باستان گرایی، رهیافتی به هویّت فرهنگی در آثار سعدی

محورهای موضوعی : حماسی (با ویژگی ادبی و هنری)

الهه برزگر ¹ , علی اکبر باقری خلیلی ² , علی کریمی مله ³ , سیاوش حقجو ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 - استاد گروه علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
4 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/09/24 تاریخ پذیرش : 1400/11/13 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: هویّت, سعدی, باستان گرایی, هویّت فرهنگی, فرهنگ,

چکیده مقاله :

باستان گرایی، یکی از رهیافت های مهم به فرهنگ کهن و بازسازی و بازآفرینی آن است. در دورۀ معاصر که پدیدۀ جهانی شدن، ملّت ها را در معرض بحران هایی قرار داده است، با رویکرد باستان گرایانه، می توان به خودآگاهی، هویّت فرهنگی و ملّی دست یافت. آثار سعدی یکی از منابع مهمّ پژوهش دربارۀ مؤلّفه های فرهنگ ایران باستان است و یافته های تحقیق دلالت بر این دارد که ایجاد امنیت وجودشناختی، تبیین فضایل اخلاقی، التیام حسّ حقارت در برابر هجوم اقوام بیگانه، انتقاد از شیوۀ زمامداری زمانه، تصویر جامعۀ آرمانی، تهییج غرور ملّی و روح حماسی، احیای هویّت فرهنگی و ملّی، عمده ترین اهداف باستان گرایی سعدی است. هم چنین سعدی هرگز به گِرد باستان زدگی نمی گردد و درصدد جایگزین سازی فرهنگ باستانی به جای فرهنگ اسلامی نیست، بلکه باستان گرایی او درس نامۀ فرهنگ و ادب ایران است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و واحد آن، بیت ها و عبارت های مربوط به باستان گرایی در آثار سعدی و جمع آوری اطّلاعات، کتابخانه ای است.

چکیده انگلیسی:

Archeology is one the most important approaches to ancient culture and its reconstruction and re-creation. In the contemporary period in which the phenomenon of globalization has exposed nations to crises, with an archaic approach, self-awareness, cultural and national identity can be achieved .Saadi's works are one of the important sources of research on the components of ancient Iranian culture  and the research findings indicate that creating ontological security, explaining moral virtues, healing the sense of inferiority in the face of the invasion of foreign nations, criticizing the ruling style of the time, the image of an ideal society, stimulating national pride and epic spirit, reviving identity cultural and national are the main goals of Saadi archeology. also, Saadi never goes back to antiquity and does not seek to replace ancient culture with Islamic culture, rather, his archeology is a textbook of Iranian culture and literature. The method of this research is descriptive-analytical and its unit is the verses and phrases related to archeology in Saadi's works and the collection of information is library.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

اسمیت، آنتونی. دی (1383) ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ، ترجمة منصور انصاری، تهران: تمدّن ایرانی.

آشوری، داریوش (1357) تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.

حمیدی، محمد حسن (1379) بیم و امید، تهران: سفیر.

زرّین‌کوب، عبدالحسین (1369) از کوچة رندان، تهران: امیرکبیر.

سجودی، فرزان (1387) نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: نشر علم.

سعدی، مصلح‌الدّین (1386) دیوان غزلیّات، 2 جلد، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: سعدی.

سعدی، مصلح‌الدّین (1389) بوستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

سعدی،‌ مصلح‌الدّین (1391) گلستان،‌تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

سعدی، مصلح‌الدّین (1396) کلیّات، به کوشش محمّدعلی فروغی، تهران: کومه.

صفا، ذبیح‌الله (1389) تاریخ ادبیّات ایران، جلد 2، تهران: فردوس.

صفوی، کوروش (1390) درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: سورة مهر.

ضمیران، محمّد (1383) درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر، تهران: قصه.

فتوحی، محمود (1390) سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.

کاستلز، مانوئل (1385) قدرت هویّت، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.

ماسه، هانری (1369) تحقیق دربارة سعدی، ترجمة محمدحسن اردبیلی و غلامحسین یوسفی، تهران: توس.

مسکوب، شاهرخ (1385) هویّت ایرانی و زبان فارسی، تهران: فرزان روز.

همیلتون، ملکم (1398) جامعه‌شناسی دین، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: ثالث.

مقالات

امن‌خانی، عیسی، علی مددی، منا. (1390). سعدی و گفتمان مدرن ایران. تاریخ ادبیات، 4(1)، 55-75.

بیانی، شیرین. (1377). هویّت ایرانی از دیدگاه سعدی در بوستان. گلستان، 2(1)، 9-19.

جوکار، نجف. (1385). جامعة آرمانی در نگاه فارابی و سعدی. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 25(48)، 70-84.

دادبه، اصغر. (1386). سعدی و حبّ وطن. سعدی‌شناسی، 9(10)، 27–44.

رستگارفسایی، منصور. (1386). سعدی و اساطیر ایرانی. سعدی‌شناسی، 9(10)، 45-72.

رستگارفسایی، منصور. (1392). شیراز نماد فرهنگی سعدی. سعدی‌شناسی، 15(16)، 61-83.

زرین‌کمر، رضا، محسنی، مرتضی. (1396). تأثیر بافت بر هویت؛ بررسی رویکرد سعدی نسبت به مواجهه با «دیگری» در گلستان و غزلیات. شعر پژوهی (بوستان ادب)، 9(4)، 77-98. doi: 10.22099/jba.2017.24207.2567.

کریمی مله، علی. (1386). بازتاب هویت فرهنگی ایرانیان در سفرنامه‌های عصر صفوی و قاجاری. مطالعات ملی، 8(29)، 31-62.

کریمی مله، علی، گرشاسبی، رضا. (1397). باستان‌گرایی جدید و تأثیر آن بر امنیت فرهنگی– سیاسی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، 21(82)، 153-182.

کشتگر، رضا، حسینی کازرونی، سید احمد، حمیدی، سید جعفر. (1397). باستان‌گرایی (آرکائیسم) در اشعار نصرت رحمانی و علی موسوی گرمارودی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 10(35)، 35-50.

محقق، مهدی. (1387). سعدی و فرهنگ اسلامی. سعدی‌شناسی، 2(2)، 35-40.

میلانی، عباس. (1379). سعدی و سیرت پادشاهان: مدخلی بر بحث سعدی و تجدّد. سعدی-شناسی، 3(3) 111-137.

نظری، نجمه، اسدی، آذر. (1394). مقایسه آموزه‌های تعلیمی در شاهنامه فردوسی با بوستان سعدی. ادبیات تعلیمی، 7(26)، 158-180.

Books

Ashoori, Daryoosh (1979) Definitions and concept of culture, Tehran: Asian Cultural Documentation Center.

Castells, Manuel (2007) The power of identity, translated by Hasan Chavoshian, Tehran: Tarhe no.

Esmit. Antoni. D (2005) Nasionalism: Theory, Ideology, History, Translated by Mansour Ansari, Tehran: Iranian Civilization.

Fotoohi, Mahmood (2012) Slylistics: Theoires, approaches and methods, Tehran: Sokhan.

Hamidi, Mohammad Hasan (2001) Fear and hope, Tehran: Safir.

Hamilton, Molkam (2020) Sociology of Religion, translated by Mohsen Salasi, Tehran: Sales.

Maskoob, Shahrukh (2007) Iranian identity and Persian language, Tehran: Publication and research of Farzan Rooz.

Masse, Henry (1991) Research on Saadi, translated by Mohammad Hassan Ardabili and Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Toos.

Saadi, Moslehuddin (2008) Ghazaliat, by the effort of Khalil Khatib Rahbar, two volumes, Tehran: Saadi.

Saadi, Moslehuddin (2011) Bustan, corrected and explained by Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Kharazmi.

Saadi, Moslehuddin (2013) Golestan, corrected and explained by Gholam Hossien Yusefi, Tehran: Kharazmi.

Saadi, Moslehuddin (2018) Kolliat, by effort of Mohamma Ali Foroughi, Tehran: Koome.

Safa, Zabihullah (2011) History of Iranian literature, vol.2, Tehran: Ferdos.

Safavi, Kourosh (2012) An Introduction to Semantics, Tehran: Soore mehr.

Sojoodi, Farzan (2009) Applied semiotics, Tehran: Nashr Elm.

Zamiran, Mohammad (2005) An Introduction to the Semiotics of Art, Tehran: Ghesse.

Zarrinkoob, Abdul Hossein (1991) From Rendan alley, Tehran: Amirkabir.

Articles

Amankhani, I, Ali Madadi, M. (2011). Saadi and the modern discourse of Iran. Literature History, 4(1), 55-75.

Bayani, Sh. (1999). Iranian identity frim Saadi’s point of view in Bustan. Golestan, 2(1), 19-9.

Dadbeh, A. (2008). Saadi and patriotism. Saadiology, 9(10), 27-44.

Jokar, N. (2007). An ideal society in the vision of Farabi and Saadi. Social and Human Sciences of Shiraz University, 25(48), 70-84.

Karimi, A. (2007). Reflection of Iranians Cultural identity in the Itineraries of Safavid and Quajar Era. National Studies, 8(29), 31-62.

Karimi-Male, A., Garshasbi, R. (2019). Neo-Archaism and Its Impact on Islamic Republic of Iran's Cultural-Political Security. Strategic Studies, 21(82), 153-182.

Keshtgar, R., Hosseini Kazerooni, S. A., Hamidi, S. J. (2018). Archaism in the Poetry of Nosrat Rahmani and Ali Mousavi Garmaroudi. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 10(35), 35-50.

Milani, A. (2001), Saadi and the character of kings: an introduction to the discussion of Saadi and modernity, Saadiology, 3(3) 111-137.

Mohaghegh, M. (2009). Saadi and Islamic culture, Saadiology, 2(2), 35-40.

Nazari, N, Asadi, A. (2015). A comparison of didactic doctrines in Ferdwsi’s Shahnameh Ferdwsi’s Shahnameh. Didactic Literature Review, 7(26), 158-180.

Rastgar Fasaee, M. (2008). Saadi and Persian mythology. Saadiology, 9(10), 45-72.

Rastgar Fasaee, M. (2014). Shiraz is the cultural symbol of Saadi. Saadiology, 15(16), 61-83.

Zarrinkamar, R., Mohseni, M. (2018). Influence of context on identity; Investigation of approach of Sadi in facing the "other' at Gulestan and Ghazels. Poetry Studies (boostan Adab), 9(4), 77-98. doi: 10.22099/jba.2017.24207.2567