ارزیابی شاخص‌های تحمل به شوری برخی ژنوتیپ‌های گندم نان در مرحله‌ی گیاهچه‌

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

سپیده بیریای ¹ , منوچهر خدارحمی ² , داود حبیبی ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
2 - استادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، ایران.
3 - استادیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.

تاریخ دریافت : 1392/07/03 تاریخ پذیرش : 1392/11/25 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: گندم معمولی, Triticumaestivum, تحمل به تنش, شاخص‌هایجوانه زنی, عملکرد بیولوژیک, زیست توده,

چکیده مقاله :

به منظور ارزیابی شاخص‌های تحمل به شوری17 رقم تجاری و34 لاین بومی گندم نان برابر شوری حاصل از کلرید سدیم، آزمایشی در سال زراعی 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در دو تکرار و در سطوح شوری صفر، 8 و 16 دسی‌زیمنس بر متر، در سطح گلخانه انجام گردید. در این بررسی، وزن خشک کل گیاهچه اندازه‌گیری شد. برای ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ ها، از شاخص های حساسیت به تنش، شاخص تحمل، شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین هندسی و شاخص میانگین تولیداستفاده شد. در این بررسی با توجه به شاخص‌هایبهره‌وری متوسط یا میانگین تولید، شاخص میانگین هندسی و شاخص تحمل به تنش ژنوتیپ‌های 4452 فراهان، 4468 ساروق، 4678 ترفان، پارسی، 2745 رضائیه و نیشابور به عنوان ژنوتیپ‌هایی که در هر دو شرایط شاهد و تنش شوری دارای زیست توده بالایی می‌باشند، شناسایی شدند، به همین جهت می‌توان از این ژنوتیپ‌ها هم در مناطق شور و هم در مناطق غیرشور و یا حتی در مناطقی که شور یا غیرشور بودن آن‌ها مشخص نیست، استفاده کرد، زیرا در هر دو شرایط تنش و نرمال، عملکرد بیولوژیک بالایی دارند. از طرف دیگر مشاهده شد که ژنوتیپ‌های روشن، MV–17، 22762، زارع، 22919، 2664 آذربایجان و 1856 مهاباد دارای کمترین میزان شاخص تحمل به تنشو شاخص حساسیت به تنشمی‌باشد و از این ژنوتیپ‌ها معمولاً در شرایط تنش شوری استفاده می‌شود، زیرا دارای عملکرد بیولوژیکبالایی در شرایط تنش هستند.

چکیده انگلیسی:

To evaluate of salinity tolerance indices in 17 commercial cultivars and 34 lines ofbread wheat against salinity of sodium NaCl, an experiment was conducted in growing season of 2012 in factorial experiment based on randomized complete block with two replications and in salt concentration of 0, 8 and 16 ds m in the greenhouse. In this study, total plant dry weight was measured. To assess the salt tolerance of genotypes stress susceptibility (SSI), tolerance (TOL), stress tolerance (STI), geometric mean productivity(GMP) and the mean productivity (MP) indices were used. In this study, regarding to the indices of MP, GMP and STI, Farahan 4452, Saruq 4468, Trfan4678, Parsi, Rezaieh 2745 and Nishapur genotypes identified to have the highest yield in both control and salt stress conditions. Therefore, they can be used in salineandnon-salineoruncertain areas, also because they had highbiologicalyield. On the other hand, it was observed that Roshan, MV-17, 22762, Zarea, 22919, Azerbaijan 2664 and Mahabad 1856genotypeshad the lowest rate of TOL and SSI indicesandthey can be grown in saline areasbecauseof having highbiological yieldin stress condition.

منابع و مأخذ:

1. Afsar A, Sadeghian S, and Habibi D (2004) The Study of breeding selected cultivars to tolerance and drought tolerance in vetch varieties. Crop and Breeding congress of Iran, Rasht.


2. Afyuni D, Amini A, Mahlooji M (2005) Comparison of promising wheat lines under salinity stress. Article of the 9^th Congress of Iranian Territory205-204.


3. Ahmadi A, Sio-Se Mardeh (2003) Relationships between indices of drought tolerance and yield in wheat cultivars for different climates in terms of tension and stress. Iranian Journal of Agricultural Sciences. 34(3): 667-679.


4. Almansouri M, Kinet JM, Lutts S (2001) Effect of salt and osmotic stresses on germination in durum wheat (Triticum durum Desf.). Plant Soil, 231: 243-254.


5. Alshammary SF, Qian YL, Wallner SJ (2004) Growth response of four turf grass species to salinity. Journal of Agricultural Water Management, 66: 97-111.


6. Ashraf M (1994) Breeding for salinity tolerance in plant. CRC Critical Review in Plant Sciences, 13: 17-42.


7. Dehdari A, Rezai A, Maibody SAM (2005) Salt tolerance of seedling and adult bread wheat plants based on ion contents and agronomic traits. Common. Soil Science Plant36(15&16): 2239-2253.


8. Ehdaei B, Waines JG, Hall AE (1988) Differential responses of land races and improved spring wheat genotypes to stress environmentsCropScholarship28: 838-842.           


9. FathBaheri S, Jawanshir A, KazemiArbat H, Aharyzad S (2003) Evaluation of  indices some drought  tolerance in several spring barley cultivars. Journal of Agricultural Knowledge 105(3): 13-95.

10. Fernandez GC (1992) Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Pp: 257-270: In: Kuo CG (ed). Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food crops to Temperature Water Stress, Taiwan. 13-18 Aug.

11. Fischer RA, Maurer R (1978) Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield responses. AustralianJournalAgricultureResearch29: 897-912.

12. Ghorbani M H, Soltani A, Amiri S (2007) Effect of salinity and seed size on seedling germination and growth response of wheat germ. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 14(6): 37-45.

13. Izanlou A, Zeynali H, Hosseinzadeh A, MajnunHosseini N (2002) The best indicator of drought tolerance in soybean cultivars. Research Institute of Plant Breeding and Seed, Karaj. The 7^thKey Ppers of Crop Science Congress 553-554.

14. Kafi M (1998) Salinity effects on photosynthesis in susceptible and tolerant wheat cultivars. The Fifth Congress of Agronomy Abstracts, p. 33.

15. Kamkar B, Kafi M, NassiriMahallati A (2004) Determination of the Most Sensitive Developmental Period of Wheat (Triticumaestivum) to Salt Stress to Optimize Saline Water Utilization. The 4^thInternational Crop Science Congress.

16. Kargar SMA, Ghannadha MR, Bozorgi-Pour R, Babaei HA (2004) An investigation of drought tolerance indices in some soybean genotypes under restricted irrigation conditionsIranianJournal of AgricultureScience35(1): 129-142.

17. Kingbury RW, Epstein E, Pearcy (2006) Salt sensitivity in wheat. Plant Physiology. 80: 651-654.

18. Koocheki AR, Yazdansepas A, Nikkhah R (2006)The effect of end season drought on grain yield and some morphological traits in wheat genotypes. Iranian Journal of Crop Sciences 8(1): 14-29.

19. Moghadam AV, Hadizadeh V (2002) Response of maize hybrids and their parental lines to drought using different stress tolerance indices. Seed and Plant Journal 18(3): 272-255.

20. Munns R, James RA, Lauchli A (2006) Approaches to increasing the salt tolerance of wheat and other cereals. Journal ofExperimental Botany 57: 1025-1043.

21. Narayan D, Misra RD (1989) Drought resistance in varieties of wheat in relation to root growth and drought indices. India Journal of AgricultureScience59(9): 595-598.

22. Noorynia A, Naderi D, Yaghmaee F (2004) Evaluation and selection of normal barley genotypes tolerant to salinity. Proceedings of the 8^thCongress of Iranian Plant Breeding and Agronomy, University of Guilan. p. 265.

23. Rascio A, Plantani C, Di fonzo n, Wittmer G (1992) Bound water in durum wheat under drought stress. Plant Physiology 98: 906-912.

24. RezvaniMoghaddam P, Koochaki A (2001) Research history on salt affected lands of Iran: Present and future prospects – halophytic ecosystem – International Symposium on Prospects of Saline Agriculture in theGCC Countries. Dubai, UAE.

25. Rosielle AA, Hamblin J (1981) Theoretical aspect of selection for yield in stress and non- stress environment. Crop Science21: 943-946.

26. Shiri MR (2005) Evaluation stress tolerance index selection of wheat genotypes. 1^stEnvironment Stress on Plants Conformance. Takstan. 101-103.

27. Sio-Se Mardeh A, Ahmadi A, Poustini K, Mohammadi V (2006) Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crop Research 98: 222- 229.

28. Thanji KK (1996). Agricultural salinity assessment and management. American Society of Civil Engineers. p. 619.