بررسی تطبیقی جایگاه زن در امثال و حکم فارسی و کردی (با تاکید بر کارکرد خانوادگی و اجتماعی زن)

محورهای موضوعی : زبان شناسی، گویش شناسی، فرهنگ عامه،ادبیات فارسی

محمدرضا عابدی ^{1 *} , محمد مهدي پور ²

1 - دانشيار دانشگاه تبریز
2 - استاد دانشگاه تبريز

تاریخ دریافت : 1403/12/26 تاریخ پذیرش : 1404/03/01 تاریخ انتشار : 1404/06/07

کلید واژه: امثال و حکم, کردی, فارسی, زن, خانواده,

چکیده مقاله :

با توجه به قرابت­های فرهنگي، تاريخي و جغرافيايي در دو جامعه زباني فارسي و كردي، و اهمیت جایگاه زن و خانواده در جامعه ایرانی و کردی، این مطالعه به بررسی تطبیقی امثال و حکم مرتبط با زن و خانواده در زبان کُردی و فارسی اختصاص یافت. بدین منظور به منابع اصلی که دربردارنده امثال و حکم فارسی و کُردی بودند، مراجعه شد و مثل­های موجود در موضوع زن و نیز ارتباط زن با مرد و دیگر اعضای خانواده و همچنین جایگاه و کارکرد خانوادگی و اجتماعی زن، استخراج گردید. نگارندگان، این مثل­ها را از حیث مولفه­های تشکیل دهندۀ ساختار و فرم ادبی نظیر موسیقی، صور خیال، جنبه­های زبانی و نحوی، و نیز از حیث اندیشه و محتوا بررسی کردند و جنبه­های اشتراک و افتراق آنها را بازنمودند. از رهگذر جستجوی مثل­های مرتبط با زن و خانواده، به‏طور کلی 39 زوج ضرب‏المثل مطابق هم در این دو زبان به دست آمد و در سه دسته همسان، مشابه و متفاوت طبقه‏بندی شده و در بوته بحث و بررسی قرار گرفت. در نتیجه از میان 39 زوج ضرب‏المثل بررسی شده، 7 زوج (9/17%) کاملاً همسان، 18 زوج (1/46%) مشابه و 15 زوج (4/38%) متفاوت بودند.

چکیده انگلیسی:

Considering the cultural, historical, and geographical affinities in the two Persian and Kurdish language communities, and the importance of the position of women and family in Iranian and Kurdish society, this study was dedicated to a comparative study of proverbs and sayings related to women and family in Kurdish and Persian languages.

For this purpose, reference was made to the original sources that contained Persian and Kurdish proverbs and sayings, and the proverbs on the subject of women, as well as women's relationships with men and other family members, and the status and function of women in the family and society, were extracted.

The authors examined these proverbs in terms of the components that constitute their literary structure and form, such as music, imagery, linguistic and syntactic aspects, as well as in terms of thought and content, and presented their commonalities and differences.

Due to strong historical, cultural and religious ties, common living conditions, geographical proximity and the possibility of greater communication and interaction, common themes between Kurdish and Persian proverbs and sayings, especially on the subject of women and family, are relatively frequent. It seems that a significant part of these commonalities was of the connotation type.

Of course, this possibility is stronger in the case of distinct proverbs and is intermediate in the case of similar proverbs. Another part of the commonalities can also be the product of the mutual influence and influence of Kurdish and Persian folklore literature, in other words, the result of translation by one of these two linguistic communities from the other. The latter suspicion is also stronger in the case of identical proverbs

منابع و مأخذ:

منابع
- ابن¬یمین فریومدی، محمودبن یمین¬الدین، 1344، دیوان، به اهتمام حسینعلی باستانی راد، چاپ اول، تهران، سنایی.
- ایمانی، آوا، کسائی، غلام‏رضا، اسلامی راسخ، عباس، 1394، «زن در ضرب‏المثل‏های فارسی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهش‏نامۀ زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شمارۀ 3.
- برزگر، مریم، 1389، «تحلیل و بررسی جایگاه زن در ضرب‏المثل‏های فارسی (مبتنی بر امثال و حکم دهخدا)»، همدان، دانشگاه بوعلی سینا، پایان‏نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی.
- پارسا، سید احمد، 1386، «بررسی تطبیقی ضرب‏المثل‏های کُردی و فارسی»، سنندج، دانشگاه کردستان.
- جمشیدی‏پور، یوسف، 1347، «امثال فارسی»، تهران، کتاب‏فروشی فروغی.
- حجازی، قدسیه،1381، «ارزش زن (از نظر قضایی و اجتماعی)»، تهران، مرکز تحقیقات حقوقی قدسی.
- دهخدا، علی‏اکبر، 1341، «لغتنامه دهخدا (بر اساس حروف الفبا)»، تهران، مرکز تحقیقات رایانه‏ای قائمیه اصفهان.
- دهخدا، علی‏اکبر، 1329، «امثال و حکم، چهار جلد»، تهران، امیرکبیر.
- ذوالفقاری، حسین، 1386، «هویت ایرانی و دینی در ضرب‏المثل‏های فارسی»، فصلنامه مطالعات ملی، 30، سال هشتم، شماره 2.
-سعدي، مصلح¬الدين بن عبدالله، 1387، كليات، تصحيح محمدعلي فروغي، چاپ دوم، تهران، پيمان.
- شکورزاده بلوری، ابراهیم، 1374، «دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آنها»، مشهد، آستان قدس رضوی.
- العسكري، أبي هلال الحسن بن عبدالله بن سهل،۱۴۰۸ هجریه- ۱۹۸۸ م، جمهرة الأمثال، حزء الاول - الطبعة الأولى، دار الكتب العلمية بيروت -لبنان.
- فتاحی قاضی، قادر، 1375، « امثال و حکم کُردی (بخش دوّم)»، تبریز، دانشگاه تبریز.
- ـــــــــــــــــــ، 1364، « امثال و حکم کُردی»، تبریز، دانشگاه تبریز.
- کیخایی، یحیی، سیاوشی، هدی، 1392، «سمیای زن در ضرب‏المثل‏های فارسی»، دومین همایش ملی آموزش زبان فارسی و زبان شناسی، شیراز، 25 الی 26 اردیبهشت.
- علوی، سید فاخر، 1398، «فرهنگ ضرب‏المثل‏ها و اصطلاحات عامیانه فارسی- کُردی»، ارومیه، دارالاخلاص.
-عنصرالمعالي، كيكاووس بن اسكندر، 1382، قابوسنامه، تصحيح غلامحسين يوسفي، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي.
- محمدپور، احمد، کریمی، جلیل، معروف‏پور، نشمیل، 1391، «مطالعۀ تفسیری بازنمایی زن در ضرب‏المثل‏های کُردی (مورد مطالعه گویش سورانی- مُکریانی)»، زن در فرهنگ و هنر، 4، شماره 3.
- معصومی، محسن، رحیمی‏نژاد، ویدا، 1391،«زن و ضرب‏المثل‏های جنسیتی»، فصلنامه علمی و پژوشی زبان و ادب فارسی، سال چهارم، شماره 11.
- ملکی، ابراهیم، 1391، «زن در امثال و حکم و مصطلحات مثلی زبان کُردی»، مجلۀ انسان‏شناسی، سال نهم، شمارۀ 15.
- موحه‏مدی، خه‏لیل، 1394، «زه‏رده‏ی ده‏م که‏ل»، سنندج، دانشگاه کردستان، پژوهشکده‏ی کردستان شناسی، جلد اول و دوم.
- میدانی، ابوالفضل، 2003، مجمع الامثال، ج1، تحقیق قصی الحسین، الطبعه الاولی، بیروت، مکتبه الوطنیه