تحلیل تأثیر بازنمایی رسانه‌ای بر توسعۀ پایدار گردشگری در منطقۀ ارسباران؛ رویکردی ارتباطی-اجتماعی مبتنی‌بر نظریۀ داده‌بنیاد
محورهای موضوعی : تاثیر رسانه ها
سمیه برانمه
1
,
مهرداد محمدیان
2
*
,
سروش فتحی
3
1 - گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاداسلامی، خلخال، ایران.
2 - گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاداسلامی، خلخال، ایران.
3 - گروه جامعه‌شناسی، واحد علوم‌و‌تحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: رسانه, منطقۀ ارسباران, توسعۀ پایدار, گردشگری, ارتباطی-اجتماعی, نظریۀ داده‌بنیاد.,
چکیده مقاله :
رسانه‌ها در عصر حاضر نقش مؤثری در بازنمایی فضاهای جغرافیایی و بازتولید معناهای فرهنگی ایفاء می‌کنند. منطقۀ ارسباران، به‌عنوان یکی‌از بوم‌فرهنگ‌های شاخص ایران، طی سال‌های اخیر به‌واسطۀ پوشش‌های رسانه‌ای، بیش‌ازپیش موردتوجۀ گردشگران قرار گرفته است. این پژوهش باهدف بررسی جامعه‌شناختی تأثیر بازنمایی رسانه‌ای بر توسعۀ پایدار گردشگری و پایداری ارتباطی-اجتماعی منطقۀ ارسباران انجام شد و از نظریۀ داده‌بنیاد در تحلیل داده‌ها بهره‌مند می‌باشد. روش‌تحقیق به‌صورت کیفی و با مشارکت ۴۸نفر از 4گروه مختلف شامل ساکنان محلی (۱۲نفر)، فعالان گردشگری (۱۰نفر)، کُنشگران رسانه‌ای (۱۵نفر) و مدیران منطقه‌ای (۱۱نفر)، به‌شکل هدف‌مند و با روش گلوله‌برفی انتخاب شدند. داده‌ها ازطریق مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با ۲۸مرد و ۲۰زن در بازۀ سنی ۲۶تا۶۷سال گردآوری گردید. تحلیل داده‌ها در 3مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی و بااستفاده‌از نرم‌افزار MAXQDA نسخۀ ۲۰۲۲ انجام شد. یافته‌ها حاکی‌از شناسایی 5الگوی اصلی شامل: «افزایش آگاهی گردشگری؛ (۶۵٪)»، «حفظ فرهنگ محلی؛ (۵۰٪)»، «توسعۀ زیرساخت‌ها؛ (۴۵٪)»، «تعامل رسانه‌ای؛ (۳۰٪)» و «آثار اجتماعی (۲۵٪)»؛ بود. همچنین، ۷۲٪ از شرکت‌کنندگان اعتقاد داشتند که بازنمایی رسانه‌ای موجب افزایش تعداد گردشگران شده و ۶۰٪ نیز تأثیر مثبت آن را بر حفظ فرهنگ محلی تأیید کردند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بازنمایی رسانه‌ای می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر در توسعۀ پایدار گردشگری منطقۀ ارسباران عمل کرده و از پایداری ارتباطی-اجتماعی آن حمایت کند.
|
In the contemporary era, media play a significant role in representing geographical spaces and reproducing cultural meanings. Arasbaran, as one of Iran's prominent cultural-ecological regions, has increasingly attracted tourists in recent years due to extensive media coverage. This study aims to sociologically examine the impact of media representation on sustainable tourism development and the Socio-Communicative sustainability of the Arasbaran region, utilizing a grounded theory approach for data analysis. The research method is qualitative, involving 48 purposefully selected participants across four groups: local residents (12), tourism professionals (10), media activists (15), and regional administrators (11), chosen through snowball sampling. Data were collected through semi-structured interviews with 28 men and 20 women aged between 26 and 67. Data analysis was conducted in three stages—open, axial, and selective coding—using MAXQDA software (version 2022). The findings revealed five core patterns: “increased tourism awareness” (65%), “preservation of local culture” (50%), “infrastructure development” (45%), “media interaction” (30%), and “social impacts” (25%). Furthermore, 72% of participants believed that media representation has increased the number of tourists, and 60% confirmed its positive effect on preserving local culture. The results suggest that media representation can serve as an effective tool for promoting sustainable tourism in Arasbaran and supporting its Socio-Communicative sustainability. |
برانمه، سمیه. محمدیان، مهرداد. فتحی، سروش. (1404). بررسی جامعه‌شناختی گردشگری پایدار در منطقۀ ارسباران-آذربایجان‌شرقی با رویکرد نظریۀ داه‌بنیاد. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-تغییرات اجتماعی-فرهنگی، دورۀ 22، شمارۀ 1؛ (پیاپی 85)، 51-40.
حاج‌محمد، فاطمه. کردناییج، اسدالله. یزدانی، حمیدرضا. میره‌ای، محمد. (1402). ارائۀ الگوی توسعۀ گردشگری مبتنی‌بر نقش رسانه بابه‌کارگیری رویکرد فراترکیب. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دورۀ 13، شمارۀ 49، 282-269. https://doi.org/10.30495/jzpm.2021.28423.3935
سلطانی‌نژاد، مهدیه. شهریاری، سوده. (1402). معنایابی پیامدهای فرهنگی ارتباطات باتأکیدبر توسعة گردشگری (موردمطالعه: جامعة بومی کُنگ). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-رسانه، دورۀ 34، شمارۀ 2؛ پیاپی (131)، 223-197. https://doi.org/10.22034/bmsp.2022.317555.1657
مهدی‌زاده، احمد. محمدزاده، رحمت. بیک‌بابایی، بشیر. (1399). اولویت‌بندی سناریوهای توسعة گردشگری منطقۀ ارسباران از منظر جامعۀ هدف (مطالعه‌موردی: شهرستان هوراند). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دورۀ 13، شمارۀ 1؛ (پیاپی 49)، 358-338.
کریم‌زاده، حسین. قنبری، ابوالفضل. هاشمی‌امین، سمیرا. (1402). تحلیلی بر عوامل مؤثر بر گردشگری خلاق و رفتار آتی گردشگران روستایی و عشایری منطقۀ ارسباران. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جغرافیا و برنامه‌ریزی، دورۀ 27، شمارۀ 84، 130-121. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14612
گودرزی، محسن. اشراقی، یاسر. (1394). ارتباطات زیست‌محیطی و آسیب‌شناسی نقش زیست‌محیطی رسانه‌های ایرانی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-پژوهش‌های ارتباطی، دورۀ 22، شمارۀ 4؛ (پیاپی 84)، 31-9. https://doi.org/10.22082/cr.2016.18798
منتظرقائم، مهدی. عرفانی‌حسین‌پور، رضوانه. (1395). رسانه و محیط‌زیست؛ مقدمه‌ای بر ارتباطات زیست‌محیطی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات میان رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، دورۀ 6، شمارۀ 2؛ (پیاپی 12)، 170-145.
Abedi, R. Rad, L.K. (2021). Tourism Climatic Suitability Assessment In Arasbaran Forest Region. KeAi: International Journal Of Geoheritage & Parks, 1-26. https://doi.org/10.2139/ssrn.3938068
Ba, D. Song, L. (2024). The Impact Of After-Travel Sharing On Social Media On Tourism Experience From The Perspective Of Sharer: Analysis On Grounded Theory Based On Interview Data. Wireless Communications And Mobile Computing, 1-9. https://doi.org/10.1155/2022/7202078
Çalışkan, C. (2021). Sustainable Tourism: Gen Z?. Journal Of Multidisciplinary Academic Tourism 6(2): 107-115. https://doi.org/10.31822/jomat.2021-6-2-107
Hoffmann, F.J. Braesemann, F. Teubner, T. (2022). Measuring Sustainable Tourism With Online Platform Data. Journal Of EPJ Data Science, 1-21. https://doi.org/10.1140/epjds/s13688-022-00354-6
Karaca, Ş. Pola, G. (2022). The Use Of Social Media In Cultural Tourism. Journal Of Sivas İnterdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1): 35-51.
Martins, P.G. Ferreira, A.M.A. Costa, C.M. (2022). Tourism And Third Sector Organisations: Synergies For Responsible Tourism Development?. Journal Of Tourism & Management Studies, 18(1): 7-16. https://doi.org/10.18089/tms.2022.180101
Marti-Parreño, J. Gómez-Calvet, R. (2020). Social Media And Sustainable Tourism: A Literature Review. 3rd International Conference On Tourism Research, Valencia-Spain, 148-153. https://doi.org/10.34190/IRT.20.067
Partelow, S. (2021). Social Capital And Community Disaster Resilience: Post-Earthquake Tourism Recovery On Gili Trawangan, Indonesia. Journal Of Sustainability Science, 16(1): 203-220. https://doi.org 10.1007/s11625-020-00854-2
Purvis, B. Mao, Y. Robinson, D. (2019). Three Pillars Of Sustainability: In Search Of Conceptual Origins. Journal Of Sustainability Science, 14: 681–695. https://doi.org/10.1007/s11625-018-0627-5
Sharpley, R. (2023). Sustainable Tourism Governance: Local Or Global?. Journal Of Tourism Recreation Research, 48(5): 809-812. https://doi.org/10.1080/02508281.2022.2040295
Šimková, E. Kořínková, B. Obršálová, K. (2024). Environmental Education Of Tourists For Sustainable Tourism Development. Czech Journal Of Tourism 12(1-2): 1-19. https://doi.org/10.2478/cjot-2023-0001