بررسی چرخه اووژنز در چند گونه از مارمولک های ایران
محورهای موضوعی : فصلنامه زیست شناسی جانوریویدا حجتی 1 , کاظم پریور 2 , اسکندر رستگارپویانی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست شناسی، دامغان، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه زیست‌شناسی، تهران، ایران
3 - دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، سبزوار، ایران
کلید واژه: اووژنز, مارمولک, Lacertidae, Gekkonidae, Agamidae, Scincidae,
چکیده مقاله :
با توجه به انتشار گسترده ی مارمولک ها در ایران تا کنون مطالعه ی زیادی روی تولیدمثل و بخصوص چرخه ی اووژنز آنها صورت نگرفته است. این تحقیق، بررسی و مروری بر چرخه ی اووژنز در چند گونه از خانواده های مختلف مارمولک در ایران است که شامل Cyrtopodion caspiumاز خانواده ی Gekkonidae، Trapelus agilis، Laudakia caucasia، Laudakia nuptaو Phrynocephalus scutellatusاز خانواده ی Agamidae، چند گونه از جنس Eremias، همچنین Mesalina watsonanaو Iranolacerta brandtiiاز خانواده ی Lacertidaeو Trachylepis aurataاز خانواده ی Scincidaeمی باشند. قطر تخمدان، قطر فولیکول ها، قطر لایه ی فولیکولی، قطر تخم اویداکتی، زمان مشاهده ی فولیکول های رسیده و تخم اویداکتی و اندیکس گنادی در آنها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد تمام گونه ها بجز Trachylepis aurataکه زنده زا می باشد تخم گذار هستند. ماده ها از اوایل فروردین ظاهر می شوند. تمام فعالیت های تولیدمثلی شامل اووژنز، ویتلوژنز و تخم گذاری را در بهار و تابستان انجام می دهند. با سرد شدن هوا در اوایل آبان برای خواب زمستانی مخفی می شوند. این مطالعه نشان داد چرخه ی اووژنز مارمولک های ایران مانند سایر نواحی معتدله از نوع پیوسته (associate) می باشد و آب و هوای زیستگاه تأثیر بسزایی روی طول دوره ی تولیدمثلی آنها دارد.
Despite a wide variety and distribution range of lizards in Iran, as yetno comprehensive work has been done on reproductive biology, especially oogenesis, of these animals in the area. Present research, study and review the oogenic cycle of some of lizards species belong to different families in Iran, including: Cyrtopodion caspiumbeloning to the family Gekkonidae; Trapelus agilis,Laudakia caucasia, Laudakia nuptaand Phrynocephalus scutellatusfrom the family Agamidae; some species of Eremias, Mesalina watsonana and Iranolacerta brandtiiof the family Lacertidae and the scincid lizrard, Trachylepis aurata. The diameters of ovaries, follicles, follicular layer, oviductal eggs, and time of emerge and number of mature follicles and oviductal eggs, and gonadal index were compared among the above representatives of these families. The results showed that all species except Trachylepis aurata, which is a viviparous taxon, are oviparous and females emerge in April. All reproductive activities including oogenesis, vitellogenesis and oviposition are done in spring and summer. By late October, as the weather is getting cold, usually they disappear and start the hibernation period. The oogenic cycle of the lizards of Iran like other lizards of temperate zones follow the associated model and duration of the reproductive period is seriously affected by climate of their habitats.