مطالعه ویژگیهای خاک و کانی شناسی اراضی مرتعی اطراف دریاچه پریشان کازرون در استان فارس
محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی
ابوالفضل آزادی
1
(بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران)
سیروس شاکری
2
(عضو هیات علمی گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
سمیه شهامت پور
3
(دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس)
کلید واژه: دریاچه پریشان, پراش اشعه ایکس, کانیهای رسی, راسته خاک, واحد فیزیوگرافی,
چکیده مقاله :
هدف از انجام این پژوهش بررسی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و کانیشناسی واحدهای مختلف فیزیوگرافی خاکهای اراضی مرتعی منطقه دریاچه پریشان کازرون در استان فارس، با رژیم رطوبتی و حرارتی یوستیک و هایپرترمیک میباشد. به منظور انجام این مطالعه، تعداد مشخص خاکرخ بر اساس موقعیتهای مختلف فیزیوگرافی منطقه حفر شد که در نهایت چهار خاکرخ به عنوان نماینده منطقه به ترتیب از زمین نماهایهای پلاتو، تپه ماهور، دشت دامنه ای و اراضی پست انتخاب شدند. سپس نمونه برداری از هر افق انجام گرفت و نمونه ها هوا خشک شده و پس از کوبیدن و عبور از الک دو میلیمتری، مطالعات آزمایشگاهی روی آنها صورت گرفت. بر اساس نتایج، خاک های موجود در منطقه شامل راسته های انتی سول ها و اینسپتی سولها با افق سطحی اکریک و افقهای زیرسطحی کلسیک و جیپسیک بود. اراضی مورد مطالعه در دریاچه پریشان که در چهار واحد فیزیوگرافی واقع شدهاند تحت کاربری مرتعی میباشند و در این منطقه به دلیل کم بودن میزان بارندگی و آهکی بودن خاکها عوامل خاکساز نتوانسته اند تاثیر چندانی در تحول و تکامل خاکها داشته باشند و به نظر میرسد که از میان عوامل پنجگانه خاکسازی، دو عامل پستی و بلندی و زمان نقش پررنگتری را ایفا نمودهاند. نتایج نشان داد که کانیهای رسی موجود در واحدهای فیزیوگرافی تقریباً یکسان و عمدتاً شامل ایلیت، اسمکتیت، کلریت و یالیگورسکیت است ولی فراوانی نسبی آنها متفاوت می باشد میزان ایلیت و کلریت در واحد فیزیوگرافی جلگه (پلاتو) حداکثر مقدار را دارا بود و اسمکتیت در اراضی پست به دلیل زهکشی ضعیف، نسبت به سایر واحدها مقادیر بیشتری نشان داد. منشا کانی اسمکتیت را در منطقه میتوان موروثی، نوسازی و تغییر شکل یافته دانست. کلریت، ایلیت و کوارتز منشا موروثی دارند و منشا پالیگورسکیت موروثی و نوسازی در نتیجه وجود گچ و کلسیت می باشد. و در نهایت بیشتر ویژگیهای شیمیایی خاک از جمله مادهآلی، شوری و گچ و ... از واحد فیزیوگرافی جلگه به سمت شیب کمتر و واحد اراضی پست روند افزایشی داشتند.
The purpose of this research was to study the morphological, physico-chemical and mineralogical properties in different physiographic units of rangeland soils of Parishan lake area in Kazeroon, Fars province with soil temperature and moisture regimes of ustic and hyperthermic, respectively. To this end, four representative soil profiles were selected on plateaus, hills, piedmont plain and low land physiographic units. Laboratorial studies were carried out on each soil sample after being air- dried, compacted and sieved by a two-millimeter sieve. Based on the laboratorial data, the soils of the area were classified as Entisoils and Inceptisoils with ochric epipedon and calcic and gypsic subsurface horizons. The result showed that soil factors have not had a significant impact on soil evolution and development in the lands under study in Parishan lake, which are located in four physiographic units and under rangeland use due to the low rainfall and calcareous soils. It seems that among the five soil forming factors, topography and time have played more prominent role. The XRD data for the less than 2 μm fractions of the studied soils indicated that the soils were similar in their clay mineralogy, mainly consisted of illite, smectite, chlorite and palygorskite but were different in content. Illite and chlorite were higher in plateau and higher content of smectite was observed in low land unit due to low drainage condition. The source of smectite mineral of the area soils can be inheritance, neoformation and transformation. Chlorite, illite and quartz are inherited and the resource of palygorskite is mainly inheritance and neoformation in the presence of gypsum and calcit. Finally, most of the soil's chemical properties, including organic matter, EC and gypsum, have had an increasing trend from the plateau physiographic unit to the low land.
_||_