ابهام اطلاعاتی و تأثیر آن بر هم‌زمانی قیمت سهام طی مراحل چرخه عمر شرکت‌ها
محورهای موضوعی : سرمایه‌گذاری
غلامرضا عسکرزاده
1
,
امید کارگرشورکی
2
1 - گروه مالی، واحد یزد دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
2 - گروه مالی، واحد یزد دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
کلید واژه: ابهام اطلاعاتی, چرخه عمر شرکت, هم‌زمانی قیمت سهام,
چکیده مقاله :
هدف: عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران همواره یکی از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران و افراد فعال در بازار سرمایه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام طی مراحل چرخه عمر شرکت‌ها می‌باشد.
روش‌شناسی پژوهش: طرح پژوهش از نوع شبه تجربي و با استفاده از رويكرد پس‌رويدادي (از طريق اطلاعات گذشته) است. در این پژوهش از مدل رگرسیون چندگانه استفاده شده است و مبنای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها اطلاعات گذشته صورت‌های مالی شرکت‌ها در طی سال‌های 1392 تا 1401 می‌باشد. داده‌های پژوهش از ارقام و اطلاعات واقعی صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران از سایت کدال گردآوری شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه با رویکرد كاربردي است و نتایج آن قابلیت استفاده برای مدیران، سرمایه‌گذاران و سایر افراد متخصص در زمینه تحلیل بازار سرمایه خواهد داشت.
یافته‌ها: نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان داد که ابهام اطلاعاتی تأثیر معکوس و معناداری بر هم‌زمانی قیمت سهام دارد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که تأثیر در مراحل عمر چرخه شرکت متفاوت است؛ به‌طوری‌که در مرحله رشد بیش‌ترین تأثیر و دیگر مراحل (بلوغ و افول) کم‌تر است. این نتایج بیانگر آن است که در دوره بلوغ ابهام اطلاعاتی شرکت بسیار کم است و هم‌زمانی قیمت سهام بیش‌تر است.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: یافته‌های پژوهش حاضر برای مدیران، سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و نهادهای قانون‌گذار بسیار مفید خواهد بود و می‌تواند در کاهش هزینه‌های مبادله سهام، افزایش کارایی بازار، افزایش نقدشوندگی و در نهایت افزایش سود در معاملات منجر شود.
Objective: Information asymmetry between managers and shareholders has always been a concern for investors and capital market participants. This study aims to examine the impact of information ambiguity on stock price synchronicity across different stages of companies' life cycles.
Research Methodology: The research design is quasi-experimental, utilizing an ex-post facto approach (through historical data). This study employs multiple regression modeling, and the data analysis is based on historical financial statements of companies from 2013 to 2022. Research data was collected from actual figures and information in financial statements of companies listed on the Tehran Stock Exchange through the Codal website. This study follows an applied research approach, and its results will be applicable for managers, investors, and other specialists in capital market analysis.
Findings: The results from testing research hypotheses indicated that information ambiguity has a significant inverse effect on stock price synchronicity. Furthermore, the findings showed that this impact varies across different company life cycle stages; specifically, the effect is strongest during the growth stage and lesser in other stages (maturity and decline). These results suggest that during the maturity stage, company information ambiguity is very low, and stock price synchronicity is higher.
Originality/Scientific Value Added: The findings of this research will be highly valuable for managers, investors, analysts, and regulatory bodies, and can contribute to reducing stock transaction costs, improving market efficiency, increasing liquidity, and ultimately enhancing trading profits.
Anthony, J. H., & Ramesh, K. (1992). Association between accounting performance measures and stock prices: A test of the life cycle hypothesis. Journal of Accounting and economics, 15(2-3), 203-227.
Chan, K., Hameed, A., & Kang, W. (2013). Stock price synchronicity and liquidity. Journal of Financial Markets, 16(3), 414-438.
Chen, Y. F., Lee, C. F., & Lin, F. L. (2023). The influences of information demand and supply on stock price synchronicity. Review of Quantitative Finance and Accounting, 61(3), 1151-1176.
Dang, T. L., Dang, M., Hoang, L., Nguyen, L., & Phan, H. L. (2020). Media coverage and stock price synchronicity. International Review of Financial Analysis, 67, 101430.
Dang, T. L., Vo, T. T. A., Vo, X. V., & Nguyen, L. T. M. (2023). Does foreign institutional ownership matter for stock price synchronicity? International evidence. Journal of Multinational Financial Management, 67, 100783.
Dasgupta, S., Gan, J., & Gao, N. (2010). Transparency, price informativeness, and stock return synchronicity: Theory and evidence. Journal of Financial and Quantitative analysis, 45(5), 1189-1220.
DeAngelo, H., DeAngelo, L., & Stulz, R. M. (2006). Dividend policy and the earned/contributed capital mix: a test of the life-cycle theory. Journal of Financial economics, 81(2), 227-254.
Dickinson, V. (2011). Cash flow patterns as a proxy for firm life cycle. The accounting review, 86(6), 1969-1994.
Didar, H., Abdi, S., & Mostafazade, V. (2018). Voluntary Disclosure and Informational Content of Share Price: Evidence from Tehran Stock Exchange. Interdisciplinary Journal of Management Studies (Formerly known as Iranian Journal of Management Studies), 11(1), 185-208.
Doukas, J. A., & Kan, O. B. (2004). Excess cash flows and diversification discount. Financial Management, 33(2), 71-88.
Drobetz, W., Halling, M., & Schröder, H. (2015). Corporate life-cycle dynamics of cash holdings. 28th Australasian Finance and Banking Conference.
Du, J., Gao, H., Wen, H., & Ye, Y. (2024). Public data acces and stock price synchronicity: Evidence from China. Economic Modelling, 130, 106591.
Farooq, O., & Hamouda, M. (2016). Stock price synchronicity and information disclosure: Evidence from an emerging market. Finance Research Letters, 18, 250-254.
Foroghi, D., & Ghasemzad, P. (2016). The Effect of Financial Statements Comparability on Stock Price Synchronicity. Financial Accounting Research, 8(1), 39-54. [In Persian]
Fu, J., Chen, X., Liu, Y., & Chen, R. (2022). Managerial ability and stock price synchronicity. Research in International Business and Finance, 60, 101606.
Ghasemi, G., Khodamipour, A., & Shamsadini, K. (2022). The role of economic policy uncertainty in the relationship between voluntary disclosure of information and information asymmetry. Advances in Finance and Investment, 3(6), 31-52. [In Persian]
Haggard, K. S., Martin, X., & Pereira, R. (2008). Does voluntary disclosure improve stock price informativeness? Financial Management, 37(4), 747-768.
Harford, J., Mansi, S. A., & Maxwell, W. F. (2008). Corporate governance and firm cash holdings in the US. Journal of financial economics, 87(3), 535-555.
Hasan, M. M., & Habib, A. (2017). Firm life cycle and idiosyncratic volatility. International Review of Financial Analysis, 50, 164-175.
Heidar Poor, F., Rajab Dorri, H., & Khalife Sharifi, A. (2016). The Relationship between Companie's Life Cycle and the Stock Price Crash Risk. Journal of Accounting and Social Interests, 6(4), 1-22. [In Persian]
Herskovic, B., Kelly, B. T., Lustig, H. N., Van Nieuwerburgh, S. (2012). The Common Factor in Idiosyncratic Volatility: Quantitative Asset Pricing Implications. Journal of Financial Economics, 12-54.
Jin, L., & Myers, S. C. (2006). R2 around the world: New theory and new tests. Journal of financial Economics, 79(2), 257-292.
Johnston, J. A. (2009). Accurals quality and price synchronicity. Louisiana State University and Agricultural & Mechanical College.
Khodamipour, A., & Amiri, E. (2018). The Effect Manipulation of Firm Actual Activities on Stock Trading Cost. Financial Research Journal, 20(4), 509-530. [In Persian]
LaFond, R., & Watts, R. L. (2008). The information role of conservatism. The accounting review, 83(2), 447-478.
MirAskari, S. R., Mahfoozi, G., & Shabani Nejad Mousoleh, M. (2018). Investigating the Relationship between Stock Price Synchronicity and Return Distribution. Journal of Asset Management and Financing, 6(3), 51-66. [In Persian]
Noravesh, I., & Hosseini, S. A. (2009). Corporate Disclosure Quality (consist of timeliness and reliability) and Earnings Management. Accounting and Auditing Review, 16(2), 117-134. [In Persian]
Piotroski, J. D., & Roulstone, D. T. (2004). The influence of analysts, institutional investors, and insiders on the incorporation of market, industry, and firm‐specific information into stock prices. The accounting review, 79(4), 1119-1151.
Roll, R. (1988). R2. The Journal of Finance, 43(3), 541–566.
Tian, E. (2014). Voluntary disclosures and the stock price synchronicity - evidence from New Zealand (Doctoral Dissertation, Auckland University of Technology, New Zealand).
Tucker, J. W., & Zarowin, P. A. (2006). Does income smoothing improve earnings informativeness? The accounting review, 81(1), 251-270.
Wang, W., Cheng, S., Nahar, S., Alhaleh, S. E. A., & Wang, H. (2022). Does mixed-ownership reform restrain stock price synchronicity? Evidence from China. Economic Analysis and Policy, 73, 390-404.
Yang, Y., Zhang, J., & Li, Y. (2023). The effects of environmental information disclosure on stock price synchronicity in China. Heliyon, 9(5).
Journal of Advances in Finance and Investment Volume 5, Issue 3, 2024 pp. 139-162. Paper type: Research paper
|
Information ambiguity and its effect on stock price synchronicity during the life cycle stages of companies
Gholamreza Askarzadeh1, Omid Kargar Shooroki2
Received: 21/11/2023 Accepted: 15/09/2024
Extended Abstract
Introduction
The ambiguity of information about companies is caused by the difference in the amount of information that managers have about the state of the company (due to their position) compared to the information of shareholders. The synchronicity of the stock price indicates the amount of common changes in the stock price with the changes in the market return, which indicates the degree of reflection of the market information compared to the specific information of the company in the stock price. The purpose of this research is to investigate the effect of information ambiguity on the simultaneity of stock prices during the stages of the company's life cycle.
The current research is a study with a practical approach and its results will be useful for managers, investors and other experts in the field of capital market analysis. The results of the research hypotheses test showed that information ambiguity has an inverse and significant effect on the simultaneity of stock prices. has it. Also, the results of the research showed that the impact is different in the stages of the company's life cycle. So that it has the greatest impact in the growth stage and the other stages (maturity and decline) are less. These results indicate that in the maturity period, the company's information ambiguity is very low and stock price synchronization is more.
Literature Review
Stock price synchronization is a degree of market and industry information that is reflected in the company's stock price. Also, price synchronization means the ratio that market and industry returns explain the amount of changes in the company's returns. This means that if the stock price increases or decreases, these changes are proportional to the proportion that company-specific information and market and industry information have on the return of that stock. Information ambiguity is the lack of transparency, accuracy, legality, easy identification and standard accounting procedures that are involved in the industry, financial market and public sector. The findings show that information ambiguity leads to the increase of stock return fluctuations, increase of investment risk and as a result, distrust of shareholders.
Research Methodology
This research is of applied type and its results will be useful for managers, investors and other people who are experts in the field of capital market analysis and can reduce the costs of stock exchange, increase market efficiency, increase liquidity and ultimately increase capital gains in transactions. Its research design is quasi-experimental and using post-event approach (through past information). The statistical population of the research includes 127 companies admitted to the Tehran Stock Exchange during the period from 2013 to 2022. In the mentioned research, multiple regression model is used and the basis of data analysis is past information of companies' financial statements.
The data of the this research has been collected from the figures and real information of the financial statements of the companies accepted in the Tehran Stock Exchange market from the Codal website. It should be noted that the variables of this research will be calculated with Excel software and then the research hypotheses will be analyzed and tested, along with its results, according to the output obtained from STATA software.
Results
In this research, the effect of this difference in information access levels on the synchronicity of stock prices in the life cycle of the company was stated in the form of 3 hypotheses. The results of the first hypothesis test of the research showed that information ambiguity has an inverse and significant effect on stock price synchronicity at the 95% confidence level. It seems that when the managers do not send the specific information of the company to the market, the market does not react to the stock prices of the companies, due to the decrease in the transparency of the information, the degree of simultaneity of the stock prices decreases. The results of the second hypothesis of the research showed that the life cycle of the company increases the effect of information ambiguity on stock price synchronicity. Thus, in the growth phase of the reverse intensity, the effect of information ambiguity on stock price synchronicity is increased and in the maturity and decline phase, its intensity is reduced and these results are significant at the 95% confidence level. Also, the results of the third hypothesis test showed that the influence of information uncertainty in the maturity stage is less than the growth and decline stages on the stock price concurrency and these differences are significant at the 95% confidence level. According to the theory of the life cycle of the company, since the amount of information ambiguity in the growth stage is greater than in other stages of maturity and decline; therefore the stock price coincidence will be less and these results indicate that in the maturity period, the company's information ambiguity is very low and stock price synchronization is more.
Discussion and Conclusion
In this study, the effect of information ambiguity on stock price synchronicity in the life cycle conditions of companies was investigated. As mentioned in the introduction, the managers have access to more information as a result of their position, while the shareholders are deprived of access to some information of the company. Shares are sold; Also, since the synchronicity of the stock price reflects the amount of market information relative to the specific information of the company, its increase reduces the information asymmetry. Some researchers say that stock price synchronicity is a degree of market and industry information that is reflected in stock prices and this issue makes decision-making easier for shareholders, capital market participants and even investment companies.
Conflict of Interest
The authors of this article declared no conflict of interest regarding the authorship or publication of this article.
Keywords: Company Life Cycle, Information Ambiguity, Stock Price Synchronicity.
JEL Classification: G14, E37, M41, L11.
پیشرفت‌های مالی و سرمایه‌گذاری
سال پنجم، پاییز 1403 - شماره 3
صفحات 162-139
نوع مقاله: پژوهشی
ابهام اطلاعاتی و تأثیر آن بر هم‌زمانی قیمت سهام طی مراحل چرخه عمر شرکت‌ها
غلامرضا عسکرزاده3، امید کارگر شورکی4
تاریخ دریافت: 30/08/1402 تاریخ پذیرش: 25/06/1403
چکیده
هدف: عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران همواره یکی از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران و افراد فعال در بازار سرمایه بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام طی مراحل چرخه عمر شرکت‌ها می‌باشد.
روش‌شناسی پژوهش: طرح پژوهش از نوع شبه تجربي و با استفاده از رويكرد پس‌رويدادي (از طريق اطلاعات گذشته) است. در این پژوهش از مدل رگرسیون چندگانه استفاده شده است و مبنای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها اطلاعات گذشته صورت‌های مالی شرکت‌ها در طی سال‌های 1392 تا 1401 می‌باشد. داده‌های پژوهش از ارقام و اطلاعات واقعی صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران از سایت کدال گردآوری شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه با رویکرد كاربردي است و نتایج آن قابلیت استفاده برای مدیران، سرمایه‌گذاران و سایر افراد متخصص در زمینه تحلیل بازار سرمایه خواهد داشت.
یافته‌ها: نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان داد که ابهام اطلاعاتی تأثیر معکوس و معناداری بر هم‌زمانی قیمت سهام دارد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که تأثیر در مراحل عمر چرخه شرکت متفاوت است؛ به‌طوری‌که در مرحله رشد بیش‌ترین تأثیر و دیگر مراحل (بلوغ و افول) کم‌تر است. این نتایج بیانگر آن است که در دوره بلوغ ابهام اطلاعاتی شرکت بسیار کم است و هم‌زمانی قیمت سهام بیش‌تر است.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: یافته‌های پژوهش حاضر برای مدیران، سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و نهادهای قانون‌گذار بسیار مفید خواهد بود و می‌تواند در کاهش هزینه‌های مبادله سهام، افزایش کارایی بازار، افزایش نقدشوندگی و در نهایت افزایش سود در معاملات منجر شود.
کلیدواژه‌ها: ابهام اطلاعاتی، چرخه عمر شرکت، هم‌زمانی قیمت سهام.
طبقه‌بندی موضوعی: G14, E37, M41, L11.
1- مقدمه
طبق پژوهش تیان (Tian, 2014)، هم‌زمانی قیمت سهام حوزه نسبتاً جدیدی در پژوهش‌های مالی و اقتصادی محسوب می‌شود و رابطه نزدیکی با توسعه اقتصادی و ثبات بازارهای مالی دارد؛ اما مفهوم اصلی آن در ادبیات مالی جدید نیست. پژوهش‌ها هم نشان می‌دهند که هم‌زمانی قیمت سهام ابزاری برای سنجش حرکت قیمت سهام است؛ به‌طوری‌که درجه اطلاعات خاص شرکت را در سطح بازار و صنعت منعکس می‌کند (Roll, 1988).
ادبیات مالی نشان می‌دهد که مدیران در نتیجه موقعیت خود به اطلاعات بیش‌تری دسترسی دارند؛ درحالی‌که مالکان از دسترسی به برخی موارد محروم هستند، اطلاعات این امر در مورد گروه‌های مختلف سرمایه‌گذار نیز صدق می‌کند. ابهام اطلاعاتی این جریان نامتقارن را توصیف می‌کند. اطلاعات بین مالکان و نمایندگان آن‌ها (اطلاعات محرمانه)، محدوده قیمت پیشنهادی است که تفاوت بین خرید و فروش سهام توسط سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد و منجر به بازده سرمایه‌گذارانی می‌شود که به چنین سهامی دسترسی ندارند (Jin and Myers, 2006). از سوی دیگر، بهبود کیفیت افشای اطلاعات شرکت‌ها ابهام اطلاعاتی را کاهش می‌دهد (Noravesh and Hosseini, 2009). طبق نظر لافوند و واتس (LaFond and Watts, 2008)، به دلیل حجم قابل‌توجهی از اطلاعات محرمانه، دامنه قیمت‌های پیشنهادی در بین سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد؛ در نتیجه، سرمایه‌گذارانی که به چنین اطلاعاتی دسترسی ندارند، بازده کم‌تری خواهند داشت. در این راستا، افشای مناسب اطلاعات محرمانه و خاص شرکت منجر به توزیع یکنواخت اطلاعات و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و افزایش هم‌زمانی قیمت سهامی می‌شود که در نتیجه توزیع متعادل بازده بین سرمایه‌گذاران را نیز به همراه خواهد داشت. به‌عبارتی‌دیگر، شرکت‌ها در نتیجه افشای کافی برخی موارد، ابهام اطلاعاتی را کاهش خواهند داد. در این راستا، هم‌زمانی قیمت سهام به‌عنوان معیاری برای سنجش میزان افشای اطلاعات محرمانه و خاص شرکت به افراد خارجی و انعکاس این اطلاعات بر قیمت سهام، افزایش می‌یابد (Haggard et al., 2008 and Didar et al., 2018). این جریان مسئله ادبیات نشان می‌دهد که هم‌زمانی قیمت سهام نشان‌دهنده میزانی است که بازده سهام یک شرکت توسط بازده بازار یا صنعت توضیح داده می‌شود و می‌تواند مقدار نسبی اطلاعات خاص شرکت را اندازه‌گیری کند (در مقابل، اطلاعات سطح بازار یا صنعت) در قیمت سهام منعکس شده است. در این زمینه، قیمت سهام با هم‌زمانی بیش‌تر (کم‌تر)، مقدار نسبی اطلاعات در بازار یا صنعت (اطلاعات خاص شرکت) به خودی خود بیش‌تر می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، قیمت سهام با همگامی قیمت سهام کم‌تر، درصد بیش‌تری از اطلاعات مربوط به شرکت را شامل می‌شود (Piotroski and Roulstone, 2004). واكنش میزان اطلاعات بازار نسبت به اطلاعات خاص شركت مي‌تواند تحت کاهش ابهام اطلاعاتی قابل‌توجه باشد. اعتقاد بر اين است كه اعلان و پرداخت سود سهام به سهامداران مي‌تواند سطح ابهام اطلاعاتی درباره شركت را كاهش دهد. ابهام اطلاعاتي مي‌تواند بر حسب محيط اطلاعاتي، كثرت اعلان‌هاي عمومي و تعداد معاملات شركت تعيين شود و همچنين تحت‌تأثير رفتار مديران يا بازار قرار گيرد. به‌عنوان نمونه، وقتي اعلان خاص خبري درباره شركت انجام مي‌گيرد با فرض ثابت‌بودن ساير عوامل، ممکن است بازار درباره وضع واقعي شركت آگاه‌تر شود و ابهام اطلاعاتي كاهش يابد (Khodamipour and Amiri, 2018). در نتیجه هم‌زمانی قیمت سهام افزایش یابد. به گفته دی‌آنجیلو و همکاران (DeAngelo et al., 2006)، طبق نظریه چرخة عمر، شركت‌ها معمولاً در سال‌هاي اوليه تأسيس به دليل وجود فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري سودآور ترجيح مي‌دهند سود كم‌تري بين سهامداران خود توزيع كنند که با گذشت زمان و با افزايش منابع مالي، شرکت‌ها معمولاً سود پرداختي خود به سهامداران را افزايش مي‌دهند. همچنين ازآنجاكه اقبال عمومي به سهام شركت‌هاي جوان‌تر به‌مراتب كم‌تر از ساير شركت‌ها است؛ لذا بازار سهام اين شركت‌ها معمولاً رونق كم‌تري نسبت به ساير شركت‌ها دارد؛ بنابراين، پيش‌بيني مي‌شود هم‌زمانی قیمت سهام شركت‌ها با افزايش عمر و با کاهش ابهام اطلاعاتی بيش‌تر شود. مطالعات اندکی در داخل و بین‌الملل، فرض هم‌زمانی قیمت سهام تحت‌تأثیر ابهام اطلاعاتی را بررسی کرده‌اند. ازآنجایی‌که محیط اطلاعاتی شرکت‌های بورسی ایران به دلیل ناکارایی‌بودن وضعیت اطلاعاتی و عملیاتی همواره باعث شده است تا میزان ابهام اطلاعاتی بین شرکت و سرمایه‌گذاران مورد تشدید باشد که در نتیجه آن، سرمایه‌گذاران متحمل هزینه‌های زیادی خواهند شد (Khodamipour and Amiri, 2018) و بنابراین، هم‌زمانی قیمت سهام پایین می‌آید. از سوي ديگر، فو و همكاران (Fu et al., 2022) با استفاده از نمونه بزرگی از شرکت‌های چینی، به اين نتيجه رسيدند که بین توانایی مدیریتی و هم‌زمانی قیمت سهام رابطه منفی وجود دارد؛ این یافته پس از یکسری بررسی‌های استحکام از جمله مسائل درون‌زایی بالقوه، معیارهای مختلف توانایی مدیریتی و هماهنگی قیمت سهام و تجزیه‌وتحلیل نمونه فرعی، به اثبات رسید. نوآوري پژوهش حاضر، مبحث ابهام اطلاعاتي و عدم تقارن اطلاعاتي و تأثير آن بر هم‌زماني قيمت سهام مي‌باشد ضمن آنكه اين تأثير طي مراحل چرخه عمر شركت‌ها مورد بحث‌وبررسی قرار گرفته است؛ لذا باتوجه‌به مسئله مطرح‌شده، پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤالات است که آیا ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام تأثير می‌گذارد و آیا شدت این رابطه تحت‌تأثير چرخه عمر شرکت قرار می‌گیرد؟ لذا، برای دستیابی به پاسخ سؤالات مذکور، ساختار پژوهش در ادامه به این شرح است: اول با استفاده از ادبیات پیشین، فرضیه‌های پژوهش مستند شده است. دوم مهم‌ترین مطالعاتی که در ارتباط با موضوع پژوهش در مجلات بین‌الملل و داخلی منتشر شده است، پیشینه تجربی ارائه شده است. در نهایت روش‌شناسی و یافته‌های پژوهش بیان شده است.
2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
دو و همکاران (Du et al., 2024) در پژوهش خود نشان دادند که چگونه داده‌های عمومی اطلاعات بازار مالی را تسهیل می‌کند. افزایش کارایی اطلاعات در اقتصاد دیجیتال توجه زیادی را در ادبیات بازار به خود جلب کرده است. آن‌ها با استفاده از رویکردی متفاوت، بررسی کردند که چگونه افزایش دسترسی به داده‌های عمومی با ایجاد پلتفرم‌های داده‌هاي عمومی دولتی بر هم‌زمانی قیمت سهام تأثیر می‌گذارد. پیوتروسکی و رولستون (Piotroski and Roulstone, 2004) معتقد هستند هم‌زماني قيمت سهام شركت، تقريبي از ميزان نسبي اطلاعات خاص شركت، صنعت و بازار است كه طي سال مالي قيمت سهام را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. هم‌زماني بالا (پايين) نشان‌دهندة بيش‌تر (كم‌تر) بودن اطلاعات كلان بازار، صنعت و كم‌تر (بيش‌تر) بودن اطلاعات خاص شركت است كه در قيمت سهام منعكس شده است. جانستون (Johnston, 2009) هم‌زماني قيمت سهام را اين‌گونه تعريف مي‌كند: درجه‌اي از اطلاعات بازار و صنعت است كه در قيمت سهام شركت منعكس مي‌شود. همچنین، هم‌زمانی قیمت یعنی نسبتی که بازده بازار و صنعت، میزان تغییرات بازده شرکت را توضیح می‌دهند. این بدان معنا است که اگر قیمت سهام افزایش یا کاهش یابد، این تغییرات به میزان نسبتی است که اطلاعات خاص شرکت و اطلاعات بازار و صنعت در بازده آن سهام دارند (Tian, 2014).
یانگ و همکاران (Yang et al., 2023) در پژوهش خود نشان دادند که افشای اطلاعات محیط بازار می‌تواند کارایی کلی بازار را بهبود بخشد و با بررسی شرکت‌های چینی فهرست‌شده از سال 2008 تا 2021 و با استفاده از روش چندگانه خطی، متغیر ابزاری و مدل انتخاب نمونه استفاده کردند و دریافتند که افشای اطلاعات در بازار چین، کارایی اطلاعاتی بازار سرمایه را افزايش می‌دهد که این موضوع توسط هم‌زمانی قیمت سهام نشان داده می‌شود. مؤسسه پرايس واتر هوس کوپرز5 ابهام اطلاعاتی را اين‌گونه تعريف كرده است: نبود شفافيت، دقت، قانون‌مندي، قابليت تشخيص آسان و رويه‌هاي حسابداري استانداردي كه در بخش‌هاي صنعت، بازار مالي و بخش عمومي درگير هستند. ادبیات نشان می‌دهد که ابهام اطلاعاتي، به افزايش نوسان‌هاي بازده سهام، افزايش ريسك سرمايه‌گذاري و در نتيجه، بي‌اعتمادي سهامداران منجر مي‌شود. بي‌اعتمادي سهامداران به بازار و شركت‌ها نيز به ركود بازار سرمايه و افزايش هزينه سهام عادي مي‌انجامد. تاکر و زاروین (Tucker and Zarowin, 2006) بيان كردند كه ابهام اطلاعاتي با مفهوم قابليت آگاهي‌بخشي سود تبيين مي‌شود و بر آن تمركز مي‌كند. در واقع، ابهام اطلاعاتي، به ابهام بازار يا سهامداران به قيمت آينده سهام شركت اشاره دارد. يکي از اثرات ابهام اطلاعاتی، ايجاد مانع بر سر راه فعاليت درست بازار است. در بدترين حالت، ممکن است بازار در نتيجه ابهام اطلاعاتی، به طور كامل متلاشي شود. هر چند برای كاهش دادن اثرات ناشي از ابهام اطلاعاتی در بازارها، از روش‌ها و ابزارهای گوناگون استفاده مي‌شود؛ ليکن به دليل وجود مشکل كژگزيني و هزينه كاربرد ابزارها و روش‌های حل آن، باتوجه‌به اصل هزينه فايده، حل كامل اين مسئله امکان‌پذير نخواهد بود (Harford et al., 2008). ابهام اطلاعاتي بر تصميم‌هاي سرمايه‌گذاران تأثير مي‌گذارد. اگر اطلاعات دقيقي وجود نداشته باشد، سرمايه‌گذاران بايد باورهاي خود را بر اساس احتمال‌هاي نشأت گرفته از آن‌ها شكل دهند. سرمايه‌گذار بدبين با درنظرگرفتن ابهام در اطلاعات، براي ارزش‌هاي پايين‌تر از انتظارهاي حقيقي خود تصميم مي‌گيرد؛ بنابراين، سرمايه‌گذار براي پذيرش معامله تحت ابهام اطلاعاتي، به جبران ريسك احتمالي نياز دارد. ادبیات مالی نشان می‌دهد که شرکت‌هایی که ابهام اطلاعاتی کم‌تری دارند، عملکرد هم‌زمانی قیمت سهام بیش‌تر است؛ زیرا، هم‌زمانی قیمت سهام نشانگر بازتاب بیش‌تر اطلاعات خاص شرکت در مورد قیمت سهام است (Haggard et al., 2008 and Didar et al., 2018). بااین‌حال، اگر هم‌زمانی قیمت سهام پایین‌تر نشان‌دهنده این باشد که کاربران اطلاعات بیش‌تری را برای شرکت دریافت می‌کنند، این باید منجر به ابهام اطلاعاتی کم‌تری شود و میزان دسترسی افراد به اطلاعات خاص و محرمانه یکی از مهم‌ترین علل ابهام اطلاعاتی است که در نتیجه آن هم‌زمانی قیمت سهام تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
درباره هم‌زمانی قیمت سهام، داسگوپتا و همکاران (Dasgupta et al., 2010) استدلال می‌کنند که رابطه مثبت بین هم‌زمانی و محیط حاکمیتی یک شرکت به دلیل این واقعیت است که مکانیسم‌های حاکمیتی با کیفیت بالا دقت پیش‌بینی‌های انجام‌شده توسط سرمایه‌گذاران را بهبود می‌بخشد و معتقد هستند که در بازارهای کارآمد، قیمت سهام تنها به رویدادهای غیرمنتظره پاسخ می‌دهد؛ بنابراین، هنگامی که مکانیسم‌های افشا و حاکمیت بهبود می‌یابند، سرمایه‌گذاران قادر به پیش‌بینی دقیق رویدادهای آینده شرکت هستند و در نتیجه، احتمال بیش‌تری وجود دارد که قیمت‌های رایج سهام قبلاً در وقوع رویدادهای آتی نقش داشته باشند. در نتیجه، زمانی که رویدادها واقعاً اتفاق می‌افتند، قیمت سهام واکنش قابل‌توجهی به آن‌ها نشان نمی‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، قیمت‌های آموزنده‌تر سهام امروز با تغییرات کم‌تری در قیمت سهام برای شرکت در آینده همراه است. تغییرات کم‌تر خاص شرکت در قیمت سهام منجر به همبستگی بیش‌تر بین بازده سهام و بازده بازار می‌شود و در نتیجه باعث هم‌زمانی بالای قیمت سهام می‌شود. قاسمی و همکاران (Ghasemi et al., 2022) نشان دادند که رابطه بین افشای داوطلبانه اطلاعات و عدم تقارن اطلاعاتی از نظر آماری منفی و معنادار است؛ یافته‌ها همچنین نشان داد که عدم اطمینان سیاست‌های اقتصادي موجب تضعیف رابطه بین افشای داوطلبانه اطلاعات و عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود. این موضوع به معنی آن است که در یک شرایط عدم اطمینان سیاست‌های اقتصادی با افزایش سیاست‌های مالی و پولی ناکارآمد و همچنین کاهش بی‌اعتمادی مردم نسبت به تصمیم‌های اقتصادی، افشای داوطلبانه اطلاعات کاهش و در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی افزایش می‌یابد. مطالعه داسگوپتا و همکاران (Dasgupta et al., 2010) نشان می‌دهد که با بهبود اطلاعاتی یک شرکت، سرمایه‌گذارانی که مهارت‌ها و پیچیدگی‌های کم‌تری را برای ایجاد پیش‌بینی‌های دقیق دارند، موفق‌تر هستند؛ در واقع، سرمایه‌گذاران بدون چنین مهارت‌هایی ممکن است نتوانند از بهبود محیط اطلاعاتی بهره‌مند شوند؛ لذا، سرمایه‌گذاران فردی فاقد مهارت و توانایی برای استفاده بهینه از اطلاعات موجود هستند. معمولاً این سرمایه‌گذاران نهادی هستند که مهارت و پیچیدگی کافی برای پیش‌بینی‌های دقیق را با بهبود محیط اطلاعاتی یک شرکت دارند؛ بنابراین، این احتمال بسیار زیاد است که شرکت‌هایی با هم‌زمانی قیمت سهام بالا از مالکیت نهادی بالایی برخوردار باشند. هرسکوویچ و همکاران (Herskovic et al., 2012) نیز به همین نتیجه می‌رسد و مستند می‌کند که شرکت‌هایی با هم‌زمانی بالا مالکیت نهادی غالب هستند. چرخه عمر یک شرکت، یک مفهوم چندبُعدی است. زمانی که صحبت از چرخه عمر شرکت به میان می‌آید، در حقیقت منظور استراتژی‌های مختلفی است آن شرکت ممکن است در مراحل مختلف چرخه عمر اتخاذ نماید (Drobetz et al., 2015). بر اساس نظریه چرخه عمر، شرکت‌ها در مراحل مختلف از نظر مالی و اقتصادی دارای نمودگرها و رفتارهای خاصی هستند (Heidar Poor et al., 2016). دلیل این مسئله تفاوت‌های میان فرصت‌ها و چالش‌هایی است که شرکت در مراحل مختلف چرخه عمر با آن‌ها روبه‌رو می‌شود. نتایج پژوهش‌های تجربی نشان می‌دهد ازآنجاکه ویژگی‌های مالی شرکت‌ها از جمله سودآوری و جریان وجه نقد در مراحل رشد و بلوغ در سطح بالایی قرار دارد و در مراحل معرفی و افول، منابع شرکت‌ها تقلیل می‌یابد؛ لذا نوسانات ویژه دستخوش تغییر می‌گردد (Hasan and Habib, 2017). نکته قابل‌توجه اینکه به عقیده حسن و حبیب (Hasan and Habib, 2017) ازآنجاکه در مرحله معرفی از چرخه عمر، عدم قطعیت سودآوری و جریان وجه نقد در سطح بالایی است؛ لذا نوسانات ویژه نیز در این مرحله بیش‌تر می‌باشد. ازآنجاکه در این مرحله، ابهام اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه‌گذاران بسیار زیاد است انتظار می‌رود هم‌زمانی قیمت سهام بیش‌تر باشد (Doukas and Kan, 2004). هر چند در مرحله رشد چرخه عمر، شرکت‌ها دارای منابع ناکافی هستند؛ اما به سودآوری امیدوار بوده و دارای پتانسیل‌های قوی می‌باشند. همچنین در این مرحله، عدم قطعیت کم‌تری در مورد جریان وجود نقد، به‌عبارتی‌دیگر، ابهام اطلاعاتی زیادی وجود دارد و انتظار می‌رود هم‌زمانی قیمت سهام بیش‌تر باشد (Dickinson, 2011). همچنین، شرکت‌هایی که در مرحله بلوغ از چرخه عمر خود هستند، نسبتاً بزرگ‌تر، سودآورتر و مولد جریان وجه نقد بیش‌تری می‌باشند. در نتیجه با ریسک جریان وجه نقد کم‌تری مواجه هستند. به‌علاوه این شرکت‌ها حضور طولانی‌تری در بازار سرمایه داشته و به طور دقیق توسط تحلیلگران و سرمایه‌گذاران دنبال می‌شود. این ویژگی‌های شرکت‌های بالغ، سبب کاهش شک و تردید سرمایه‌گذاران در مورد بازدهی آتی می‌شود؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود شرکت‌های بالغ هم‌زمانی قیمت سهام نسبت به مرحله رشد بیش‌تری داشته باشند. شرکت‌های در حال افول، در حقیقت آن‌هایی هستند که رشد رو به زوالی داشته و در نتیجه قیمت‌های آن‌ها کاهش می‌یابد. سودآوری ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها در این مرحله نامطمئن می‌باشد؛ لذا کاهش یا حتی سودآوری و جریان نقد منفی از یک طرف و افزایش نوسان‌پذیری سود و جریان وجه نقد از طرف دیگر در مرحله افول، عدم قطعیت سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد و ابهام اطلاعاتی و بد ارزش‌گذاری سهام این شرکت‌ها افزایش می‌یابد. انتظار می‌رود هم‌زمانی قیمت سهام کاهش یابد (Hasan and Habib, 2017).
چان و همکاران (Chan et al., 2013) در پژوهشی تأثیرات تقاضا و عرضه اطلاعات بر هم‌زمانی قیمت سهام موردمطالعه قرار دادند. یافته‌های پژوهش آن‌ها نشان داد که تقاضای اطلاعات بیش‌تر، هم‌زمانی قیمت سهام را کاهش می‌دهد؛ زیرا علاقه بیش‌تر به یک شرکت، اطلاعات خاص شرکت را بیش‌تر نشان می‌دهد. همچنین یک ارتباط منفی بین پوشش رسانه‌ای و هم‌زمانی قیمت سهام وجود دارد؛ به این معنی که پوشش رسانه‌ای به قیمت سهام کمک می‌کند تا اطلاعات خاص شرکت را بهتر منعکس کند. لحن اخبار این تأثیر منفی را بیش‌تر تعدیل می‌کند. بااین‌حال، تجزیه‌وتحلیل رابطه منفی قوی‌تری بین پوشش رسانه‌ای و هم‌زمانی قیمت سهام برای شرکت‌هایی با محیط‌های اطلاعاتی مبهم‌تر را تأیید نمی‌کند.
دانگ و همکاران (Dang et al., 2023) در مطالعه‌ای رابطه بین مالکیت نهادی خارجی و هم‌زمانی قیمت سهام را بررسی کردند و اینکه آیا این رابطه در زیرساخت‌های سازمانی و اطلاعاتی در سطح کشور متفاوت است یا خیر؟ نتایج پژوهش نشان داد اولاً مالکیت نهادی خارجی رابطه منفی با هم‌زمانی قیمت سهام دارد. دوماً شفافیت اطلاعات بهبودیافته یک کانال احتمالی است که در زمینه تأثیر مالکیت نهادی خارجی بر هم‌زمانی قیمت سهام وجود دارد. علاوه بر این، اثر کاهش هم‌زمانی مالکیت نهادی خارجی برای شرکت‌های کشورهایی با زیرساخت‌های نهادی ضعیف‌تر آشکارتر است. در نهایت، تأثیرات مختلف مالکیت نهادی خارجی بر هم‌زمانی قیمت سهام در انواع مختلف مالکیت نهادی خارجی نشان می‌دهد که اهمیت ناهمگونی سرمایه‌گذاران خارجی را در بهبود محیط اطلاعات شرکت برجسته می‌کند.
وانگ و همکاران (Wang et al., 2022) در پژوهشی رابطه بین اصلاح مالکیت مختلط و درجه هم‌زمانی قیمت سهام را بررسی کردند و یافته‌ها نشان داد هر چه شدت مالکیت مختلط بیش‌تر باشد، درجه پایین‌تری از هم‌زمانی قیمت سهام وجود دارد. همچنین، همبستگی منفی بین شدت مالکیت مختلط و هم‌زمانی قیمت سهام از طریق دو مسیر، یعنی شفافیت اطلاعات و افزایش پوشش تحلیلگر وجود دارد؛ نتایج دیگر نشان داد که ارتباط منفی بین شدت مالکیت مختلط و هم‌زمانی قیمت سهام به‌شدت تحت‌تأثیر تمرکززدایی دولت‌های محلی است. به طور خاص، هر چه درجه دولت‌های منطقه‌ای غیرمتمرکز قوی‌تر باشد، تأثیر منفی آن‌ها بیش‌تر است.
همچنین دانگ و همکاران (Dang et al., 2020) در پژوهشی به بررسی رابطه بین میزان پوشش رسانه‌ای و هم‌زمانی قیمت سهام و اینکه آیا این رابطه در زیرساخت‌های سازمانی مختلف متفاوت است، پرداختند و نتایج نشان داد که اول، پوشش رسانه‌ای به طور منفی با هم‌زمانی قیمت سهام مرتبط است و نشان می‌دهد که رسانه‌ها ترکیب اطلاعات خاص شرکت را در قیمت سهام تسهیل می‌کنند. دوم، محیط اطلاعاتی شرکت و حاکمیت شرکتی نقش تعدیل‌کننده را در رابطه بین پوشش رسانه‌ای و هم‌زمانی قیمت سهام ایفا می‌کند. سوم، اثر کاهش هم‌زمانی پوشش رسانه‌ای در کشورهایی با زیرساخت‌های نهادی ضعیف قوی‌تر است. به‌طورکلی، پوشش رسانه‌ای یک عامل مهم تعیین‌کننده هم‌زمانی قیمت سهام است.
فاروق و حمودا (Farooq and Hamouda, 2016) در پژوهشی رابطه میان افشای اطلاعات و هم‌زمانی قیمت سهام را مورد بررسی قرار دادند. یافته‌های پژوهش نشان داد که بازده شرکت‌هایی با هم‌زمانی بالا منجر به بازده شرکت‌هایی با هم‌زمانی پایین در هند می‌شود. همچنین این رابطه با تأخیر به وجود می‌آید؛ زیرا محیط اطلاعاتی بهتر مرتبط با شرکت‌هایی که هم‌زمانی بالا را نشان می‌دهند، رابطه سریع‌تر را ممکن می‌سازد. همچنین، بازده شرکت‌هایی با هم‌زمانی بالا نیز منجر به بازده سبد سرمایه‌گذاری بازار می‌شود. تیان (Tian, 2014) تأثير افشاي داوطلبانه را بر هم‌زماني قيمت سهام در بورس اوراق بهادار نيوزلند بررسي كرد و نتيجه گرفت افشاي داوطلبانه شفافيت بازار سرمايه را بيش‌تر كرده و ريسك غيرسيستماتيك سهام را افزايش مي‌دهد كه در نهايت، موجب كاهش هم‌زماني قيمت سهام مي‌شود.
چان و همکاران (Chan et al., 2013) در مطالعه‌ای اثر هم‌زمانی قیمت سهام بر نقدشوندگی سهام را مورد بررسی قرار دادند. نتایج پژوهش نشان داد که هم‌زمانی قیمت سهام بر نقدشوندگی سهام تأثیر می‌گذارد. تحت فرضیه هم‌زمانی نسبی، حرکت مشترک بازده بالاتر (نوسانات سیستماتیک بالاتر نسبت به نوسان کل) نقدینگی را بهبود می‌بخشد. تحت فرضیه هم‌زمانی مطلق، سهام با نوسانات سیستماتیک یا بتای بالاتر نقدشوندگی بیش‌تری دارند. نتایج ما هر دو فرضیه را تأیید می‌کند. همچنین، هر سه معیار عدم نقدینگی (پراکندگی پیشنهادی متناسب مؤثر، اندازه‌گیری تأثیر قیمت و اندازه‌گیری عدم نقدشوندگی آمیهود) با حرکت مشارکتی بازده سهام و نوسانات سیستماتیک مرتبط هستند. تجزیه‌وتحلیل ما همچنین نشان می‌دهد که جزء بزرگ‌تر بازده در کل صنعت، نقدینگی را بهبود می‌بخشد. ما دریافتیم که بهبود نقدینگی پس از اضافه‌شدن به شاخص اس‌اندپی 5006 با افزایش حرکت مشترک بازده سهام مرتبط است.
میرعسکری و همکاران (MirAskari et al., 2018) در پژوهشی رابطۀ هم‌زمانی قیمت سهام با دنبالۀ توزیع بازده سهام را بررسی کردند و نتایج نشان می‌دهد هم‌زمانی قیمت سهام زیاد، احتمال تولید دنبالۀ مثبت را نسبت به شرکت‌های با هم‌زمانی کم دارد. به‌علاوه بین هم‌زمانی قیمت سهام و چولگی، رابطۀ مثبتی وجود دارد؛ درنتیجه، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران در شرکت‌های با هم‌زمانی قیمت سهام زیاد نسبت به شرکت‌های با هم‌زمانی قیمت کم، کم‌تر به اخبار منفی واکنش شدید نشان می‌دهند. هم‌زمانی زیاد سهام نشان می‌دهد اطلاعات بازار منعکس‌شده بر بازده سهام، بیش‌تر است و ریسکی که سرمایه‌گذاران متحمل می‌شوند، ریسک سیستماتیک است؛ بنابراین به سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار توصیه می‌شود در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که هم‌زمانی قیمت سهام بیش‌تر و شفافیت اطلاعاتی بیش‌تری دارند.
فروغی و قاسم‌زاد (Foroghi and Ghasemzad, 2016) در پژوهشی تأثیر قابلیت مقایسه صورت‌های مالی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری بر هم‌زمانی قیمت سهام بررسی شد. نتایج گویای آن است که قابلیت مقایسه صورت‌های مالی بر هم‌زمانی قیمت سهام تأثیر منفی و معناداری دارد. همچنین نتایج نشان می‌دهد در شرکت‌هایی با هم‌زمانی کم‌تر، عدم تقارن اطلاعاتی کم‌تر است. بر مبنای این یافته‌ها، چنین استدلال می‌شود که قابلیت مقایسه صورت‌های مالی باعث می‌شود تا میزان بیش‌تری از اطلاعات خاص شرکت در قیمت‌های سهام منعکس شود.
3- روش‌شناسی پژوهش
اين پژوهش که در سال 1402 صورت پذیرفت، از نوع كاربردي است و نتایج آن قابلیت استفاده برای مدیران، سرمایه‌گذاران و سایر افراد متخصص در زمینه تحلیل بازار سرمایه خواهد داشت و می‌تواند در کاهش هزینه‌های مبادله سهام، افزایش کارایی بازار، افزایش نقدشوندگی و در نهایت افزایش سود سرمایه در معاملات منجر شود. طرح پژوهش آن از نوع شبه تجربي و با استفاده از رويكرد پس‌رويدادي (از طريق اطلاعات گذشته) است. در پژوهش حاضر از مدل رگرسیون چندگانه استفاده شده است و مبنای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها اطلاعات گذشته صورت‌های مالی شرکت‌ها می‌باشد. داده‌های پژوهش حاضر از ارقام و اطلاعات واقعی صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران از سایت کدال گردآوری شده است. لازم به ذکر است که متغيرهاي اين پژوهش با نرم‌افزار اکسل7 محاسبه و سپس تجزيه‌وتحليل و آزمون فرضيه‌هاي پژوهش، به همراه نتايج آن نيز باتوجه‌به خروجي‌‍‍‌هاي به‌دست‌آمده از نرم‌افزار استاتا8 انجام شد.
جامعة آماری این پژوهش تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. در پژوهش حاضر باتوجه‌به ماهيت، به‌منظور تعيين نمونه آماری، این شرايط در نظر گرفته شده است:
1) به‌منظور همگن‌شدن نمونه آماري در سال‌هاي مورد بررسي، شرکت‌های مورد بررسی باید قبل از سال 1392 در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده باشند.
2) به لحاظ افزايش قابليت مقايسه، دوره مالي آن‌ها منتهي به پايان اسفندماه باشد.
3) طي سال‌هاي مالي مذكور تغيير فعاليت يا تغيير سال مالي نداده باشند.
4) شركت بين سال‌هاي 1392 تا 1401 وقفه عملياتي نداشته باشد.
5) اطلاعات آن در دسترس باشد.
با فرآیند محدودیت‌های مذکور، تعداد 127 شرکت و یا تعداد 1270 سال - شرکت انتخاب شدند.
جدول (1) انتخاب نمونه و محدودیت‌ها
Table (1) Sample selection and limitations
نمونه / محدودیت | تعداد |
تعداد شرکت‌های پذيرفته‌شده در بورس اوراق بهادار | 719 |
تعداد شرکت‌هایی که قبل از سال 1392 پذیرفته شده‌اند | 482 |
تعداد شرکت‌های با دوره مالی منتهی به پایان اسفند | 374 |
تعداد شرکت‌هایی که تغییر فعالیت نداشته‌اند | 285 |
تعداد شرکت‌هایی که وقفه عملیاتی نداشته‌اند | 139 |
تعداد شرکت‌هایی که اطلاعات آن در دسترس هستند | 127 |
فرضیه‌های پژوهش به این صورت می‌باشند:
فرضیه اول: ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام اثر دارد.
فرضیه دوم: چرخه عمر شرکت، اثر ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام را تعدیل می‌کند.
فرضیه سوم: اثر ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام در مرحله بلوغ شرکت با مرحله رشد و افول تفاوت معناداری دارد.
در این پژوهش باتوجه‌به مطالعات پیشین و ادبیات مسئله پژوهش در حوزه مالی، از مدل رگرسیونی چندگانه برای آزمون فرضیه‌ها استفاده شده است.
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
پنجکها | سن شرکت | رشد فروش | مخارج سرمایه‌ای | سود تقسیمی |
پنجک اول | 5 | 1 | 1 | 5 |
پنجک دوم | 4 | 2 | 2 | 4 |
پنجک سوم | 3 | 3 | 3 | 3 |
پنجک چهارم | 2 | 4 | 4 | 2 |
پنجک پنجم | 1 | 5 | 5 | 1 |
متغیرهای کنترلی شرکت شامل بازده سهام، اندازه شرکت، عمر شرکت، اهرم مالی، رشد فروش شرکت، نسبت ارزش بازار و بازده دارایی‌ها هستند.
بازده سهام (
) از رابطه (10) به دست می‌آید.
| |||||
متغیرها | میانگین | میانه | انحراف معیار | بیش‌ترین | کم‌ترین |
هم‌زمانی قیمت سهام | 327/1- | 213/1- | 926/0 | 080/3 | 884/3- |
ابهام اطلاعاتی | 025/0 | 002/0 | 142/0 | 560/3 | 0 |
اندازه شرکت | 563/14 | 416/14 | 506/1 | 464/20 | 492/10 |
عمر شرکت | 973/2 | 944/2 | 393/0 | 989/3 | 946/1 |
اهرم مالی | 651/0 | 637/0 | 175/0 | 932/0 | 076/0 |
فرصت‌های رشد | 383/0 | 290/0 | 747/0 | 169/18 | 909/0- |
نسبت ارزش بازار | 190/0 | 138/0 | 322/0 | 755/4 | 776/0- |
بازده دارایی‌ها | 134/0 | 110/0 | 152/0 | 682/0 | 581/0- |
بازده سهام | 578/0 | 534/0 | 124/0 | 816/0 | 230/0- |
Table (3) Descriptive statistics results of continuous variables
نتایج آمار توصیفی متغیرهای گسسته پژوهش در جدول (4) ارائه شده است. حدود %10 شرکت‌های مورد بررسی زیان‌ده هستند. در تقسیم‌بندی مراحل عمر شرکت نشان می‌دهد که %10 شرکت‌های مورد بررسی در مرحله رشد، %79 شرکت‌ها در مرحله بلوغ و %11 شرکت‌ها در مرحله بلوغ قرار دارند.
جدول (4) نتایج آمار توصيفي متغیرهای گسسته
Table (4) Descriptive statistics results of discrete variables
متغیرها | فراونی | درصد | ||
صفر | یک | صفر | یک | |
زیان شرکت | 1139 | 131 | %90 | %10 |
مرحله رشد | 1141 | 129 | %90 | %10 |
مرحله بلوغ | 271 | 999 | %22 | %78 |
مرحله افول | 1128 | 142 | %89 | %11 |
برای انتخاب الگوی مناسب برای مدل از آزمون‌های اف - لیمر11، بروش پاگان12 و هاسمن13 استفاده شده است. نتایج حاصل از این آزمون‌ها در جدول (5) ارائه شده است که بیانگر رد فرضیه صفر و لزوم استفاده از روش اثرات ثابت و تصادفی برای شرکت‌های مورد بررسی است. در جدول (5) چون نتایج سطح معناداری آزمون هاسمن کم‌تر از 05/0 است؛ لذا فرض صفر را رد نکرده و در نتیجه انتخاب الگوی مدل پژوهش با اثرات تصادفی می‌باشد.
جدول (5) نتایج انتخاب الگو برای مدل‌ها
Table (5) Results of pattern selection for models
مدل | آزمون | F-Statistic | P-Value | |
مدل (1) | چاو | 16/3 | ||
بروش پاگان | 86/35 | اثرات تصادفی | ||
هاسمن | 04/7 | 532/0 | تأیید اثرات تصادفی | |
مدل (2) | چاو | 31/2 | 000/0 | اثرات ثابت |
بروش پاگان | 29/40 | 000/0 | اثرات تصادفی | |
هاسمن | 40/6 | 780/0 | تأیید اثرات تصادفی |
در جدول (6) نتایج آزمون فرضیه اول ارائه شده است. این نتایج نشان می‌دهد که مدل از لحاظ آماری در سطح اطمینان %95، معنادار می‌باشد. نتایج آزمون بروش پاگان نشان می‌دهد که در مدل ناهمسانی واریانس در خطای مدل وجود دارد که برای رفع مشکل مدل از روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته استفاده شده است. نتایج مقادیر عامل تورم واریانس14 برای متغیرهای توضیحی بیانگر عدم وجود هم‌خطی بین متغیرهای مدل می‌باشد. نتایج آزمون والد15 نشان می‌دهد مشکل خودهمبستگی سریالی در باقی‌مانده مدل وجود ندارد. مقدار ضریب متغیر و آماره Z متغیر ابهام اطلاعاتی برابر با 146/0- و 79/2- می‌باشد که در سطح اطمینان %95 معنادار است و این نتایج حاکی از معناداربودن تأثیر منفی و معنادار ابهام اطلاعاتی بر هم‌زمانی قیمت سهام می‌باشد؛ بنابراین، فرضیه اول پژوهش با سطح اطمینان %95 مورد تأیید واقع شده است.
جدول (6) نتایج آزمون فرضیه اول
Table (6) The results of the first hypothesis test
متغیرها | علامت اختصاری | ضریب | آماره z | سطح معناداری | عامل تورم واریانس |
مقدار ثابت |
| 743/0 | 79/5 | 000/0 | - |
ابهام اطلاعاتی |
| 146/0- | 79/2- | 000/0 | 03/1 |
زیان شرکت |
| 244/0 | 47/2 | 013/0 | 37/1 |
اندازه شرکت |
| 093/0 | 15/5 | 000/0 | 14/1 |
عمر شرکت |
| 214/0 | 17/3 | 002/0 | 06/1 |
اهرم مالی |
| 656/0- | 01/4- | 000/0 | 88/1 |
فرصت‌های رشد |
| 041/0- | 71/0- | 479/0 | 90/1 |
نسبت ارزش بازار |
| 066/0 | 49/0- | 623/0 | 89/1 |
بازده سهام | R | 086/0 | 31/3 | 000/0 | 21/1 |
بازده دارایی‌ها |
| 207/0- | 85/0- | 394/0 | 08/1 |
R2 | R2adj | دوربین واتسون | سطح معناداری | ||
608362/0 | 56772/0 | 082/2 | 000/0 | ||
آماره والد | 19/68 | سطح معناداری | 000/0 | ||
ناهمسانی واریانس | 33/50 | سطح معناداری | 000/0 | ||
(خودهمبستگی) والد | سطح معناداری | 157/0 | |||
