بررسی وام واژه های ترکی خاص گویش فارسی همدانی

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات آذری

علی ابوالقاسمی ¹ , سرور ذکرتی ²

1 - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه اصفهان
2 - مدرّس دانشگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی همدان

تاریخ دریافت : 1395/12/26 تاریخ پذیرش : 1397/10/16 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: زبان فارسی, زبان ترکی, گویش همدانی, وام‌واژه,

چکیده مقاله :

رایج‌ترین نوع وام‌گیری زبان، وام‌گیری واژگانی است. امروزه هیچ زبانی را در دنیا نمی‌توان یافت که از زبان‌های دیگر متأثر نشده باشد. از جمله این تأثیرات، تأثیر و تأثر زبان‌های ترکی و فارسی بر یکدیگر بوده است. زبان ترکی کلمات بسیاری را از زبان فارسی قرض گرفته و کلمات دیگری هم قرض داده است. این تأثیر و تأثر، در بعضی از زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی بیشتر از سایر زبان‌ها بوده است؛ به عنوان مثال، گویش همدانی به خاطر رسوخ و نفوذ ترک‌زبانان در منطقه و شهر همدان بیشترین تأثیرپذیری را از زبان ترکی داشته است. در تحقیق پیش رو، به بررسی واژگان ترکی در گویش همدانی پرداخته شده است. قابل ذکر است که نویسندگان در این پژوهش سعی کرده‌اند از واژگان ترکی که در دیگر لهجه‌های زبان فارسی و یا زبان فارسی معیار و ادبی وجود دارد پرهیز نمایند.

چکیده انگلیسی:

The most common type of borrowing is of words. Almost all languages have been affected by other languages. Borrowing in language occurs due to interactions among languages which can affect all linguistic components, from syntax, semantic and morphology to lexicon. Persian and Turkish language have mutual borrowing which is affected by Turkish to a great extend over centuries. As an example, Hamadani dialect has been affected by too many daily Turkish words due to close interactions between Turk and Fars people there. In this paper, we attempted to study the Turkish words in Hamadani dialect. It is important to notice that we avoid considering Turkish words used in other dialects of standard Persian.

منابع و مأخذ:

- اذکایی، پرویز، (1380)، همدان نامه؛بیست گفتار درباره مادستان، همدان: مادستان.

- اذکایی، پرویز ، (1385)، فرهنگ مردم همدان، همدان: مادستان.

- استرآبادی، میرزامهدی خان، (1391)، سنگلاخ، فرهنگ ترکی به فارسی سنگلاخ، تلخیص از حکیم محمد خوئی، مقدمه، تصحیح و تحشیۀ دکتر حسین محمدزاده صدیق، تبریز: انتشارات یاران.

- دست پیش واله بابا، محمود، (1387)، فرهنگ ترکی - فارسی واله بابا، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.

- زارع شاهمرسی، پرویز،( 1387)، فرهنگ ترکی – فارسی شاهمرسی، تبریز: اختر.

- کاشغری، محمود بن الحسین ،(1384)، دیوان لغات ترک، ترجمۀ دکتر حسین محمدزاده صدیق، تبریز: نشر اختر.

- گروسین،‌هادی، (1384)، واژه‌نامۀ همدانی، تهران: انتشارات هیرمند.

- هادی، اسماعیل، (1386)، دیل دنیز، لغتنامۀ جامع ترکی – فارسی ذیل دنیز(بحراللغه) همراه با جدولی از کلمات دخیل ترکی در فارسی و تحلیل ریشه‌شناسانۀ آنان، تبریز: انتشارات اختر.