توزیع پارکها و ارزیابی کیفیت آنها در سطح شهرها با استفاده از مدل VIKOR (نمونه موردی: شهر عنبرآباد ، استان کرمان)
محورهای موضوعی : آمایش محیطحسین یغفوری 1 , ابوذر پایداری 2 , امیرارسلان سنجری 3
1 - ( استادیار دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان)
2 - ( استادیار دانشکده جغرافیا و برنامهریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان)
3 - (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان)
کلید واژه: ارزیابی کیفیت, توسعه ی پایدار شهری, کاربری تفریحی, توزیع پارکها, مدل VIKOR, شهر عنبرآباد,
چکیده مقاله :
پارکها به عنوان یک عنصر کالبدی، سهم عمده ای در تحقق کارکرد تفریحی برای شهروندان ساکن در فضاهای شهری برعهده دارند. تحقق جنین کارکردی به دو فاکتور اصلی "مکانیابی و توزیع بهینه" و "تنوع کارکردی" وابسته است زیرا اولا حس زیبایی شناسی و تفریح حق هر شهروندی است و ثانیا پارک ها نقش چندکارکردی "اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی" را برای فضاهای شهری بر عهده دارند. لذا هدف تحقیق حاضر؛ بررسی توزیع آمایشی و بررسی وضعیت پارکهای شهر عنبرآباد به لحاظ شاخص های کمی و کیفی پرداخته است. نوع تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی بوده و روش گرداوری داده ها؛ بررسی آمار سازمانی، کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن شهر عنبرآباد، و کارشناسان ذیربط می باشند. حجم جامعه نمونه شامل50 نفر از کارشناسان و 300 نفر از شهروندان می باشد. وزن‌دهی متغیرها توسط مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در محیط نرم افزار Expert Choice انجام شد. استفاده تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک رتبه بندی VIKOR[1]، و قابلیت گرافیکی نرم افزار GIS انجام شد. نتایج پژوهش نشانگر سرانه پایین پارک و فضای سبز (4/4 مترمربع) نسبت به استانداردهای ملی و جهانی، توزیع نامناسب پارک ها، و مطلوبیت پایین پارکهای شهر عنبرآباد از دیدگاه شهروندان می‌باشد. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان داد پارک لاله، پارک شهرک امام، پارک محله مختارآباد و پارک کوه فجر دارای بالاترین و پارک محله زیارت، پارک حسین آباد، و پارک محله عباس آباد دارای کم ترین کیفیت و مطلوبیت می باشند. بررسی تک تک شاخص ها نیز نشان داد از میان همه پارک های شهر؛ تنها پارک لاله است که شاخص های مطلوبیت و کیفیت آن تا حدی ارتقا یافته است. [1]- Vlse Kriterijumsk Optimizacija Kompromisno Resenje
Parks “as physical elements” have dominant roles in context of realization of recreational function in urban spaces. Realization of this function depends on two basic factors:“optimum distribution” and “function diversity”. Aim of this research is assessment of distribution and quality of parks among citizen of Anbarabad city. In this study, field observation and review, referring to statistics and information in master plan of Anbarabad are methods for data gathering. For a suitable rating, and the factual affect of each index, the weighting method of paired comparisons(AHP)has been used. For the data analysis Vikor model technique was used. The findings showed: the per capita for the park in Anbarabad city (4.4 square) in comparison with national & international standards is very low, and the parks distributed is unsuitable. The findings of Vikor model showed the best of parks in Anbarabad city are: laleh, shahrake-e- emam, mokhtarabad, abasabad. Ziarat, hossinabad, and abassabad have unsuitable quality. Assessment of indexes showed that Laleh park has the best development indexes among others.
1- اکبرپور سراسکانرود، م. 1387. بررسی کاربری فضای سبز (پارکهای شهری) از دیدگاه برنامهریزی شهری، سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری، شماره 37.
2- اذانی، م، عبدیان راد، م و ملکی، م. 1388. برنامهریزی فضای سبز شهری با تأکید بر مناطق گرم و خشک جنوب ایران، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 31.
3- ایراننژاد پاریزی، م.ح و تجملیان، م. 1391. بوستان و فضای سبز شهری انتشارات دانشگاه یزد.
4- بزی، خ. خسروی، س و حسیننژاد، م. 1391. برسی وضع موجود و مکانیابی فضای سبز مورد نیاز شهر زابل، مجله برنامهریزی فضایی، سال اول، ش 4.
5- بافنده، ا .1391. فضای سبز و مبلمان شهری، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
6- پوراحمد، ا، اکبرپور سراسکانرود، م و سمانه، س 1388، مدیریت فضای سبز شهری منطقه، 9 شهرداری تهران، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 69.
7- زیاری، ک، واحدیان، بیگی، ل. پرنون، ز. 1390. تحلیل بر بحران زیست محیطی و توزیع مکانی- فضایی سبز شهر تهران، مطالعات پژوهشهای شهری و منطقهای، شماره 4.
8- زیاری ک. شادمان، م. حسن پور، س. و مصطفایی، ا. 1391. مکانیابی عرصههای مناسب فضای سبز شهری با استفاده از روش ترکیبی، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی.
9- باروقی، ف .1382. کاربری فضای سبز شهری از برنامه تا واقعیت، ماهنامه شهرداریها، سال پنجم، شماره 6.
10- حمیدی، س. ک و نمیریان، م. 1391. ارتباط فضای سبز شهری و توسعه پایدار شهری اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در بخش کشاورزی، منابع طبیعی، و محیط زیست.
11- جامعه مهندسین شهرساز. 1393. استانداردهای فضای سبز شبکه ملی مدارس رشد.
12- سعیدنیا. ا. 1379. فضای سبز شهری، سازمان شهرداریها، مرکز مطالعات و برنامهریزی شهری، جلد 9.
13- سلیمانی، ک، شعبانی، م. و دیوسالار، ا .1391. بررسی کمی و کیفی پارکهای شهرسازی با استفاده از مدل AHP فازی، فصلنامه سنجش از دور شماره دوم.
14- خان سفید، م (1390)، اصول و برنامهریزی فضای سبز شهری، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریها.
15- صالحی، ا. رمضانی، م، مجیدی افراسیابی، ه، داوودی، س. م، بصیری مژدهی، ر. 1392. ارزیابی توزیع مکانی پارکهای شهری با استفاده از تحلیل شبکه، فصلنامه مدیریت شهری شماره 32.
16- لغتنامه دهخدا. 1377. چاپ سوم.
17- معتمدی، م. شورای، ر. دهقانیان، ا. حسنآباد، م. 1391. ارزیابی وضعیت فضای شهری و مقایسه آن با سرانههای استاندارد در منطقه 10 شهرداری مشهد، چهارمین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت شهری، 10 و 11 اردیبهشت مشهد مقدس.
18- Girardet(1992),EEA,two third of all Europeans now reside in tower , boston .
19- Combest , jones.Ap Hillsdon M (2010) the relationship of activity and over weight to objectivity measured grean space acces – sibility and use . social science medicine, 70(6), 816-822
20- jennifer R wolch.jasonByrne.Joshua p.Newell,2014urban green space,public health,and environmental justice: The challenge of making cities, Just green enough,landscape and urban planning
21- j.l.seburanga.B.A.Kaplin.Q-x.zhang.T.Gatesire,2014Amenity trees and green space structure in urban settlements of Kigali, Rwanda.urban forestry,pag84-93
22- Biao zhang.Gao-dixie.ji-xiGao. Yang Yang,2014The cooling of urban green spaces as a contribution to energy- saving and emission-reduction:Acase study in Beijing, china.Building and environment,page37-43
23- Combest, jones.A,p Hillsdon,M(2010) the relationship of physical activity and over- weight to objectively measured grean space acces- sibility and use. Social science medicine,70(6)816-822
24- Numan flex(1998) Data fusion and data quality Institut fur informatik, Humboldt univer university at zu Berlin