امکان سنجی جرم انگاری سقط جنین آزمایشگاهی در حقوق کیفری ایران

محورهای موضوعی : آموزه های فقه و حقوق جزاء

جمال بیگی ¹ (دانشیار، گروه آموزشی حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/01/17 تاریخ پذیرش : 1401/02/28 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: سقط جنین, جنین آزمایشگاهی, سقط جنین آزمایشگاهی, جرم انگاری سقط جنین,

چکیده مقاله :

لقاح و پرورش جنین در خارج از رحم، از مسائل مستحدثه ی دانش پزشکی است که از آن، به جنین آزمایشگاهی نام برده می شود. جهات اشتراک جنین آزمایشگاهی با جنین طبیعی، در کنار تفاوت مشهود میان آن دو، پرسش های حقوقی متعددی، درباره ی حقوق و احکام جنین آزمایشگاهی، فرا روی قرار می دهد که از آن جمله، حکم سقط جنین آزمایشگاهی، از هنگام لقاح تا پس از دمیدن شدن روح در آن است؛ اینکه حیات جنین آزمایشگاهی، همانند حیات جنین طبیعی، از حمایت کیفری برخوردار است و سقط آن، جرم و مستلزم محکومیت مرتکب آن، به همان مجازات سقط جنین طبیعی است؛ از این رو، نوشتار حاضر، با هدف تبیین چالش های حقوقی و خلاء قانونی جرم انگاری سقط جنین آزمایشگاهی در حقوق کیفری ایران، با بررسی دلایل دیدگاه های موجود، به یکسانی جنین آزمایشگاهی با جنین طبیعی، از جهت حمایت کیفری حق حیات و امکان جرم انگاری سقط جنین آزمایشگاهی دست می یابد.

چکیده انگلیسی:

In vitro fertilization is one of the emerging issues in medical science, which is called laboratory embryo. In terms of the commonality of the in vitro embryo with the normal embryo, in addition to the obvious difference between the two, there are several legal questions about the rights and rulings of the in vitro embryo, including the rule of abortion in vitro fertilization. Until after the soul is breathed into it; That the life of a laboratory fetus, like the life of a natural fetus, has criminal protection and that abortion is a crime and requires the conviction of the perpetrator, the same punishment as a natural abortion; Therefore, the present article, with the aim of explaining the legal challenges and legal vacuum of criminalizing laboratory abortion in Iranian criminal law, by examining the reasons for the existing views, examines laboratory embryos with natural embryos in terms of criminal protection of the right to life and The possibility of criminalizing laboratory abortion is achieved. 

منابع و مأخذ:

قرآن کریم

1. آخوندی، محمد مهدی، صادقی، محمد رضا، (1382)، ضرورت به کارگیری تکنیک‌های باروری کمکی در تولید مثل انسان، روش‌های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، انتشارات پژوهشکده ابن‌سینا و سمت، تهران.


2. آهنگران، محمد رسول و نوراحمدی، انسیه، (1398)، « حکم فقهی سلب حیات از جنین های آزمایشگاهی »، مجله­ی علمی پژوهشی فقه پزشکی، دوره­­ی یازدهم، شماره­ی 38.


3. امیریان فارسانی، امین و گودرزی، مریم، (1398)، « بررسی تطبیقی جرم سقط جنین در ایران و انگلستان »، فصل­نامه­ی الکترونیکی پژوهش­های حقوقی قانون یار، دوره­ی دوم، شماره 8.


4. بیگی، جمال، (1400)، « اضطرار در قتل عمدی؛ خلاء قانونی و راهکار فقهی »، فصل­نامه­ی فقه جزای تطبیقی، دوره­ی اول، شماره­ی 4.


5. بیگی، جمال، (1399)، « سیاست جنایی ایران در ماده 381 قانون مجازات اسلامی »، فصل­نامه­ی پژوهش­های حقوقی میان رشته­ای، دوره­ی اول، شماره­ی 4.


6. بیگی، جمال، (1384)، بزه­دیدگی اطفال در حقوق ایران، انتشارات میزان، تهران، چاپ اول.


7. بیگی، جمال، آزموده، ادریس، (1399)، « قتل عمد غیر اصابتی در فقه اسلامی و مقررات ایران »، پژوهش­نامه­ی حقوق تطبیقی، دوره­ی چهارم، شماره­ی 5.


8. جعفر زاده، میر قاسم، (1377)، « درآمدی بر مسائل فقهی حقوقی ART بولتن تولید مثل و نازائی »، پژوهشکده­ی بیولوژیکی و بیوتکنولوژی جهاد دانشگاهی، شماره­ی 2.


9. جمعی از نویسندگان، (1385)، اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری، از دیدگاه پزشکی فقهی، حقوق، اخلاقی، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی، پژوهشکده ابن‌سینا، تهران، چاپ دوم.


10. حر عاملی، محمد بن حسن، (1414)، وسائل الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث، قم.


11. شهریاری، حمید، (1386)، اهدای گامت و جنین از منظر اخلاق اسلامی، فصل­نامه­ی پایش، دوره­ی ششم، شماره­ی 6.


12. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1382)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، مجمع الفکر الاسلامی، قم.


13. راسخ، محمد و برومند، شیرین (1399)، « حقوق تطبیقی کاهش جنین »، فصل­نامه­ی اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره­ی سیزدهم، شماره­ی 1.


14. رشید پورائی، رویا، شریفی، محمد نادر، رشید پورائی، مینا، (1399)، « بررسی قوانین و مقررات سقط جنین در ایران و اروپا در همه­گیری کووید 19 »، مجله­ی دانشگاه علوم پزشکی اراک، دوره­ی بیست و سوم، شماره­ی 5.


15. صفار، محمد جواد، (1383)، « قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور در بوته نقد و تحلیل »، مجله­ی تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، شماره­ی 39.


16. صفائی، سید حسین، امامی، اسد الله، (1372)، حقوق خانواده، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ سوم.


17. طباطبایی، سید محمد حسین، (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، تهران.


18. علوی قزوینی، سید علی، (1374)، « آثار حقوقی تلقیح مصنوعی انسان »، فصل‌نامه­ی مفید، شماره­ی 3.


19. علیزاده، عیسی، غریبی، احمد، (1397)، « مطالعه تطبیقی حق حیات جنین در اسلام و غرب »، فصل­نامه تحقیقات حقوقی، شماره­ی 83.


20. فیض الهی، نجات، (1389)، اهدای جنین و دیگر روش‌های باروری کمکی در حقوق ایران، انتشارات جنگل، تهران، چاپ اول.


21. قاسم زاده، سید مرتضی، صنعتگر، فاطمه، (1395)، « ماهیت حقوقی جنین آزمایشگاهی »، فصل­نامه­ی پژوهش حقوق خصوصی، سال پنجم، شماره­ی 17.


22. قبله‌ای خویی، خلیل، (1387)، مسائل مستحدثه، جنین، کودکان نامشروع، کودکان بزهکار، توارث در اهدای گامت، تشریح و حجب، انتشارات سمت، تهران، چاپ اول.


23. کاتوزیان، ناصر، (1372)، حقوق مدنی خانواده، شرکت انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا، تهران، چاپ سوم.


24. گلباغی ماسوله، سید علی جبار، ( 1396 )، « نظریه داعی بر داعی در بوته تحلیل و نقد »، جستارهای فقهی و اصولی، سال سوم، شماره­ی 7.


25. گلباغی ماسوله، سید علی جبار، ( 1398 )، « چیستی شناسی ضمان از منظر فقه شیعه »، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره­ی 20.


26. گلباغی ماسوله، سید علی جبار، ( 1399 )، « واکاوی قالب شناسی ضمان در ادبیات فقه شیعه »، آموزه­های فقه مدنی، دوره­ی دوازدهم، شماره­ی 22.


27. محسنی، محمد آصف، (1388)، سقط ‌جنین در فقه اسلامی، مجموعه مقالات درس گروهی میان رشته‌ای بررسی سقط جنین از منظر پزشکی، حقوقی، فقهی، تهران، چاپ دوم.


28. معین، محمد، (1371)، فرهنگ فارسی معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ هشتم.


29. مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، قم، چاپ چهاردهم.


30. موسوی رکنی، فاطمه السادات، موسوی رکنی، سید محمد هادی، (1393)، « حق حیات جنین نابهنجار از منظر اخلاق انسانی و منافع عمومی »، فصل­نامه­ی حقوق پزشکی، سال هشتم، شماره­ی 31.


31. موسوی خمینی، روح الله، (1392)، تحریر الوسیله، ترجمه: علی اسلامی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ بیست و ششم.


32. نایب زاده، عباس، (1380)، بررسی حقوقی روش‌های نوین باروری مصنوعی، انتشارات مجد، تهران، چاپ اول.

قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور مصوب 1382.

آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور مصوب 1383.