بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایه گذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
محورهای موضوعی : مدیریت بازرگانیسید فرزاد هاشمی 1 * , محمد کربلائی 2
1 - استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرقدس، ایران
2 - دانش آموخته گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش به بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایه گذاران خرد می باشد. با استفاده از یک مجموعه داده منحصر به فرد از سوابق تراکنش در سطح حساب از یک شرکت کارگزاری بزرگ، شواهد قوی دال بر وجود تأثیر مثبتی سرمایه گذاران خرد پیدا کردیم. مطالعات نشان میدهد که اگر سرمایهگذاران در ابتدا در دوره‌های بازدهی پایین‌تر، احساسات سرمایه‌گذار کمتر، نوسانات بازار بیشتر یا عدم قطعیت سیاست اقتصادی بالاتر در بازار سهام شرکت کنند، اثر تمایل قوی‌تری از خود نشان می‌دهند. در واقع این پژوهش با استفاده از تجزیه و تحلیل در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه 1400-1398 به بررسی می پردازیم. نمونه آماری پژوهش متشکل از 109 شرکت می‌باشد. تجزیه و تحلیل داده به کمک نرم افزار Eviews10 پرداخته شده است.به منظور بررسی اثرات همزمان کلیه متغیرهای مستقل پژوهش بر متغیر وابسته، علاوه بر رگرسیون جداگانه هر یک از متغیرهای مستقل، اقدام به انجام رگرسیون کلی متغیرها نیز گردید. یافته و نتایج پژوهش بیانگر این است که سرمایهگذاران خرد بر ویژگی‌های روانشناختی متداول و نیز بازدهی پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذار مثبتی دارنـد، در این میان نیز نتایج حاصله از این مطالعات گویای این است که بکارگیری نوسانات بیشتر بازار، به طور بالقوه نشان دهنده ریسک سرمایه گذاری بیشتر است، در این پژوهش استدلال می‌کنیم که تجربیات اولیه متفاوت سرمایه گذاران از ریسک بازار، تأثیر ذاتی بر شناخت بعدی آنها از ریسک دارد و بنابراین بر روی آنها تأثیر می‌گذارد.
The purpose of this research is to investigate the time of entry into the stock market and the effect of the desire of retail investors. Using a unique dataset of account-level transaction records from a large brokerage firm, we find strong evidence of a positive effect of retail investors. Studies show that investors exhibit a stronger propensity effect if they initially participate in the stock market during periods of lower returns, lower investor sentiment, higher market volatility, or higher economic policy uncertainty. In fact, this research is carried out by analyzing the companies admitted to the Tehran Stock Exchange in the period of 2018-2018. The statistical sample of the research consists of 109 companies. Data analysis has been carried out with the help of Eviews10 software. In order to investigate the simultaneous effects of all the independent variables of the research on the dependent variable, in addition to the separate regression of each of the independent variables, a general regression of the variables was also performed. The findings and results of the research show that retail investors have a positive effect on common psychological characteristics and lower returns on the stock market, in the meantime, the results of these studies show that the use of more market fluctuations potentially indicates capital risk. More importantly, in this research, we argue that investors' different initial experiences of market risk have an intrinsic effect on their subsequent understanding of risk and therefore influence them.
بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
سید فرزاد هاشمی*1، محمد کربلائی2
چکیده | |
نوع مقاله: مقاله پژوهشي
تاریخ دریافت: 09/05/1403 تاریخ پذیرش: 14/03/1404
| این پژوهش با هدف بررسی زمان ورود سرمایهگذاران خرد به بازار سهام و اثر تمایل سرمایهگذاران خرد آنها انجام شده است. تمرکز اصلی مطالعه بر چگونگی تأثیر ویژگی‌های روانشناختی و شرایط اولیه بازار بر رفتار این سرمایهگذاران است. برای انجام این پژوهش، از مجموعه داده‌ای منحصر به‌فرد شامل سوابق تراکنش در سطح حساب از یک شرکت کارگزاری بزرگ استفاده شده است. نمونه آماری شامل ۱۰۹ شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار EViews10 انجام گرفته و افزون بر تحلیل رگرسیون جداگانه برای هر متغیر مستقل، رگرسیون کلی نیز جهت بررسی اثر همزمان متغیرها بر متغیر وابسته انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که سرمایهگذاران خرد تمایل دارند در دوره‌هایی با بازدهی پایین‌تر، احساسات منفی‌تر بازار، نوسانات بالاتر و عدم‌قطعیت بیشتر سیاست اقتصادی وارد بازار شوند. هم‌چنین، اثر تمایلی در این شرایط به‌طور معنیداری قوی‌تر است. یافته‌ها حاکی از آن است که نوسانات بیشتر بازار به‌عنوان شاخصی از ریسک ادراک‌شده، نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایهگذاران دارد. |
کلیدواژهها | بازار سهام، سرمایهگذاران خرد، ریسک سرمایهگذاری |
ناشر: دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس
* نویسنده مسئول: سید فرزاد هاشمی ایمیل: Farzadehashemi@yahoo.com
1. استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرقدس، ایران (نویسنده مسئول)
2. دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرقدس، ایران
مقدمه
یکی از عمده‌ترین دغدغه‌های مدیران کارآمد در سطوح گوناگون، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب برای عوامل سرمایهگذاری و زمان ورود به بازار سهام است، تا با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسائل در جامعه و حرفه خود، به کار بپردازند. سرمایهگذاران خرد با توجه به احساسات سرمایه‌گذار حاکم بر بورس و با رعایت نوسانات بازار سهام به دنبال سرمایهگذاری و سود در عرضه سهام هستند. یکی از مهم‌ترین عوامل کلیدی موفقیت سازمان های سرمایهگذاری، بازده بازار در شرایط عدم قطعیت است (ابرو و همکاران1،2018). بر اساس میانگین بازده بازار، احساسات سرمایه‌گذار، نوسانات بازار و عدم قطعیت اقتصادی که در آن وجود دارد و سرمایهگذاران در ابتدا وارد بازار سهام شدند، به نمونه‌های فرعی تقسیم می‌کنیم. سرمایه‌گذارانی که در دوره‌های بازدهی پایین‌تر وارد بازار شده‌اند، تمایلی بیشتر نسبت به اثر تمایلی نشان می‌دهند. در مورد احساسات سرمایه‌گذار، در سرمایه‌گذارانی با احساسات پایین وارد بازار شده‌اند، اثر تمایلی قوی‌تری پیدا می‌کنیم (چن و همکاران2،2021). هم‌چنین، از این ایده حمایت میکند که سرمایه‌گذارانی که در دوره‌های نوسانات بازار بالاتر وارد بازار میشوند، بیشتر در معرض اثر تمایلی هستند. آنها اگر در دوره‌ای با عدم قطعیت اقتصادی بالاتر وارد بازار شوند، بیشتر مستعد اثر تمایلی هستند. با ارائه بینش‌های تازه در مورد عوامل تعیین‌کننده اثر تمایلی و پیامدهای اقتصادی تجربه قبلی یک فرد، به دو رشته ادبیات در این حوزه کمک میکند. شواهد تجربی در پژوهش از این ایده پشتیبانی میکند که تجربه قبلی سرمایهگذاران در بازار یک کانال توضیحی بالقوه است که ممکن است به توضیح بیشتر سوگیری های رفتاری سرمایهگذاران خرد کمک کند. هم‌چنین، پیامدهای عملی احتمالی برای سرمایهگذاران خرد دارد تا زمان ورود مناسب به بازار را انتخاب کنند (کوول و همکاران3،2019). تا قرن بیستم، نظریه های مالی نئوکلاسیک الگوی غالب در بازارهای مالی بودند. در ساخت نظریه پرتفوی، فرض بر این بود که همه سرمایهگذاران افراد منطقی در تصمیم‌گیری هستند. بنابراین، انتظار می‌رود که کلیه تصمیم‌های اتخاذ شده از راه انواع فرآیندهای تجزیه و تحلیل منطقی، بالاترین سودمندی را ایجاد کنند. نه تنها نظریه مدرن پرتفوی، بلکه طیفی گسترده از نظریههای متداول مالی، مانند مدل قیمتگذاری دارایی سرمایهای و فرضیه بازار کارآ نیز از این مفروضات بهره میگرفتند که سرمایهگذاران همیشه منطقی هستند(رهایو و همکاران4،2021). به گفته نظریهپردازان حوزه مالی رفتاری، فرض عقلانیت سرمایه‌گذار به راحتی تحقق نمی‌یابد زیرا سرمایهگذاران در شرایطی اقدام به تصمیم‌گیری می‌کنند که گزینههای دیگری که شامل ریسک، احتمال و عدم اطمینان هستند نیز وجود دارد. افراد بین گزینه های گوناگون (یا چشم اندازهای گوناگون) و بر اساس چگونگی تخمین آنها (به صورت مغرضانه یا نادرست) احتمال مطلوبیت هر یک از این گزینه ها را تعیین می‌کنند. آنها هم‌چنین، بیان می‌کنند که تصمیم‌گیرندگان مالی نه تنها شامل ملاحظات منطقی و عقلایی میشوند بلکه جنبه های روانشناختی نیز دارند که گاه غیرمنطقی و شامل شهود است. از این رو، ممکن است از فرض عقلانیت از مفروضات اولیه نظریههای مالی منحرف شود (شا و اسماعیل5،2021). هدف از این پژوهش بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می‌باشد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
سرمایهگذاران در معرض انواع گوناگونی از سوگیریهای رفتاری هستند که آنها را به خطاهای شناختی و تصمیمگیریهای ضعیف سوق میدهد. اثر تمایلی که تمایل سرمایهگذاران به فروش سریع‌تر دارایی‌های سودده و نگهداری طولانی تر دارایی‌های زیان‌ده تعریف میکند، یکی از مستندترین سوگیریهای سرمایهگذاران در ادبیات مالی رفتاری است(آبرو و همکاران6،2018). افزون بر این، نتایج تجربی نشان میدهد که اثر تمایلی، توسط ویژگی‌های جمعیتی گوناگون سرمایهگذاران مانند جنسیت، سن، سابقه تحصیلی و تجربه تجاری آنها هدایت می‌شود. هم‌چنین، می‌تواند تحت تأثیر عوامل خارجی، از جمله فرهنگ، تعاملات اجتماعی و شرایط گوناگون بازار قرار گیرد (لی، ین، و چان7، 2013؛ هایمر8، 2016؛ بریت مایر، هاسو، و پلستر9، 2019). با این حال، هیچ توضیح منسجمی یافت نشده است زیرا نتایج در انواع گوناگون سرمایه‌گذار، شرایط بازار و کشورها غیرقطعی است. این اثر غیرقابل انکار است و به عنوان یک سوگیری تصمیم‌گیری معمولی در بین سرمایهگذاران در بازار مالی در نظر گرفته می‌شود (لی، ماسا، ژانگ، و ژانگ10، 2021). این نوعی سوگیری شناختی سرمایهگذاران است که از دانش و تجربه قبلی آنها شکل می گیرد. مطالعات قبلی ارتباط بین تصمیم‌های مالی سرمایهگذاران و تجربیات اولیه زندگی آنها را بر اساس تئوری نقش‌پذیری11 ایجاد کرده است. به طور خاص، پژوهش‌ها در روانشناسی شواهدی را ارائه میدهد که شخصیت و ترجیحات یک فرد را می‌توان توسط تجربیات قبلی شکل داد (بتزر، لیمباخ، راو، و شورمان12، 2021) و برداشت‌های اولیه تمایل دارند اطلاعات دریافت شده را تحت الشعاع قرار دهند (چن و همکاران13، 2021). هیرشلیفر، لوری، روچتی و تروونگ14 (2021) با توجه به تأثیر تجربه و برداشت‌های قبلی افراد بر قضاوت و تصمیم‌گیری مالی آنها استدلال می‌کنند که پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران مالی از یک شرکت نسبت به برداشت‌های قبلی آنها، قابل پذیرش‌تر است. بتزر و همکاران15 (2021) شواهدی ارائه میدهد که مدیران بودجه‌ای که تجربیات منفی در اوایل زندگی خود دارند، اثر تمایلی قوی‌تری از خود نشان می‌دهند. ناگل و مالمندیر16 (2011) نشان دادند که مدیران عاملی که رکود اقتصادی کلان را تجربه می‌کنند تمایل بیش‌تری به ریسک گریزی در سیاست‌های مالی خود دارند. جفینکو17 (2022) دریافت که مواجهه قبلی مدیران شرکت با بلایای طبیعی ممکن است بر نگرش آنها نسبت به ریسک تأثیر بگذارد و تأثیر بالقوه ای بر تصمیم‌های تأمین مالی شرکت آنها داشته باشد.
در این پژوهش نشان میدهد که سرمایه‌گذارانی که در ماههایی با تمایل کمتر وارد بازار شده اند، بیشتر مستعد اثر تمایلی هستند. سوماً ما ماههای ورود سرمایهگذاران را بر اساس سطوح گوناگون نوسانات بازار دسته بندی می‌کنیم، زیرا نوسانات بالاتر بازار در ماه ورود نشان دهنده ریسک بیشتر بازار در آغاز تجربه سرمایهگذاری آن ها است که می‌تواند شناخت متعاقب آن ها از نگرش ریسک را تحت تاثیر قرار دهد. مطالعات نشان میدهد که در میان سرمایه‌گذارانی که در ماهی با نوسانات بالاتر بازار سهام وارد بازار سهام شده اند، اثر تمایلی قوی‌تر است. در نهایت، ما نمونه خود را با عدم قطعیت سیاست اقتصادی (EPU) در ماه ورود سرمایهگذاران به بازار سهام جدا می‌کنیم تا تاثیر عدم قطعیت در تجربه سرمایهگذاری قبلی سرمایهگذاران بر تعصب تصمیم‌گیری آن ها را بررسی کنیم. سرمایه‌گذارانی که تحت عدم قطعیت بالاتر وارد بازار شده اند، اثر تمایلی قوی‌تری را از خود نشان می‌دهند. تا آنجا که می‌دانیم، این پژوهش تلاش میکند زمان ورود سرمایهگذاران به بازار را به اثر تمایل متصل کند. این پژوهش به دو شاخه از مطالعات کمک میکند. نخست اینکه، در مورد عوامل احتمالی اثر تمایلی، دیدگاه هایی را ایجاد می‌کنیم. با این که بسیاری از مطالعات موجود در مورد رابطه بین عوامل خارجی و اثر تمایلی عمدتاً بر شرایط فعلی تمرکز دارند، مطالعات کمی تاثیر تجربه سرمایهگذاری اولیه سرمایهگذاران بر تعصب رفتاری آینده آنها را مدنظر قرار دادند. مطالعات در زمینه برداشت اولیه سرمایهگذاران خرد از بازار سهام بر اساس اثر تمایلی آنها، شواهد تجربی فراهم میکند. سهم دوم مربوط به تاثیر تجارب زندگی قبلی سرمایهگذاران بر تصمیم‌گیری سرمایهگذاری آن‌هاست. بر خلاف مطالعات موجود در مورد تجربه افراد در مراحل اولیه زندگی، در این مطالعه به بررسی تجارب و برداشت سرمایهگذاران در مراحل اولیه حرفه سرمایهگذاری آنها می پردازد. نخستین تاثیر سرمایهگذاری در نخستین ورود به بازار سهام، به طور قابل توجهی با رفتار تجاری بعدی او مرتبط است. با این مجموعه داده منحصر به فرد مبتنی بر بازار سهام، عوامل تعیین کننده تعصب رفتاری سرمایه‌گذار در کشورهای دیگر را روشن کند. با توجه به توضیحاتی که در بالا در خصوص مسئله پژوهش مطرح شد عبارت است از:
چگونه بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تاثیر گذار می‌باشد؟
پیشینه پژوهش
پناهی و همکاران (1401)، در مقاله پژوهشی خود به بررسی هدف از این پژوهش بررسی الگوی ارتباطی بین رفتارهای گذشته زمان ورود بازار سهام و سواد مالی با قصد سرمایهگذاری در بازار سهام با نقش میانجی متغیرهای سرمایهگذاران خرد بوده است. روش این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی و در دسته پژوهشهای توصیفی- علمی قرار دارد. قلمرو موضوعی پژوهش در حوزه رفتاری مالی است و از نظر موضوعی در حوزه بررسی الگوی ارتباطی بین رفتارهای گذشته و سواد مالی با قصد سرمایهگذاری خرد در زمان ورود بازار سهام با نقش میانجی متغیرهای فردی است. جامعه مورد پژوهش شامل سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار در شهر اصفهان بوده که برای سنجش وضعیت موجود از پرسش‌نامه ۲۰ سوالی استفاده شد که پس از تایید روایی و پایایی برای گردآوری داده‌ها مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش برای بررسی روابط بین اجزاء مدل از معادلات ساختاری استفاده شده است. از نرم افزار لیزرل برای تجزیه و تحلیل فرضیه ها استفاده شده است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده ها نتایج حاکی از آن بوده است که نگرش، هنجارهای ذهنی، کنترل رفتاری ادراک شده و رفتار گذشته تاثیری مثبت و معنادار بر قصد سرمایهگذاری در بازار سهام دارد. رفتار گذشته، سرمایهگذاران خرد و زمان ورود بازار سهام تاثیری مثبت و معنادار بر نگرش دارد و سواد مالی تاثیری مثبت و معنادار بر کنترل رفتاری ادراک شده دارد. رفتار گذشته و سواد مالی تاثیری مثبت و معنادار بر قصد سرمایهگذاران خرد در زمان ورود بازار سهام از راه نگرش دارد و سواد مالی تاثیری مثبت و معنادار بر قصد سرمایهگذاری در بازار سهام از طریق کنترل رفتاری ادراک شده دارد. نتایج پژوهش حاکی از تایید تمام فرضیات به جزء فرضیه چهارم است؛ یعنی رفتار گذشته تاثیری مثبت و معنادار بر قصد سرمایهگذاری خرد در زمان ورود بازار سهام ندارد.
دیزجی و همکاران (1401)، هدف مطالعه حاضر، بررسی تاثیر درآمدهای نفتی و نرخ ارز بر میزان سرمایهگذاری خرد در بازار سهام با استفاده از داده های فصلی در بازه زمانی ۱۳۹۵-۱۳۸۷ می‌باشد. بدین منظور، تاثیر درآمد های نفتی، نرخ ارز و حجم نقدینگی بر میزان سرمایهگذاری در بازار سهام در ایران با استفاده از مدل دو رژیمه مارکوف- سوئیچینگ برآورد شده است. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان میدهد درآمد های نفتی، نرخ ارز و حجم نقدینگی اثرات متفاوتی بر میزان سرمایهگذاری در بازار سهام در ایران دارد. بر این اساس، برآورد رژیم (۱) مرتبط با رژیم واریانس و میانگین بالا (رونق) و رژیم (۲) مرتبط با رژیم واریانس و میانگین پایین (رکود) است. گفتنی است که در رژیم (۱) تنها حجم نقدینگی تاثیری مثبت و معنادار بر میزان سرمایهگذاری در بازار سهام داشته، ولی در رژیم (۲) نرخ ارز تاثیر منفی و معنادار و درآمدهای نفتی تاثیری مثبت و معنادار بر میزان سرمایهگذاری در بازار سهام داشته است.
ژانگ و همکاران18،(2022)، در مقاله پژوهشی خود به بررسی این مقاله اثرات بلندمدت و پایدار نخستین برداشت سرمایهگذاران از مشارکت در بازار سهام و اثر تمایلی را بررسی میکند. در این مطالعه با استفاده از یک مجموعه داده منحصر به فرد از سوابق تراکنش‌های حساب‌های مشتریان یک شرکت کارگزاری بزرگ در چین، شواهد قوی مبنی بر وجود اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد چینی پیدا کردیم. نتایج تجربی ما نشان میدهد که اگر سرمایهگذاران در ابتدای ورود به بازار سهام با دوره‌هایی با بازده بازار کمتر، احساسات سرمایه‌گذار کمتر، نوسانات بازار بیشتر، یا عدم قطعیت سیاست اقتصادی بالاتر (EPU) مواجه شوند، اثر تمایلی قوی‌تری از خود نشان می‌دهند. این شواهد، درک ما را از نقش تجربه اولیه سرمایهگذاران در تصمیمگیریهای بازار سهام و عوامل تعیین‌کننده سوگیری های رفتاری در تصمیمگیریهای سرمایهگذاری تقویت میکند.
لیو و همکاران19 (2022)، در مقاله پژوهشی خود تحت هدف از سرمایهگذاری خرد در سهام شرکتها توسط سرمایهگذاران، بیشینه‌کردن سود و افزایش رفاه و ورود به بازار سهام می‌باشد. برای رسیدن به این هدف سرمایهگذاران خرد و ورود به بازار سهام باید تصمیم‌های مناسبی را اتخاذ کند. از مهم‌ترین منابع اطلاعاتی سرمایهگذاران خرد، ویژگی‌های سهام است. این ویژگی‌ها می‌تواند قیمت هر سهم، سود هر سهم، نرخ بازده جاری سهامداران خرد، نسبت قیمت به سود هر سهم باشد. لذا، در این پژوهش به بررسی تاثیر ویژگی های سهام در تصمیم‌های سرمایهگذاران خرد جهت سرمایهگذاری در سهام و ورود به بازار سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازیم. نمونه آماری پژوهش شامل 92 شرکت در سال‌های 2011 تا 2020 بوده است. در این پژوهش از نرم افزارهای SPSS و نرم افزار Clementine استفاده شده است. با یک بررسی لاجیت رگرسیون دریافتیم که دو نسبت سود هر سهم و نرخ بازده جاری سهامداران به عنوان عوامل موثر بر تصمیم‌گیری تجاری سرمایهگذاران خرد می‌باشند، ولی نسبت های قیمت هر سهم و نسبت قیمت به سود هر سهم تاثیری بر تصمیم‌گیری تجاری سرمایهگذاران خرد ندارند.
ابرو و همکاران20 (2022)، در مقاله پژوهشی خود به بررسی صندوق های مشترک سرمایهگذاران خرد با یک قرن سابقه،ابزارهای مالی در ورود به بازار سهام هستند که مبادرت به گردآوری سرمایه‌های اندک سرمایهگذاران خرد کوچکی که احتمالاً از آشنایی کافی برای سرمایهگذاری برخوردار نیستند، سرمایه‌های بزرگی را تشکیل می‌دهند. آنها با سرمایهگذاری وجوه گردآوری شده در اوراق بهاداری مانند سهام، اوراق قرضه وسایر ابزارهای بازار پول، از منافع و سود کسب شده، سرمایهگذاران و ارکان صندوق را منتفع می سازند. این صنعت که حلقه واسطه‌ای برای مشارکت خانوارها در بورس اوراق بهادار ورود به بازار سهام بشمار می‌رود؛ با وجود فراز و نشیب‌هایی که داشته به سرعت گسترش یافته و نقشی قابل‌توجه در تجهیز و تامین منابع مالی برای رونق بازارهای پولی داشته است. بنابراین، هدف اصلی و علمی این پژوهش بررسی ارتباط بین قابلیت مالی انواع سرمایهگذاران با میزان درآمد سرمایه‌گذار و مبلغ سرمایهگذاری آنان در صندوق‌های مشترک سرمایهگذاری ترکیه با توجه به قابلیت در 3 حوزه مدت سرمایهگذاری، مالیات بندی و اطلاعات مالی سرمایهگذاران می‌باشد. متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش عبارتند از قابلیت مالی و مولفه‌های آن که از پژوهش پلینن و همکاران21)2010( استخراج شده است. روش پژوهش از نوع توصیفی – پیمایشی و جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی سرمایهگذاران صندوق‌های مشترک سرمایهگذاری ترکیه شامل کارگزاری بانک‌ها می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه بوده که داده‌های مربوطه در نیمه دوم سال 2019 گردآوری و از پرسش‌نامه استاندارد ترکیبی راش22 ( 2020 ) و پلینن استفاده شده است. در نتیجه، یک ارتباط مستقیم و معناداری بین قابلیت مالی در سه حوزه مدت سرمایهگذاری، مالیات بندی و اطلاعات مالی سرمایهگذاران با درآمد و میزان مبلغ سرمایهگذاری سرمایهگذاران خرد در ورود به بازار سهام وجود داشت. در واقع، با توجه به مطالبی که در این پژوهش بیان شد، فرضیه‌های زیر مطرح می‌شود:
- سرمایهگذاران خرد بر ویژگی‌های روانشناختی متداول تاثیرگذاری دارد.
- سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با بازدهی پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
- سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با تمایل سرمایهگذاران پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
- سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با نوسانات بیشتر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
- سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با عدم قطعیت اقتصادی بالاتر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
در واقع دلایل متفاوتی وجود دارد که نشان دهد تاثیر سرمايهگذاري براي ترقی و پیشرفت اقتصاد و جامعه به قدری زیاد است که آن را به عنوان يکي از عوامل مهم براي دستیابی به توسعه همیشگی معرفی می‌کنند. بازارهای سرمایه نقش اساسی در اقتصاد دارند چراکه نقدینگی افرادی را كه خود دانش استفاده از آن را ندارند، به سوی كسانی كه این مهارت را دارند، منتقل میكنند. مطمئناْ بازده مناسب این بازارها نتیجه‌ای جز تداوم رشد اقتصادی نخواهد داشت. بنابراین، اگر بازارهای سرمایهگذاری كارا باشند، پیشرفت اقتصادی حاصل می‌شود. از سوی دیگر، به دلیل تصمیم‌گیری غیراصولی سرمایهگذاران در بازار سرمایه خطاهای سیستماتیک اتفاق می افتند و همین موضوع باعث ضعیف شدن كارایی بازار خواهد شد. نقش پررنگ سرمایهگذاران حقیقی حرفه ای در بازار سرمایه کشور ایران و وضعیت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و زیرساختی حاکم بر کشور که زمینه ساز بسیاری از این اختلال در سرمایهگذاران در هنگام تصمیم به سرمایهگذاری است، آگاهی از انواع آن ها، سازماندهی و طبقه‌بندی و نیز اولویت بندی و اهمیت سنجی آنها و اتخاذ راهکارهای اثربخش در قبال سوگیری های رفتاری ارجح، نقشی بسزا در بهبود کارکرد بازار سرمایه و رشد و تعالی وضعیت اقتصادی کشور خواهد داشت. با توجه به وجود عدم قطعیتهای محیطی که یکی از محرکهای اصلی بروز سوگیریهای رفتاری سرمایهگذاران بشمار می‌رود؛ نظرسنجی و جذب و تفسیر دیدگاه سرمایهگذاران حقیقی حرفه ای با اتکا به رویکردهای مبتنی بر عدم قطعیت می‌تواند زمینهساز تجزیه و تحلیل صحیح سوگیری های رفتاری و اتخاذ استراتژی های مقتضی در مواجهه با آنها خواهد بود.
اهداف پژوهش
هدف از این پژوهش بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می‌باشد.
مدل ریاضی و رگرسیونی پژوهش
مدل رگرسیونی آزمون فرضیه های براساس رگرسیونی بهصورت زیر می‌باشد:
P,23 t+1 =
متغیر مستقل و متغیرهای وابسته شامل موارد زیر می‌باشند:
متغیر مستقلP it : سرمایهگذاری خرد به ارائه خدمات مالی به منابع کم درآمد گفته می‌شود. سرمایهگذاری خرد به نوعی از سرمایهگذاری گفته می‌شود که با سرمایه کم انجام شود؛ البته، این مقدار از دیدگاه اشخاص گوناگون نسبت بودجه، سرمایه ای مشخص خواهد شد.
متغیر وابسته EXP : تجربه معاملاتی سرمایهگذاران خرد که برابر با سال معامله منهای سال ثبت حساب است.
مجموع متغیرهای فرعی کنترلی همچون:
TGI: یک متغیر ساختگی برای سود معاملاتی، که وقتی سهام معامله شده با سود همراه می‌شود، مقدار 1 و در غیر این صورت صفر می‌شود.
TLI: یک متغیر ساختگی برای زیان معاملاتی ، که وقتی سهام معامله شده با زیان همراه می‌شود، مقدار 1 و در غیر این صورت صفر می‌شود.
Gender: یک متغیر ساختگی که اگر سرمایه‌گذار مرد باشد یک و در غیر این صورت صفر است.
Age: سن سرمایه‌گذار
Freq: لگاریتم طبیعی تعداد معاملات در طول دوره نمونه
Wealth: لگاریتم طبیعی مقدار وجوه حساب (به RMB)
MV: میانگین متحرک پنج روزه حجم بازار
MR: میانگین متحرک پنج روزه بازده بازار (%)
GLA: مقدار سود/زیان واقعی هر پوزیشن در هر روز (به 100 RMB). برای سهامی که SWAPP آنها زیر قیمت پایین روزانه است، GLA برابر است با پوزیشن ضرب در تفاوت قیمت پایین روزانه منهای SWAPP. برای سهامی که SWAPP بالاتر از قیمت روزانه است، GLA برابر است با پوزیشن ضرب در تفاوت SWAPP منهای قیمت بالای روزانه. برای سهامی که به عنوان سهام سر به سر در نظر گرفته میشوند، GLA برابر با 0 است.
ReturnEM: بازده بازار ماهانه شاخص CSI 300 در ماه ورودی سرمایهگذاران
ISIEM: شاخص ترکیبی احساسات سرمایهگذاران در ماه ورودی سرمایهگذاران
EPUEM: شاخص عدم قطعیت سیاست اقتصادی کشور در ماه ورودی سرمایهگذاران
ادبیات و فرضیات ارائه شده، مدل پژوهش به صورت بالا طراحی و تدوین شده است و با بررسی این ابعاد سوال اصلی مطرح می‌شود که در این پژوهش به آن پاسخ می‌دهیم: چگونه بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تاثیر گذار می‌باشد؟
روش شناسی پژوهش
این پژوهش از نظر گردآوری داده ها جز پژوهشهای با رویکردی اکتشافی، از یک طرح پایش توصیفی (از نوع همبستگی) استفاده کرده است و از نظر هدف در زمرۀ پژوهشهای بنیادی بشمار می‌رود تا به بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد بپردازد و اینکه چگونه استفاده از آنها می‌تواند بر سوگیریهای رفتاری سرمایهگذاران شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تاثیرگذار باشد.
جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی شرکتهایی صنعتی پذیرفتـه شـده در بـورس اوراق بهـادار تهران اسـت، دوره مــورد مطالعــه ســال هــای 1398 تــا 1400 را در بــرمی‌گیرد و روش انتخــاب شرکت‌های پذیرفتـه شـده در بـورس اوراق بهـادار تهـران و روش گـردآوری داده‌ها بـه شـرح زیـر اسـت:
1) بمنظـور قابلیـت مقایسـه اطلاعـات، دوره مالـی شرکتها منتهـی به پایـان اسـفندماه باشـد.
2 ) حداقل یک سـال پیش از سـال 1398 در بـورس اوراق بهـادار فعـال بـوده باشـند.
3) داده‌های مـورد نیـاز پژوهش از شرکتها در دسـترس باشـند. نمونه اولیه از تقاطع داده های بازده سهام هفتگی شرکت‌های پذیرفته در بورس با داده های مالی سالانه می‌باشد. بنابرایـن، بـا اعمـال شـرایط مذبـور تعـداد اعضـای جامعـه ایـن پژوهش 520 شـرکت تعییـن شـده اسـت و بـه دلیـل تعـداد کـم شرکت‌های دارای شـرایط مزبـور، همـه 109 شـرکت مـورد مطالعـه قـرار گرفتنـد. در این مطالعه حجم نمونه 109 شرکت صنعتی گوناگون موجود در بورس اوراق بهادار را در یک زمان تحلیل و انتخاب میکند در واقع، فرآیند انتخاب شرکتها با استفاده از قاعدهی حذف سیستماتیک انجام گرفته است. متغیرهای این پژوهش می‌بایست قابلیت سنجش و اندازه‌گیری را پیدا کنند؛ یعنی باید به شاخص‌ها و مفاهیمی عینی‌تر تبدیل شوند که بتوان آنها را مشخص و اندازه گیری کرد. در غیر این صورت، امکان سنجش اندازه گیری آنها وجود نداشته و پژوهشگر نمی‌تواند فرضیه‌های پژوهش خود را ارزیابی کند.
تجزیه و تحلیل داده ها
پژوهشگر پس از این که روش پژوهش خود را مشخص کرد و با استفاده از ابزارهای مناسب، داده‌های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه‌های خود جمعآوری کرد، اکنون نوبت آن است که با بهرهگیری از روش‌های آماری مناسبی که با روش پژوهش و نوع متغیرها سازگاری دارد، داده‌های جمعآوری شده را دستهبندی و تجزیه و تحلیل نماید و در نهایت، فرضیههایی را که تا این مرحله او را در پژوهش هدایت کردهاند، را مورد آزمون قرار دهد و تکلیف آنها را روشن کند و سرانجام بتواند راه حل و پاسخی برای پرسش پژوهش بیابد. پیوند دادن موضوع پژوهش به رشتهای از اطلاعات موجود، مستلزم اندیشهای خلاق است، معمولاً موضوعی به ذهن محقق خطور میکند که یافتن منابع داده‌های موجود، برای بررسی آن مستلزم خلاقیت ذهنی محقق است، آرایش و تنظیم داده‌ها نیز مستلزم خلاقیت است. فرآیند تجزیه و تحلیل داده‌ها، فرایندی چند مرحلهای است که طی آن داده‌هایی که از راه بکارگیری ابزارهای گردآوری در جامعه (نمونه) آماری فراهم آمده‌اند، خلاصه، کدبندی، دستهبندی و در نهایت، پردازش میشوند تا زمینه برقراری انواع تحلیلها و ارتباطها بین این داده‌ها بمنظور آزمون فرضیه فراهم آید (خاکی،1397). در اینجا نخست بمنظور تجزیه و تحلیل داده های حاصل از اجرای تحلیل دادها به تحلیل محتوا و هم‌چنین، از آمار استنباطی به استنباط فرضیات و مدل پژوهش می‌پردازند. با استفاده از نرم افزار Eviews10 داده‌ها نظم‌بندی شده و برحسب همراستایی با اهداف مورد تفسیر قرار گرفتند. نتایج تحلیل آمار استنباطی پژوهش نشان میدهد که تمامی فرضیه‌ها و مدلهای پژوهش تایید شده است.
یافته‌های پژوهش
با توجه به نتايج اين آزمون مقدار رگرسیون نشان میدهد که چه مقدار از متغیر وابسته بر متغیر مستقل یعنی بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تبیین می‌شود و مقدار سطح معني‌داري این ستون معناداری آماری مدل رگرسیون را نشان میدهد که چنان چه میزان بدست آمده کمتر از 05/0 باشد نتیجه می‌گیریم که مدل بکار رفته، پیش‌بینی کننده خوبی برای متغیرهای بررسی زمان ورود به بازار سهام و اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است میزان معناداری در فرضیه‌های پژوهش ما کمتر از میزان 05/0 است که بیان گر این است که مدل رگرسیونی معنادار است. در این پژوهش برای ارزیابی پنج فرضیه پژوهش از رگرسیونی (ژانگ و همکاران،24 2015) استفاده می‌کنیم که به شرح زیر می‌باشد. بر اساس نتايج بدست آمده از برآورد مدل يك پژوهش کل رگرسيون را تأييد مي‌کند. و از سوي ديگر، ضريب تعيين بيان مي‌کند که درصد تغييرات در متغير وابسته از راه متغيرهاي مستقل مدل قابل توضيح است. فرضیه‌های پژوهش بیان میکند:
فرضیه نخست
سرمایهگذاران خرد بر ویژگی‌های روانشناختی متداول تاثیرگذاری دارد.
جدول 1. آزمون رگرسیون فرضیه نخست
متغیر وابسته: ویژگی های روانشناختی متداول | ||||
سطح معناداری | آماره T | انحراف برآورد | ضریب برآورد | نام متغیر |
0026/0 | 789/2 | 34589/0 | 21761/0 | c |
559/4 | 34260/0 | 25690/0 | سرمایهگذاران خرد | |
789/3 | دوربین – واتسون | |||
06/3 | آماره F | |||
003/0 | سطح معناداری | |||
442/0 | ضریب تعیین تعدیل شده | |||
71/0 | R | |||
با توجه به نتایج آزمون فرضیه که در جدول 1 ارائه شده است نشان میدهد که مقدار آماره، F برابر 06/3 و سطح معنیداری محاسبه شده برای آماره F مدل کمتر از سطح خطای 5 درصد بوده و معنادار می‌باشد.
ضریب متغیر سرمایهگذاران خرد بر ویژگی‌های روانشناختی متداول برابر با توجه به سطح خطای مورد پذیرش 003/0 که کمتر از پنج درصد است، معنیدار می‌باشد که نشان میدهد بین سرمایهگذاران خرد بر ویژگی‌های روانشناختی متداول در شرکتها در سطح بالا پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.
مقدار آماره دوربین واتسون برابر789/3 می‌باشد که بیشتر از بازه 5/1 تا 5/2 قرار دارد و بیانگر مطلوبیت بالا و عدم وجود همبستگی بین جملات خطا در رگرسیون است.
میزان ضریبتعیین تعدیل شده 442/0 هست که نشان میدهد سرمایهگذاران خرد بر ویژگی‌های روانشناختی متداول تاثیرگذاری مثبتی دارد و متغیرهای کنترلی قابل تبیین است.
سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با بازدهی پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
جدول 2. آزمون رگرسیون فرضیه دوم
متغیر وابسته: بازار سهام | ||||
سطح معناداری | آماره T | انحراف برآورد | ضریب برآورد | نام متغیر |
005/0 | 910/2 | 2146/0 | 4222/0 | c |
008/0 | 413/4 | 4125/0 | 4179/0 | سرمایهگذاران خرد در دوره ای با بازدهی پایین |
10/3 | دوربین – واتسون | |||
01/3 | آماره F | |||
008/0 | سطح معناداری | |||
340/0 | ضریب تعیین تعدیل شده | |||
80/0 | R | |||
با توجه به نتایج آزمون فرضیه که در جدول 2 ارائه شده است نشان میدهد که مقدار آماره، F برابر 01/3 وسطح معنیداری محاسبه شده برای آماره F مدل کمتر از سطح خطای 5 درصد بوده و معنادار می‌باشد.
ضریب متغیر سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با بازدهی پایین‌تر بر بازار سهام برابر با توجه به سطح خطای مورد پذیرش 008/0 که کمتر از پنج درصد است، معنیدار می‌باشد. که نشان میدهد بین سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با بازدهی پایین‌تر بر بازار سهام در شرکتها در سطح بالا پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.
مقدار آماره دوربین واتسون برابر 10/3 می‌باشد که بیشتر از بازه 5/1 تا 5/2 قرار دارد و بیانگر مطلوبیت بالا و عدم وجود همبستگی بین جملات خطا در رگرسیون است.
میزان ضریبتعیین تعدیل شده 340/0 هست که نشان میدهد سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با بازدهی پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذاری مثبتی دارد و متغیرهای کنترلی قابل تبیین است.
فرضیه سوم
سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با تمایل سرمایهگذاران پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
جدول 3. آزمون رگرسیون فرضیه سوم
متغیر وابسته بازار سهام | ||||||
سطح معناداری | آماره T | انحراف برآورد | ضریب برآورد | نام متغیر | ||
001/0 | 125/4 | 41250/0 | 4125/0 | c | ||
000/0 | 458/5 | 41798/0 | 3124/0 | سرمایهگذاران خرد در دوره ای با تمایل سرمایهگذاران پایین تر | ||
56/2 | دوربین – واتسون | |||||
98/1 | آماره F | |||||
003/0 | سطح معناداری | |||||
510/0 | ضریب تعیین تعدیل شده | |||||
90/0 | R | |||||
با توجه به نتایج آزمون فرضیه که در جدول 3 ارائه شده است نشان میدهد که مقدار آماره، F برابر 98/1 و سطح معنیداری محاسبه شده برای آماره F مدل کمتر از سطح خطای 5 درصد بوده و معنادار می‌باشد.
ضریب متغیر سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با تمایل سرمایهگذاران پایین‌تر بر بازار سهام برابر با توجه به سطح خطای مورد پذیرش 003/0 که کمتر از پنج درصد است، معنیدار می‌باشد. که نشان میدهد بین سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با تمایل سرمایهگذاران پایین‌تر بر بازار سهام در شرکتها در سطح بالا پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.
مقدار آماره دوربین واتسون برابر5/26 می‌باشد که بیشتر از بازه 5/1 تا 5/2 قرار دارد و بیانگر مطلوبیت بالا و عدم وجود همبستگی بین جملات خطا در رگرسیون است.
میزان ضریبتعیین تعدیل شده 510/0 هست که نشان میدهد سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با تمایل سرمایهگذاران پایین‌تر بر بازار سهام تاثیرگذاری مثبتی دارد و متغیرهای کنترلی قابل تبیین است.
فرضیه چهارم
سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با نوسانات بیشتر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
جدول 4. آزمون رگرسیون فرضیه چهارم
متغیر وابسته بازار سهام | ||||
سطح معناداری | آماره T | انحراف برآورد | ضریب برآورد | نام متغیر |
001/0 | 102/2 | 41255/0 | 7855/0 | c |
0012/0 | 565/4 | 31458/0 | 64244/0 | سرمایهگذاران خرد در دوره ای با نوسانات بیشتر |
12/3 | دوربین – واتسون | |||
01/2 | آماره F | |||
001/0 | سطح معناداری | |||
310/0 | ضریب تعیین تعدیل شده | |||
69/0 | R | |||
با توجه به نتایج آزمون فرضیه که در جدول 4 ارائه شده است نشان میدهد که مقدار آماره، F برابر 01/2 و سطح معنیداری محاسبه شده برای آماره F مدل کمتر از سطح خطای 5 درصد بوده و معنادار می‌باشد.
ضریب متغیر سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با نوسانات بیشتر بر بازار سهام برابر با توجه به سطح خطای مورد پذیرش 001/0 که کمتر از پنج درصد است، معنیدار می‌باشد. که نشان میدهد بین سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با نوسانات بیشتر بر بازار سهام در شرکتها در سطح بالا پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.
مقدار آماره دوربین واتسون برابر12/3 می‌باشد که بیشتر از بازه 5/1 تا 5/2 قرار دارد و بیانگر مطلوبیت بالا و عدم وجود همبستگی بین جملات خطا در رگرسیون است.
میزان ضریبتعیین تعدیل شده 310/0 هست که نشان میدهد سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با نوسانات بیشتر بر بازار سهام تاثیرگذاری مثبتی دارد و متغیرهای کنترلی قابل تبیین است.
فرضیه پنجم
سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با عدم قطعیت اقتصادی بالاتر بر بازار سهام تاثیرگذاری دارد.
جدول 5. آزمون رگرسیون فرضیه پنجم
متغیر وابسته بازار سهام | |||||
سطح معناداری | آماره T | انحراف برآورد | ضریب برآورد | نام متغیر | |
008/0 | 155/7 | 5311/0 | 4101/0 | c | |
002/0 | 198/3 | 4125/0 | 3417/0 | تامین مالی بازار سرمایه و رشد شرکت | |
75/2 | دوربین – واتسون | ||||
99/1 | آماره F | ||||
005/0 | سطح معناداری | ||||
418/0 | ضریب تعیین تعدیل شده | ||||
90/0 | R | ||||
ضریب متغیر سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با عدم قطعیت اقتصادی بالاتر بر بازار سهام برابر با توجه به سطح خطای مورد پذیرش 005/0 که کمتر از پنج درصد است، معنیدار می‌باشد. که نشان میدهد بین سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با عدم قطعیت اقتصادی بالاتر بر بازار سهام در شرکتها در سطح بالا پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد.
مقدار آماره دوربین واتسون برابر75/2 می‌باشد که بیشتر از بازه 5/1 تا 5/2 قرار دارد و بیانگر مطلوبیت بالا و عدم وجود همبستگی بین جملات خطا در رگرسیون است.
میزان ضریبتعیین تعدیل شده 418/0 هست که نشان میدهد سرمایهگذاران خرد در دوره‌ای با عدم قطعیت اقتصادی بالاتر بر بازار سهام تاثیرگذاری مثبتی دارد و متغیرهای کنترلی قابل تبیین است.
مدل اصلی پژوهش
P,25 t+1 =
جدول 6. آزمون رگرسیون مدل اصلی
نماد متغیرها | ضریب(β) | آماره(t) | انحراف معیار | معناداری | |
عدد ثابت | c | 2156/0 | 4581/2 | 4265/0 | 006/0 |
تجربه معاملاتی سرمایهگذاران | EXP | 2159/0 | 721/3 | 4265/0 | 006/0 |
سود معاملاتی | TGI | 7898/0 | 410/6 | 495/2 | 005/0 |
زیان معاملاتی | TLI | 7800/0 | 700/5 | 258/1 | 006/0 |
جنسیت سرمایهگذاران | GENDER | 6789/0 | 712/6 | 8458/0 | 001/0 |
سن سرمایهگذاران | AGE | 7002/0 | 456/6 | 8012/0 | 002/0 |
تعداد معاملات | FREQ | 4689/0 | 402/7 | 525/1 | 003/0 |
مقدار وجوه بازار | WEALTH | 7522/0 | 420/3 | 7411/0 | 006/0 |
میانگین حجم بازار | MV | 8221/0 | 458/2 | 9556/0 | 007/0 |
میانگین بازده بازار | MR | 7702/0 | 575/4 | 9872/0 | 001/0 |
سود/زیان وافعی | GLA | 8988/0 | 158/5 | 8987/0 | 001/0 |
بازده بازار در ماه وورد سرمایه | RET | 7451/0 | 156/6 | 7880/0 | 002/0 |
احساسات سرمایهگذاران | ISI | 6877/0 | 898/7 | 62351/0 | 008/0 |
عدم قطعیت اقتصادی | EPU | 5315/0 | 125/5 | 1547/0 | 001/0 |
آماره رگرسیون | آماره F | معناداری | ضریب تعیین
| ضریب تعیین تعدیل شده | دوربین واتسون
|
817/0 | 216/2 | 0005/0 | 535/0 | 517/0 | 240/2 |
با توجه به نتایج آزمون فرضیه که در جدول 6 ارائه شده است نشان میدهد که مقدار آماره، F برابر 216/2 و سطح معنیداری محاسبه شده برای آماره F مدل کمتر از سطح خطای 5 درصد بوده و معنادار می‌باشد.
ضریب متغیر های کنترلی با توجه به سطح خطای مورد پذیرش 005/0 که کمتر از پنج درصد است، معنیدار می‌باشد که نشان میدهد بین زمان ورود به بازار سهام، اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد، ویژگی‌های روانشناختی در شرکتها در سطح بالا پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است.
مقدار آماره دوربین واتسون برابر 240/2 که در بازه 5/1 تا 5/2 قرار دارد و بیانگر عدم وجود همبستگی بین جملات خطا در رگرسیون است.
میزان ضریبتعیین و ضریبتعیین تعدیل شده به ترتیب 535/0 و 517/0 هستند که نشان میدهد زمان ورود به بازار سهام، اثر تمایلی سرمایهگذاران خرد، ویژگی‌های روانشناختی تاثیرگذاری مثبتی دارد و متغیرهای کنترلی قابل تبیین است.
بحث و نتیجه گیری
این پژوهش با مستندسازی پیامدهای بالقوه درازمدت تجربیات قبلی سرمایهگذاران برای رفتارهای سرمایهگذاری بعدی آنها، به ادبیات نوظهور در مورد امور مالی رفتاری و تجربیات اولیه سرمایهگذاران و نخستین برداشت از بازار در هنگام ورود اولیه به بازار به بررسی پرداخته است، در این مطالعه داده‌های معاملاتی منحصر به فرد و بزرگ در سطح حساب سرمایهگذاران خرد از یک شرکت کارگزاری پیشرو به ما امکان میدهد تا وجود اثر واگذاری و میزان تأثیر زمان ورود سرمایهگذاران خرد به بازار را بررسی کنیم، هدف از این پژوهش بررسی زمان‌های گوناگون ورود سرمایهگذاران به بازار در سطح تأثیر وضعیت آنها می‌باشد، که بر اساس میانگین بازده بازار، احساسات سرمایهگذاران به نمونه‌های فرعی تقسیم می‌کنیم، نوسانات بازار و عدم شرایط اقتصادی سرمایهگذاران در ابتدا وارد بازار سهام شدند. در این پژوهش متوجه شدیم که سرمایه‌گذارانی که در دوره‌های بازدهی پایین‌تر وارد بازار شده‌اند، تمایل بیش‌تری نسبت به اثر تمایل نشان می‌دهند. احساسات سرمایه‌گذار، اثر تمایل قوی‌تری را در سرمایه‌گذارانی می یابیم که در یک ماه احساسات پایین وارد بازار شده اند. نتایج تجربی بیان میکند هم‌چنین، از این ایده حمایت میکند که سرمایه‌گذارانی که در دوره‌های نوسانات بازار بالاتر وارد بازار میشوند، بیشتر در معرض اثر تمایل هستند. اگر در دوره‌ای عدم اقتصادی بالاتر وارد بازار شوند، بیشتر مستعد تأثیرات تصمیم‌گیری هستند(هرمالین و همکاران،262019). الگوهای خاص مربوط به فرهنگ درکشور ایران و تاثیر آنها بر رفتارهای شخصی و جمعی افراد بویژه در بازار سرمایه باید ایده‌ها و الگوهای تحلیلی و شناختی رفتار مالی را برای فعالان بازار بدانند. این كه بعضا در معاملات خود به جای تقاضاهای دو طرفه و بودن همزمان خریدار و فروشنده با تقاضای یک سمته و صفهای خرید طولانی یا فقط فروش رو به رو هستیم، قطعا از نمونه‌های مدل های رفتاری خاص غالب بر بازار است. مالی رفتاری كمک می كند تا با فرمولهكردن الگو های رفتاری، بهتر بتوان بازار سرمایه را درک کرد و در رفع بعضی موانع ناشی از مدلهای رفتاری عمل كرد (جمشیدی و همکاران، 1398). در مالی رفتاری، قابلیت های رفتاری كه بر مراحل تصمیمگیریهای سرمایهگذاران تاثیرگذارند بررسی میشوند. این ویژگی ها «تورش ها یا سوگیریهای رفتاری» نام دارند (طاهری و همکاران،1401). سوگیریهای رفتاری بخش جدایی‌ناپذیر از رفتار سرمایهگذاران است که میزان آنها می‌تواند برای برخی از تصمیم‌های افزایش یا کاهش یابد، اما حذف کامل آنها از رفتار ذاتی سرمایهگذاران، امکان پذیر نیست(زاهر و بانسال27،2018). پژوهشهای متنوعی در حوزه انواع خطاهای ادراكی و نحوه اثرگذاری آنها بر تصمیم‌های مالی سرمایهگذاران در بازارهای مالی انجام شده و این نتیجه حاصل شده است كه تصمیم‌های سرمایهای افراد تحت تأثیر چندین نوع خطا قرار میگیرد (طاهری و همکاران،1401). با اينكه سرمايه‌گذاران حقيقي حرفه ای در بازار سهام کشور ايران از اثرگذارترين افراد هستند و به طور ميانگين بيش‌تر از نيمي از حجم معاملات کوچک در بازار را شامل میشوند، اما روي اقدامات و عملكرد واقعي این سرمایه‌گذران پژوهش‌ها و بررسي زیادی انجام نگرفته است (جمشیدی و همکاران،1398). پژوهش‌ها نشان داده‌اند افرادی که دارای درآمد ناچیز و سطح سواد مالی پایینی هستند، در خطر اتخاذ تصمیم‌های نادرست سرمایهگذاری خواهند بود (سون و پارک28،2019).
در این مطالعه سیاست‌گذاران، آموزش مالی را به عنوان راه حلی برای مقابله با تصمیم‌های ضعیف سرمایهگذاری درنظر می‌گیرند، اما این که این راهکار بتواند بر رفتار سرمایهگذاران نیز تأثیر داشته باشد هنوز مشخص نشده است. سرمایه‌گذار باسواد قادر خواهد بود از سوگیریهای رفتاری اجتناب ورزیده و تصمیم‌های مالی مناسب‌تری را اتخاذ کند. لازمه موفقیت سرمایهگذاران حقیقی حرفهای در این عرصه، آگاهی از سوگیریهای رفتاری متداول در بازار و درجه اهمیت آنها و رسیدن به درجه‌ای مناسب از خودکنترلی و خویشتنداری در قبال فضای معاملاتی هیجانی است. روی هم رفته، وقتی افراد در موقعیت تصمیم‌گیری پیچیده قرار می‌گیرند، به دلیل توجه به راه‌حل‌های سریع ذهنی، می‌توان تصمیم‌هایی گرفت که به آن توجه نمی‌شود. نکته کلیدی که در رفتار وجود دارد این است که افراد در جوامع گوناگون به دلیل تاریخچه تکاملی مشترکشان مستعد تکیه بر رفتارهای غیرمنطقی یکسان و متعاقباً جانب‌دارانه هستند. خطاها و سوگیری‌ها در تصمیم‌هایی رخ میدهد که آگاهی از آنها برای سرمایهگذاران مفید است. این سوگیری ها بخاطر علاقه به روش‌های آسانتر و تأكید بر خبرگی، ظن و حساب کتاب غیردقیق و در حقیقت تفاوت با آنچه واقعیت دارد رخ میدهد. اگرچه بعضا این سوگیری ها نتایج دلخواه را دربر دارند، اما احتمال رخ دادن نتیجه های منفی بر اثر آنها بیشتر است. به همین دلیل استفاده از استراتژی های مالی برای سرمایهگذاری کردن با بازده موردنظر و تأمین مالی درخور، نقش بسزایی در رشد سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی دارد (طاهری و همکاران،1401).
نتایج پژوهش انجام شده درارتباط با سوگيري‌هاي رفتاري نشان مي‌دهد كه این سوگیری‌ها هم در ميان سرمايه‌گذاران بازارهاي پیشرفته و هم بازارهايی که تازه بوجود آمده‌اند با درجاتی گوناگون وجود دارد و این سوگيري‌ها مي‌توانند کارکرد سرمايه‌گذاران را تحت تأثير قرار دهد. گرچه ميزان رخ دادن اين سوگيري‌ها و اثر گذاشتن آنها بر کارکرد افراد در بازارهاي متفاوت فرق میکند. در بسیاری از موارد می‌توان بر اساس نظریه اثرگذاری توضیح داد که تجربه اولیه فرد در زندگی، چه اثری بر تصمیم‌گیری دارد که این نظریه تاثیر را بر حسب تمایل فرد به تحت تاثیر قرار گرفتن از تجربه خود و توسعه برخی ویژگی‌های شخصیتی تازه در دوره حیاتی حساسیت تعریف میکند. دوره حساسیت معمولا در آغاز کار تازه فرد اتفاق میافتد. خلاء پژوهشی نشان داده است که در دوره‌های انتقال بسیاری از مشاغل، از جمله دانشمندان، متخصصان مالی و سرمایهگذاران، پدیده نقش‌پذیری به گونه گسترده وجود دارد. در ضمن، پژوهشگران در زمینه امور مالی رفتاری، شواهد قوی ارائه کردند که اثرات تجربه افراد از شرایط اقتصادی بر تصمیم‌گیری متعاقب‌شان را نشان میدهد. مدیران شرکت که کار خود را در طول دوره رکود اقتصاد کلان آغاز کرده اند، بیشتر در معرض اتخاذ تصمیم‌های عملیاتی محافظه کارانه قرار دارند. حسابرسانی که رکود اقتصادی را در ابتدای حرفه خود تجربه می‌کنند، تمایل به صدور یک نظر حسابرسی اصلاح شده دارند که تمایل به ریسک‌گریزی در فرآیند تصمیم‌گیری آن ها را نیز نشان میدهد.در ضمن مدیران صندوق که در طول رکود اقتصادی وارد بازار کار شده اند، توانایی بهتری برای انتخاب سهام دارند زیرا آن ها قضاوت بهتری در مورد تغییرات چرخه کسب وکار در طول دوره‌های اولیه شغلی خود دارند. از دیگر اهمیت نتایج این پژوهش عوامل تعیین کننده اثر تمایلی را بررسی کردند که یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین سوگیریهای تجاری سرمایهگذاران خرد بشمار می‌رود. بیشتر مطالعات موجود، اثر تمایلی را براساس نظریه چشم انداز، حسابداری ذهنی و افسوس گریزی توضیح می‌دهند. این مطالعه به این امر مهم می رسد که هم ویژگی های فردی و هم عوامل محیطی خارجی بر تمایل سرمایهگذاران خرد تاثیر می‌گذارند. به عنوان مثال در میان سرمایهگذاران زن، اثر تمایلی شایع تر است زیرا آن ها ریسک گریز تر از سرمایهگذاران مرد هستند و مردان تمایل دارند در تصمیم‌گیری خود بیش از حد اعتماد به نفس داشته باشند. سرمایهگذاران جوان در مقایسه با سرمایهگذاران مسن اثر تمایلی کمتر را نشان می‌دهند. در ضمن سرمایه‌گذارانی با درآمد بالاتر، سابقه تحصیلی بهتر، تجربه تجاری بیشتر و مشاغل مربوط به امور مالی، دارای اثر تمایلی ضعیف‌تری هستند، با توجه به نتایج پیشنهاد زیر در این پژوهش مطرح می‌شود:
پیشنهاد می‌شود در تعيين تامین مالی سرمایهگذاری شرکتها و بررسی عملکرد مالی رشد شرکت آنها فرصت‌هاي رشد موجود در بازه‌های زمانی گوناگون را در نظر می‌گیرند تا میزان سود را با توجه به اندازه هئیت مدیره افزایش و میزان ضرر کاهش دهند، این امر موجب تنظیم بازده دارایی در شرکتها می‌شود و نیز پیشنهاد می‌شود مدیران مالی براساس عامل‌های ترکیب ساختار هئیت مدیره، رشد شرکت و اعمال اصلاحات سازمانی بر روند رشد دارایی تامین مالی در ایجاد نظام مالی در حوزه‌ی مکانیزاسیون سوددهی موجب افزایش بهروری شرکتها شده است و هم‌چنین، پيشـنهاد مي‌شود در ملاحظات خود ساختار تامین مالی بازار سرمایهگذاران خرد را مورد توجـه قـرار دهنـد زيـرا بـا بهبـود رشد شركت ساختار مالكيت هم متمزكرتـر مـي‌شـود. لـذا، كنترل شركت در دست عده معدودي قرار مي‌گيرد.
منابع
پناهی، بلال.، فتحی، محمد رضا.، مهدیه نجف آبادی، علی.، و رضی محب سراج، سمیه. (1401). بررسی الگوی ارتباطی بین رفتارهای گذشته و سواد مالی با قصد سرمایهگذاری خرد در زمان ورود بازار سهام با نقش میانجی متغیرهای فردی،مجله توسعه و سرمایه،7(2)،189-173.
جمشیدی، حبیب الله.، و صیادی.(1398). بررسی استنباط اخلاقی در فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی حسابداران حرفهای، هشتمین کنفرانس بین المللی علوم مدیریت و حسابداران، همدان.
خاکی، غلامرضا. (1397). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، نتهران: بازتاب فوژان.
دیزجی، منیره، حاجی پور، اعظم،(1401)،درآمدهای نفتی، نرخ ارز و سرمایهگذاری خرد در زمان بازار سهام در ایران: شواهدی از الگوی مارکوف سوئیچینگ،دو فصلنامه علمی مطالعات و سیاست های اقتصادی،9(1)،243-220.
سلیمانی مارشک، مجتبی.، هاشمی، سیدعباس.، و صمدی، سعید. (1399). سرمایهگذاری صنعتپایه و سرمایهگذاران خرد،فصلنامه تحقیقات مالی،19(4)،578-557.
طاهری، امیرحسین.، بکائی، نرجس خاتون.، و مرادی، روح الله. (1401). بررسی دانش مالی رفتاری و شناسایی رابطه بین مولفه‌های مالی رفتاری و عوامل موثر بر تصمیم‌گیری سرمایهگذاران فردی،نخستین کنفرانس بین المللی و دومین کنفرانس ملی یافته های نوین در مدیریت، روانشناسی و حسابداری،تهران.
نوروزنژاد، زهر.، و دهقان اشکذری، مهدی. (1399). نقش عوامل کارکردی بر رفتار سرمایهگذاران خرد در بورس اوراق بهادار https://doi.org/10.1016/j.jbef.2017.1
Ali, A., & Ramakrishnan, S. (2022). Financial development and natural resources. Is there a stock market resource curse? Resources Policy, (75), 102457.
Anderu, K. S. (2020). Capital market and economic growth in Nigeria. Jurnal Perspektif Pembiayaan dan Pembangunan Daerah, 8(3), 295-310.
Baker, S. R., Bloom, N., & Davis, S. J. (2016). Measuring economic policy uncertainty. The Quarterly Journal of Economics, 131(4), 1593–1636.
Barberis, N., & Xiong, W. (2019). What drives the disposition effect? An analysis of a long-standing preference-based explanation. Journal of Finance, 64(2), 751–784.
Bernile, G., Bhagwat, V., & Rau, P. R. (2017). What doesn’t kill you will only make you more risk-loving: Early-life disasters and CEO behavior. Journal of Finance, 72(1), 167–206.
Betzer, André and Limbach, Peter and Rau, P. Raghavendra and Schürmann, Henrik, Till Death (or Divorce) Do Us Part: Early-Life Family Disruption and Investment Behavior (January 12, 2021). Journal of Banking and Finance, Forthcoming , Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3764536 or http://dx.doi.org /10.2139/ssrn.3764536 Breitmayer, B., Hasso, T., & Pelster, M. (2019). Culture and the disposition effect. Economics Letters, 184, Article 108653.
Chen, D., Wang, F., & Xing, C. (2021). Financial reporting fraud and CEO payperformance incentives. Journal of Management Science and Engineering, 197–210. DOI:10.1016/j.jmse.2020.07.001
Covel.E.O. Winne, R.L. (2019). Measuring the disposition effect. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 29, Article 100468. https://doi.org/10.1016/j. jbef.2021.100468
Harmaline, A. (2019). The disposition effect and underreaction to news. The Journal of Finance, 61(4), 2017–2046.
Heimer, R. (2016). Peer pressure: Social interaction and the disposition effect. Review of, 25(2), 325–364
Hirshleifer, A.M. Lourie, B.N. Ruchti.K.L. & Truong.O.T. (2021). Asymmetric volatility spillover between oilimporting and oil-exporting countries’ economic policy uncertainty and China’s energy sector. International Review of Financial Analysis, 75, Article 101739.
jfineco. 2004.01.004 Ma, Y., Wang, Z., & He, F. (2022). Do Economic Policy Uncertainties Affect Stock Market Volatility? -Evidence from G7 countries. International Journal of Finance & Economics, (27), 2303–2325.
Lee, J. S., Yen, P. H., & Chan, K. C. (2022). Market states and disposition effect: Evidence from Taiwan mutual fund investors. Applied Economics, 45(10), 1331–1342.
Lerner, J. S., & Keltner, D. (2001). Fear, anger, and risk. Journal of Personality and Social Psychology, 81(1), 146. https://doi.org/10.1037/0022-3514.81.1.146
Li, J. J., Massa, M., Zhang, H., & Zhang, J. (2021). Air pollution, behavioral bias, and the disposition effect in China. Journal of Financial Economics, 142(2), 641–673.
Locke, P. R., & Mann, S. C. (2021). Professional trader discipline and trade disposition. Journal of Financial Economics, 76(2), 401–444.
Malmendier, U., & Nagel, S. (2011). Depression babies: Do macroeconomic experiences affect risk taking? Quarterly Journal of Economics, 126(1), 373–416.
Palinin. C.Y., & Keloharju, M (2010). How distance, language, and culture influence stockholdings and trades. The Journal of Finance, 56(3), 1053–1073.
qje/qjw024. Advance Barber, B. M., & Odean, T. (2000). Trading is hazardous to your wealth: The common stock investment performance of individual investors. The Journal of Finance, 55(2), 773–806.
Rahayu. Costa Jr, N., Mineto, C., & Da Silva, S. (2021). Disposition effect and gender. Applied Economics Letters, 15, 411–416.
Rash, D. M. (2020). Bayes rule as a descriptive model: The representativeness heuristic. The Quarterly Journal of Economics, 95(3), 537.
SHa, R. A., Esmail, R. P., Steele, C. M., & Nisbett, R. E. (2021). Protecting the self from the negative consequences of risky decisions. Journal of Personality and Social Psychology, 62(1), 26–37.
Sven, A., Park, G., & Wright, D. (2018). Investor characteristics and the disposition effect. Pacific-Basin Finance Journal, (31), 1–12.
Tinn, Katrin, Everyone is a Stock Trader Now: Retail Investors and Covid-19. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=4958191 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4958191
[1] . Abreu et all
[2] . Chen et all
[3] . Covel et all
[4] . Rahayu et all
[5] . Sha & Ismail
[6] .Abreu et all
[7] .Lee, Yen, & Chan
[8] .Heimer
[9] .Breitmayer, Hasso, & Pelster
[10] .Li, Massa, Zhang, & Zhang
[11] .imprinting theory
[12] .Betzer, Limbach, Rau, & Schürmann
[13] .Chen et all
[14] .Hirshleifer, Lourie, Ruchti & Truong
[15] .Betzer et al.
[16] .Nagel and Malmendier
[17] .Jifinceo
[18] .Zhang et all
[19] .Liu et all
[20] .Abro et all
[21] .Plinen et all
[22] .Rash
[23] . سرمایه گذاران سطح خرد: Pit : نسبت تعداد معاملات خرید به تعداد معاملات خرید و فروش هر سهم P it میانگین P itدر دوره t
[24] .Zhang et all
[25] . سرمایه گذاران سطح خرد: Pit : نسبت تعداد معاملات خرید به تعداد معاملات خرید و فروش هر سهم P it میانگین P itدر دوره t
[26] . Harmaline et all
[27] . Zahera & Bansal
[28] . Son & Park
Examining the Time of Entry into the Stock Market and the Effect of the Desire of Small Investors of Companies Admitted to the Stock Exchange
Seyed Farzad Hashemi1*, Mohammad Karbalaei2
Abstract | Article Info |
The purpose of this study was to investigate the timing of retail investors entering the stock market and the effect of retail investor inclination. The main focus of the study is on how psychological characteristics and initial market conditions affect the behavior of these investors. Method: For this study, a unique dataset including account-level transaction records from a large brokerage firm was used. The statistical sample included 109 companies listed on the Tehran Stock Exchange between 2019 and 2021. Data analysis was performed using EViews10 software, and in addition to separate regression analysis for each independent variable, a general regression was also performed to examine the simultaneous effect of the variables on the dependent variable. Findings: The research findings showed that retail investors tend to enter the market in periods with lower returns, more negative market sentiment, higher volatility, and greater economic policy uncertainty. Also, the inclination effect is significantly stronger in these conditions. The findings suggest that greater market volatility, as an indicator of perceived risk, plays an important role in investors' decision-making. | Article type: Research Article
|
Stock market, retail investors, investment risk | Keywords |
Publisher: Islamic Azad University Qods Branch
Corresponding Author: Seyed Farzad Hashemi
Email: Farzadehashemi@yahoo.com
1. Assistant Professor, Department of Management, Islamic Azad University, Shahr-e-Quds Branch, Iran (Corresponding Author)
2. Master's degree student, Department of Management, Islamic Azad University, Shahr-e-Quds Branch, Iran
دانش بازاریابی و علم اطلاعات/ دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس/ سال دوم / شماره سوم/ پاییز ۱۴۰2