بررسی نقش مدیران در قانون‌مندسازی و فرهنگ‌سازی شهروندان در رابطه با مخاطرات شهری (مطالعه موردی: شهر نوشهر)
محورهای موضوعی : آمایش محیطفرهاد بنی شیخ الاسلامی 1 , آمنه حق زاد 2
1 - دانشجو مقطع دکتری،رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، ایران
2 - عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، ایران
کلید واژه: مدیران شهری, قانون‌مندسازی, فرهنگ‌سازی, مخاطرات شهری, شهر نوشهر.,
چکیده مقاله :
فرآیند مدیریت مخاطرات شهری با تکیه بر اصول قانون‌مندسازی و فرهنگ‌سازی به‌عنوان مهمترین بحث در استراتژی کاهش آسیب‌های ناشی از مخاطرات محیطی می‌باشد. مخاطرات طبیعی مانند زمین لرزه و سیلاب‌های سالیانه از یک سو و مخاطرات انسانی مانند تمرکز بالای ساختمانی و سهل‌انگاری در رعایت استانداردهای لازم سازه‌ها از سویی دیگر بررسی آسیب‌پذیری ناشی از مخاطرات شهری را دوچندان کرده است. در پژوهش حاضر، شاخص‌های قانون‌مندسازی و فرهنگ‌سازی در عملکرد مدیران شهری، با هدف کاهش آسیب‌های ناشی از مخاطرات شهری در شهر نوشهر برآورد شده است. روش پژوهش حاضر با توجه به مسئله و موضوع مورد بررسی از نوع توصیفی و تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردي، با تأکید بر روشهاي کمی می‌باشد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل عاملی و مقایسه میانگین t تک نمونه‌ی انجام شده است. براساس یافته‌های تحقیق، بیشترین تأثیر عملکرد مديران شهری در کاهش آسیب‌های شهری مربوط به زیر شاخص مصالح ساختمانی و توجه به بافت‌های فرسوده شهری دارای کمترین تأثیر کلی را داشته است. نتایج اين پژوهش اين حقیقت را روشن مي‌سازد، علاوه بر شاخص‌های قانون‌مندسازی و فرهنگ‌سازی، توجه به متغیرهای تبیین کننده دیگر مانند خواستگاه طبیعی شهر و زیرساختهای خدماتی شهر و شبکه‌های حمل‌ونقل، مقاوم‌سازی تأسیسات بندری و توزیع مناسب فضاهای پرخطر، در جهت کاهش آسیب‌های ناشی از مخاطرات محیطی برآمد.
The process of urban hazard management, emphasizing the principles of legalization and culturalization, is a critical aspect of strategies aimed at reducing damage caused by environmental hazards. Natural hazards, such as earthquakes and annual floods, alongside human-induced hazards like high-density construction and negligence in adhering to structural standards, have significantly increased the vulnerability assessment related to urban hazards. This research evaluates the role of legalization and culturalization indicators in the performance of city managers, with the aim of reducing the damage caused by urban risks in Nowshahr. The research methodology is descriptive and analytical, focusing on applied studies with an emphasis on quantitative methods. Data analysis was conducted using factor analysis and single-sample t-test comparison of means. According to the research findings, the most significant impact of city managers’ performance in reducing urban damage is related to the sub-index of construction materials, while attention to deteriorated urban areas has the least overall impact. The results of this research highlight that, in addition to the indicators of legalization and culturalization, other explanatory variables such as the city’s natural location, service infrastructures, transportation networks, strengthening of port facilities, and appropriate distribution of high-risk areas must also be considered to effectively reduce damages from environmental hazards.
1- ابراهیمی،محمد و اشنویی،مهشید وشایان، محسن و سالارنژاد،محمد (1401). ارزیابی و تحلیل آسیب‌پذیری شهری از منظر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی:شهر زاهدان)، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری،دوره سیزدهم، شماره 48،صص72-64.
2- ابراهیمی‌نژاد رفسنجانی،مهدی، (1398). کتاب مبانی مدیریت بحران، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
3- احمدی،فریال و اسکندری نژاد،علیرضا،(1400)، ارزیابی میزان آسیب‌پذیری بافت مسکونی کلان شهر ساری در مخاطره طبیعی زلزله،فصلنامه علمی-پژوهشی آمایش محیط، سال چهاردهم،شماره52،ص18-1.
4- آزادخانی،پاکزاد،حسین زاده،جعفر وکمری،شکوفه، (پاییز1400). بررسی میزان آسیب‌پذیری تاسیسات شهر ایلام در برابر مخاطرات محیطی با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه علمی و پژوهشی مخاطرات محیط طبیعی،دوره دهم،شماره 29،صص52-23.
5- بدری، سیدعلی و کاظمی، نسرین، (1399).کتاب تحلیل مخاطرات محیطی، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
6- تقوایی،مسعود و جوزی خمسلویی،علی،(1401)،برآورد میزان آسیب‌پذیری و تاب‌آوری کاربری‌های شهری در شرایط بحران و تخلیه اضطراری مورد: مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان،مجله علمی-پژوهشی آمایش محیط،سال پانزدهم،شماره56،ص66-47.
7- توکلی، علیرضا و شمشیربند، مصطفی و حسین پور، سید علی (1399)، بررسی روند کاهش فضاهای باز شهری در فرآیند توسعه شهری با تأکید بر مدیریت بحران، (مطالعه موردی: کلان شهر تهران)، مجله آرمان شهر، شماره 15، ص 33-19.
8- حاتمی نژاد،حسین، بذر افکن،شهرام و آروین،محمود، (1398). تحلیل نقش الگوی حکمروایی خوب شهری در کاهش آسیب‌پذیری،مسکن شهری در برابر زلزله،(مطالعه موردی:منطقه 10 کلان شهر تهران)، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاههای انسانی،دوره دوازدهم،شمارسوم،ص71-59.
9- حاجی علیزاده،جواد و رشیدی، اصغر، بررسی نقش نهادهای مدیریت سرزمینی در تاب‌آوری ناحیه‌ای با تأکید بر مخاطرات ناشی از نوسانات آب و هوایی (محدوده مورد مطالعه: بناب)،(1399)مقاله علمی –پژوهشی آمایش محیط،سال سیزدهم،شماره44،ص ۵۷ – ۸۴.
10- حقزاد،آمنه،(شهریور1402) واکاوای عملکرد مدیران در پیشگیری از خسارت ناشی از مخاطرات شهری در راستای حفظ اکوسیستم‌های محیطی(مطالعه موردی:شهر نوشهر)،مجله اکوسیستم‌های طبیعی ایران،(شهریور 1402)،دوره 14،شماره2،صص89-106.
11- جزایری، الناز و صمدزاده، رسول و حاتمی نژاد،حسین،(1398)، ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری در برابر خطر زمین لرزه با تأکید بر ابعاد اقتصادی و کالبدی زیرساختی (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران) (مقاله علمی–پژوهشی آمایش محیط، سال دوازدهم، شماره 45.
12- خورشید دوست علی محمد و رضایی مقدم،محمدحسین و احمدی،محمد و خالقی، سمیه، (1399)نقش فرایندهای ژئومورفیک رودخانه‌ای در ایجاد مخاطرات محیطی شهر سنقر در استان کرمانشاه، فصلنامه جغرافيا و پايداري محيط، شماره یازدهم، صص233-209.
13- رضایی، محمد رضا و حسینی، سید مصطفی و حکیمی،هادی (تابستان 1398)، برنامه‌ریزی راهبردی مدیریت بحران در بافت‌های تاریخ شهر یزد با استفاده از مدل swot، فصلنامه مدیریت بحران،دوره اول،شماره اول،صص44-35.
14- زهرائی، سید مهدي و ارشاد، لیلی(1389)، بررسی آسیب پذيري لرزهاي ساختمانهاي شهر قزوين، نشريه دانشکده فنی دانشگاه تهران، (صفحه 297-287)،دوره سی و نهم، شماره3. - ساسان پور، فرزانه و شماعی، علی و افسر، مجید و سعید پور، شراره (1396)، بررسی آسیب‌پذیری ساختمانهای شهر در برابر مخاطرات طبیعی (زلزله)، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال ششم، شماره چهاردهم، صص 122-103.
15- شهرداری نوشهر(1395).آرشیو مهندسی فنی شهرداری نوشهر.
16- صادقلو، طاهره و نصرالهی، ناعمه (1397)، بررسی عملکرد مدیران شهری در کاهش آسیب‌پذیری بافت کالبدی شهر در برابر زلزله(منطقه مورد مطالعه: شهرستان بابل)، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی،.شناسه ملی مقاله: URBANPLANING06_181 .
17- عبدالهی، مجید(1398) .کتاب مديريت بحران در نواحی شهري(سیل و زلزله)، انتشارات سازمان شهرداريهاي كشور، تهران،چاپ دوم،ص14.
18- علی اکبری، رستم و شاه بختی, وهابی (1401). خوانش پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده تاب‌آوری شهری در برابر مخاطرات محیطی (مطالعه موردی: منطقه 5 کلان‌شهر تهران). فصلنامه آینده پژوهی شهری, دوره دوم،شماره چهارم،صص 93-72.
19- گراوند، ابراهیم.1400. تحلیل نقش مدیریت شهری درکاهش آسیب‌پذیری شهری شهر خرم‌آباد، فصلنامه مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، دوره هفتم،شماره 2،صص124-116.
20- مظفری، عباس (1401). بررسی میزان آسیب‌پذیری شهر خرم آباد در برابر بلایای طبیعی، فصلنامه مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری،دوره هشتم،شماره1. صص123-110.
21- موسوی نسب،سید جواد و کشوری، (1398)، مدیریت شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر ورامین)فصلنامه شهر تاب‌آور، شماره1.
22- ناصری پور،علیرضا واربابی سبزواری، آزاده و جودکی، حمیدرضا و سهرابی،معصومه (1400). ارزیابی میزان آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر بحران‌های محیطی با تأکید بر نقش مدیریت بحران(مطالغه موردی: شهر باقرشهر)، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره دوازدهم، شماره 46،صص146-130.
23- وبگاه سایت شهرنگار، (1399).
24- وبگاه رسمی استانداری مازندران،(1399).
25- وبگاه مرکز آمار ایران، (1395)،سرشمارسی نفوس و مسکن.
26- هاشمی کروبی،سید مصطفی ومتولی، صدرالدین وجانباز قبادی،غلامرضا وعظیمی آملی،جلال،(1402) . شناسایی نقاط امن در برابر زلزله با رویکرد پدافند غیرعامل در راستای توسعه پایدار اجتماعی (نمونه موردی: شهر بابل)،مجله علمی-پژوهشی آمایش محیط،سال16،شماره61،ص96-71.
27- Dun and Shen. (2019). Applications o f Geomorpholog ,Natural Hazards in Vulnerability and Disaster Prevention in Developing Countries. Translated by Reza Khoshraftar, Journal of Development of Geography Education, Vol 2 , pp 14-23
28- -Moe, t, and pathrankul, P. (2019), an integrated Approach to natural Disaster, prevention and manegment, vol 15, pp 396- 413
29- -Rashed, T, WEEKS, J. (2018), Assesssing vulnerabilityto Earthpuake hazards thorugh spatial Multi criteria analysis of urban arras, Geographical information Science, voll,7.pp(547-576
30- -Balteanu,T .AndDogaru ,D (2011).Geographical,perspective,onhuman environm ent1 relationships and anthropic pressure indicators.Romania] , Journal of Geographers,p5
31- Harvey, D. 1969. Explanation in Geography, London, Edward Arnold
32- Lynn, W. S. 1998. Animals, Ethics and Geography. In Jennifer Wolch J. Emel,J.
33- MichalMatowick i,Ondrej pribyl,(2022),Mobility as a response to environmental hazards in the urban context:A new perspective on mobility and inequality, Travel Behaviour and Society, Volume 27, April 2022, Pages 192-203.
34- Hamideh Gholami 1 Ali Panahi 2 Hasan Ahmadzadeh,(2021) Department of Geography and Urban Planning, PHD student in Geography and urban planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran Volume 9, Issue4, Serial Number36, pages179-199.