the volatility of foreign exchange earnings in Iran's industrial sector. Accordingly, quarterly data from 2002-2 to 2018-3 were collected in the top three industrial sub-sectors of the country and the autoregression method with distributed intervals was used for estimation. The findings indicate the positive effects of inflation and global income on short-term and long-term foreign exchange earnings instability and the effect of concentration index of base metals sub-sector on industrial foreign exchange earnings instability was positive and in non-metallic mineral products and workshop textiles has been negative and significant. Therefore, moving towards diversification in the metals sub-sector and focusing on the non-metallic mineral and textile sub-sectors will reduce the volatility of industrial foreign exchange earnings. Based on the results, it is suggested that the government reduce the instability of industrial foreign exchange earnings by granting facilities, setting export and import customs tariffs in industrial sub-sectors, while directing production in terms of diversification or decentralization.

منابع و مأخذ:

- ابراهیمی مهرزاد، خدادادکاشی، فرهاد، احمدیان مجید (1393). ارزیابی ‌اندازه همکاری و انحصار در صنایع بزرگ ایران،  فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست­های اقتصادی، 23- 69: 179-198.

- ابونوری، اسماعیل، غلامی، نجمه (1390). ساختار صنایع ایران و هم‌بستگی بین متغیرهای اندازه‌گیری تمرکز. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 96: 21-43.

- احمدی، حمیده، فخرایی، عنایت­الله (1390). بررسی عوامل مؤثر بر نوسانات درآمدهای ارزی صادرات غیرنفتی ایران. فصلنامه اقتصاد مقدار، 82: 123-149.

- امینی­داران، مهناز، امیری، حسین (1397). عوامل موثر بر متنوع‌سازی صادرات صنعتی در ایران، پژوهش‌نامه اقتصاد کلان، 25: 65-91.

- آل­عمران رویا، آل عمران، سیدعلی (1393). بررسی تاثیر بی‌ثباتی صادرات بر رشد اقتصادی ایران. فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، 14: 39-66.

- بروجردی، علیرضا (1385). هم‌گرایی اقتصادی. تهران: انتشارت سمت.

- برومند، شهرزاد، ضیایی بیگدلی، محمدتقی، رضایی، ابراهیم (1388). بررسی اثرات بی‌ثباتی صادرات بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری، 2: 21-36.

- تقوی، مهدی، حسن­پورکارسالاری، یوسف (1395). پیچیدگی صادرات غیر‌نفتی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (مطالعه موردی کشورهای درحال توسعه با تاکید بر ایران). فصلنامه اقتصاد مالی، 36: 1-14.

- تقی­پور، انوشیروان، موسوی­کسمایی­آزاد، افسانه (1391). تحلیلی بر متنوع‌سازی صادرات و تاثیر آن بر افزایش در آمدهای ارزی غیرنفتی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌نامه بازرگانی، 18: 109-144.

- خلاقیان، عادله، پورفرج، علیرضا (1393). اثر تمرکز صادرات نفت بر رشد اقتصادی کشورهای عضو اپک. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 14: 93-112.

- حافظیه، علی­اکبر، گلی، یونس، علمی­مقدم، مصطفی (1396). شناسایی عوامل موثر بر متنوع‌سازی صادرات و سیاست مطلوب اقتصاد مقاومتی، فصلنامه مطالعات راهبردی، 76: 5-7.

- دنیابین فهیمه، عباسی غلامرضا، میرزایی­نژاد محمدرضا (1391). عوامل مؤثر بر صادرات در صنایع ایران با تاکید بر ساختار بازار. فصلنامه علمی پژوهشی برنامه ریزی و بودجه، 17: 97-113.

- عادلی، عبدالمجید، غفاری، هادی، شایگانی، بیتا (1399). واکاوی اثرگذاری محدودیت‌های صادراتی بر ساختار صادرات غیر نفتی ایران با تاکید بر بخش معدنی، فصلنامه علمی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 9 (34): ۱۶۳-۱۸۹.

- فخرایی، عنایت (1390) بررسی عوامل مؤثر بر نوسانات درآمدهای ارزی صادرات غیرنفتی ایران، فصلنامه اقتصاد مقداری، 29: 123-149.

- لعل­خضری، حمید، ناجی، علی­اکبر، کریم­زاده، مصطفی (1393). اثر تلاطم نرخ ارز بر مصرف بخش خصوصی ایران 1352-90. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 59: 211-236.

- محمدی، حسین، فکاری، بهزاد (1394) اثرات زیرساخت‌های نهادی و متغیرهای کلان اقتصادی بر تنوع صادرات ایران. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، (11): 75-94.

- محمودزاده، محمود، مشهدی­محمدی، هدی، شاکری، عباس (1393). تاثیر انحراف نرخ ارز واقعی بر صادرات صنعت فولاد در ایران، اقتصاد مالی، 28: 15-33.

- موسوی، امه­هانی، مرتضوی، ابوالقاسم، خلیلیان، صادق (1398). اثر نوسان نرخ ارز بر صادرات صنایع غذایی ایران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 4: 247-266.

-  Aditya, A. Acharyya, R. (2015). Trade liberalization and export diversification. International Review of Economics and Finance,15: 8-114.

-  Balassa, B. (1978). Export and economic growth. Journal of Development Economic, 5: 181-189.

-  Berghe, J. (2018). An intuitive explanation of rocket and feather effects, SSRN Electronic Journal, University of Chicago, Division of Social Sciences, Department of Economics: 1-19.

-  Boehe, D.M & Jiménez, A. (2018). Does the sequencing of related and unrelated export diversification matter? Evidence from Colombian exporters, International Business Review, 10: 10-16.

-  Carboni, O. A., & Medda, G. (2018). R&D, Export and investment decision: evidence from european firms, Applied Economics, 50(2): 187-201.

-  Carlos, A. C., Demitrio, E., Garcia, T. (2020). Trade and growth in developing countries: The role of export composition, import composition and export diversification, Economic Change and Restructuring, 34(1): 67-71.

-  Claver, K., & Pierre, N., Felix, F. (2020). Has export diversification impacted economic growth in Cote d’ivoire? Evidence from an econometric analysis, IOSR Journal of Economics and Finance, 11(3): 1-12.

-  Dan su, Y. Y. (2017). Manufacturing as the key engine of economic growth for middle-income economies, Journal of the Asia Pacific Economy, 22: 47-70.

-  Engle, c. (1982). Autoregressive conditional heteroscedasticity with estimates of the variance of united kingdom inflation, Econometria, 50(4): 987-1007.

-  Feder G. (1982). On export and economic growth, Journal of Development Economic, 12: 59-73.

-  Ferrantino, M, Gutierres, SA. (1997). Export diversification and structural dynamics in the growth process, the case of Chile. Journal of Development Economics, 52: 375-391.

-  Goya, D. (2014). The multiple impacts of theexchange rateon export diversification, faculty of economics, university of Cambridge, Faculty of Economics,Cambridge Working pape, 10.17863: 1-42.

-  Gozgor, G., & Can, M. (2016). Effects of the product diversification of exports on income at different stages of economic development. Eurasia Business and Economics Society: 1-21.

-  Hirschman, A. (1958). The strategy of economic development, new haven, conn: Yale University Press.

-  Rehner, J., Sebastián A. B., Jonathan R. B. (2014). Chile`s resource-based export boom and its outcomes: Regional specialization, export stability and economic growth. Geoforum/ ELSEVIER, 56: 35-45.

-  Karsten, M. (2015). Export diversification and income differences reconsidered: The extensive product margin in theory and application, Rev World Economic, 152(2): 351-381.

-  Laskiene, D., Asta S., Irena Pekarskiene, R. S.(2017). Export Diversification in Lithuanian Traditional Technology Industry Financial Environment and Business Development, 137-153.

-  Love, J.(1979). A model of trade diversification based on the markowitz. the Journal of Development Studies, 15: 41-231.

-  Makhlouf, Y., Kellard, N.M., Vinogradov, D. (2015). Trade openness, export diversification, and political regimes, Economics Letters, 136: 25-27.

-  Michaely, M. (1977). Export and growth: An empirical investigation, Journal of Development Economics, 4: 49-53.

-  Prebish, R. (1950). The economic development of Latin America and its principal problems. United Nations Publication, 50(II.G2): 1–66.

-  Sekkat, K. (2015). Exchange rate misalignment and export, Quarterly Review of Economics and Finance, 59: 1-14.

-  Spatafora, N. Anand, R., Mishra, S.(2012). Structural transformation and the sophistication of production,  IMF Working Papers, 12: 59-110.