شناسایی ژنوتیپ‌های برنج متحمل به تنش خشکی با تجزیه و تحلیل چندمتغیره
محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعیرضا کریم کشته 1 , حسین صبوری 2
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه پیام نور کرج
کرج، ایران
2 - دانشیار گروه تولیدات گیاهی
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی
دانشگاه گنبدکاووس
گنبدکاووس، ایران
کلید واژه: تحمل به خشکی, تنش آبی, استرس خشکی, تجزیه بای‌پلات, شاخص تحمل,
چکیده مقاله :
به منظور شناسایی ژنوتیپ های برنج متحمل به شرایط تنش خشکی، 14 ژنوتیپ برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط غرقاب و تنش خشکی در شهرستان علی آباد کتول در سال زراعی 91-90 مورد آزمایش قرار گرفتند. تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه وجود داشت که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ ها بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد در شرایط غرقاب و تنش خشکی و شاخص تحمل به خشکی نشان داد که شاخص های حساسیت به تنش، تحمل، میانگین عملکرد، میانگین هندسی، میانگین هارمونیک و عملکرد را به عنوان شاخص هایی برتر در هر دو شرایط غرقاب و تنش خشکی که قادرند ژنوتیپ های مقاوم با عملکرد بالا را نشان دهند انتخاب نمود. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها به کمک شاخص های تحمل به خشکی انجام شد. براساس این نمودار ژنوتیپ ها به سه گروه تقسیم شدند. ژنوتیپ های Graldo، IRAT216، غریب سیاه ریحانی، USEN، IR63372-15 که در گروه سوم قرار گرفتند و جزو ژنوتیپ های حساس به خشکی بودند. با توجه به شاخص های تحمل خشکی ژنوتیپ های سپیدرود، طارم محلی و IR83752-B-B-12-3 نظر به دارا بودن بیشترین میزان عملکرد در هر دو شرایط محیطی و داشتن شاخص تحمل به تنش بالا به عنوان ژنوتیپ های متحمل پیشنهاد می شوند.
Breeding rice for drought tolerance requires proper evaluation and analysis of genetic diversity in breeding parameters are related to drought tolerance. To identify tolerant index and sensitive rice genotypes to drought stress, an environment was conducted with 59 genotypes of rice in a complete block design with three replications in two flooding and water stress conditions in 2013 growing season in Aliadad Research Farm in Gonbad Kavous, Iran. Data variance analysis showed highly significant differences among genotypes for all studied traits. Significant genetic variation detected between genotypes and the traits evaluated. Analysis of correlation among the performance in terms of flooding and drought and stress tolerance indices showed that the SSI, STI, MP, GMP, HM and YI indices as the best indicators in both flooding and drought stress conditions which could be detect the genotypes by demonstrate robust, high-performance. Cluster analysis was performed using drought tolerance indices, genotypes were divided into three groups. Genotypes with drought tolerance indices were used and they were divided into three groups. Genotype-by IRAT177, IR62761-20, IR60080-42, B6144F-MR-6-0-0, CT13382-8-3-M, UPLRi-7, and IRAT212 were placed in third group and considered as the most drought-sensitive genotypes. According to the indicators of drought tolerance genotypes Caiapo, IR68702-072-1- 4-B and Pegaso considered to have the highest yield in both environmental conditions and a high STI as suggested tolerant genotypes.
_||_