تاثیر تنش شوری بر توراث و نحوه عمل ژن‌ها در برخی صفات فیزیولوژیکی گیاه جو (Hordeum vulgare L.)

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

سیاوش صلحی اندراب ¹ , ورهرام رشیدی ² , حسین شهبازی ³ , فرهاد فرح وش ⁴ , علیرضا احمدزاده ⁵

1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
4 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
5 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1401/08/08 تاریخ پذیرش : 1401/08/08 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: تنش شوری, جو, وراثت پذیری, صفات فیزیولوژیکی, دی آلل,

چکیده مقاله :

به منظور تعیین وراثت‌پذیری برخی صفات فیزیولوژیکی تحت تنش شوری در ارقام جو، یک تلاقی دی آلل 7×7 یکطرفه در سال 1396- 1395 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، انجام شد. بذور F1 حاصل به همراه والدین در یک آزمایش گلدانی در گلخانه و در شرایط بدون تنش (شاهد) و تنش شوری 8 و 12 دسی زیمنس بر متر، کاشته شدند. بعد از اعمال تنش شوری، صفاتی نظیر شاخص کلروفیل برگ، پارامترهای فلورسانس کلروفیل و هدایت روزنه ای، اندازه گیری شدند. وراثت‌پذیری خصوصی صفات از 16/0 تا 54/0 متغیر بود، در حالیکه وراثت‌پذیری عمومی صفات، بالا بوده و از 70/0 تا 87/0 متغیر بود. درجه متوسط غالبیت در تمام موارد بزرگتر از یک بود که حاکی از کنترل صفات توسط اثرات فوق غالبیت است. ضریب همبستگی بین میانگین والدین و جهت غالبیت نشان داد در صفت هدایت روزنه‌ای، آلل‌های غالب باعث افزایش مقدار صفات مذکور می شوند. در حالیکه در بقیه صفات، چنین رابطه‌ای مشاهده نگردید. بر اساس اثرات قابلیت ترکیب عمومی (GCA) می‌توان نتیجه گرفت که والدین افضل، ریحان و صحرا، آلل‌های مطلوبی برای هدایت روزنه‌ای دارند. ارقام افضل، نصرت، و یوسف، آلل‌های مطلوبی برای محتوی کلروفیل داشتند و ارقام افضل، نصرت، والفجر و کویر، آالل‌های مناسبی برای فلورسانس کلروفیل دارا بودند. با توجه به اینکه هدایت روزنه‌ای در بین صفات، بیشترین وراثت‌پذیری خصوصی را داشته و با توجه به سرعت بالای غربالگری توسط دستگاه‌های هدایت‌سنج و توان عملیاتی بالا، می‌توان از این صفت در گزینش تحمل به شوری در نسل‌های اولیه اصلاحی جو استفاده کرد

چکیده انگلیسی:

In order to determine the heritability and genetic parameters of physiological traits related to salinity stress in barley (Hordeum vulgare L.), a 7×7 half diallel cross was conducted at Islamic Azad University, Ardabil, during 2016-2017. The F1 seeds along with their parents were grown in greenhouse under non-stress, 8 and 12 dS/m salinity stress levels. After exposure of plants to salinity, leaf chlorophyll content, chlorophyll fluorescence and stomatal conductance were measured. Narrow sense heritability of chlorophyll content ranged from 0.29 to 0.40. These values for chlorophyll fluorescence ranged from 0.16 to 0.24 and for stomatal conductance ranged from 0.26 to 0.54. Broad sense heritability of traits was high and ranged from 0.70 to 0.87. The degree of average dominance was higher than one in all of traits, indicating the presence of over dominance in control of the traits. Dominant alleles were favorable, in stomatal conductance however such relation was not observed in leaf chlorophyll content and chlorophyll fluorescence