مطالعۀ مروری پیرامون مفهوم «شبه¬سلاح» در قوانین ایران و آراء دادگاه¬ها

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

حسین عندلیب ¹ , نسرین کریمی ^{2 *}

1 - استادیار، گروه معارف اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1401/12/29 تاریخ پذیرش : 1402/07/01 تاریخ انتشار : 1402/07/05

کلید واژه: شبه‌سلاح, نگهداری سلاح, خرید و فروش سلاح, قاچاق سلاح, سلاح گرم,

چکیده مقاله :

واژه «شبه‌سلاح» در تبصرۀ مادۀ ۲ قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز در نظام تقنینی کیفری ایران وارد شده است. از ابتدای تصویب این قانون در خصوص مفهوم شبه‌سلاح آن بحث­ها و گفتگوهایی در مجامع حقوقی وجود داشته و دارد. هدف این پژوهش آن است با تدقیق و تامل در متن قانون و با توجه به آراء و رویه­های قضایی سعی در شناسایی مفهوم شبه‌سلاح نماید. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی است. از جمله نتایج پژوهش این است که از نظر قانونگذار کیفری ایران؛ شبه‌سلاح به وسایلی گفته می‌شود که: به دلیل شباهت ظاهری و کاربردی، می‌توانند به منظور سوءاستفاده و اقدام مجرمانه جایگزین سلاح گرم شوند، از قبیل انواع کلت‌های گازی ساچمه‌زن و تولید صدا و انواع اسلحه‌ صوتی با فرکانس‌های مختلف. رویکرد سختگیرانه و البته لازم و ضروری قانونگذار کیفری ایران را بر آن داشته است که صرف «مشابهت» و «کاربرد» و «قابلیت جایگزینی» را برای جرم­انگاری شبه‌سلاح کافی بداند. براساس آرای اصداری از برخی دادگاه­ها نیز سلاحی که «صرفا برای تولید صدا » مورد استفاده قرار گرفته است به عنوان مصداقی از شبه‌سلاح موضوع تبصرۀ مادۀ 2 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات بیان شده است. هم­چنین «اقتضای سوءاستفاده و اقدام مجرمانه» برای مجازات کافی دانسته شده است چرا که طبق قانون عنصر مادی این جرم «صرف نگهداری» است و استفاده از آن شرط نشده است.

چکیده انگلیسی:

The term “quasi-weapon” has been introduced into Iran’s criminal legislative system under the Note to Article 2 of the Law on Combating the Smuggling of Weapons, Ammunition, and Unauthorized Holders of Weapons and Ammunition. Since the enactment of this law, the definition and scope of the concept of quasi-weapon have been subject to ongoing debates and discussions within legal forums.The aim of this study is to identify and clarify the concept of quasi-weapon through a detailed examination of the statutory text as well as judicial opinions and practices. The research method is descriptive-analytical.One of the findings of this study is that, from the perspective of the Iranian criminal legislator, quasi-weapons refer to devices which, due to their external similarity and functional capacity, may be misused or substituted for firearms in the commission of crimes. Examples include various types of gas-powered pellet pistols, blank-firing guns, and sonic weapons with different frequencies. The Iranian legislator’s strict—and indeed necessary—approach has led to the criminalization of quasi-weapons solely on the basis of “similarity,” “function,” and “substitutability.” According to certain court rulings, even weapons used exclusively for sound production have been recognized as instances of quasi-weapons under the Note to Article 2 of the above-mentioned law. Furthermore, the mere potential for misuse or criminal application has been considered sufficient for punishment, since under the statute the material element of this offense is simply possession, without any requirement of actual use

منابع و مأخذ:

الهام، غلامحسین؛ میرخلیلی، محمود؛ پرهام فر، امیرمحمد(1393)؛ چالش¬های تعریف جرم قاچاق در نظام حقوقی ایران؛ فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی؛ ۱۳۹۳؛ ۱۹ (۶۸) :۴۷-۷۸.
صانعی، پرویز(1356)، حقوق جزای عمومی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
علی آبادی، عبدالحسین(1343)، حقوق جنایی، تهران، دانشگاه تهران.
قانون مجازات اسلامی1392
قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب1390
آیین‌نامۀ اجرایی قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب ۱۳۹۲/۱۰/۸ هیات وزیران