پیشگیری وضعی با رویکرد طراحی محیطی در کاهش سرقت منازل اجتماعی ( مطالعه‌ی موردی مسکن مهر شهر رشت )

محورهای موضوعی : آموزه های فقه و حقوق جزاء

سید علی جبار گلباغی ماسوله ¹ (استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان)
ساسان ملک مطیعی ² (دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/02/28 تاریخ پذیرش : 1401/05/05 تاریخ انتشار : 1401/05/01

کلید واژه: پیشگیری وضعی, طراحی محیطی مسکن مهر, سرقت از منازل اجتماعی, مسکن مهر رشت,

چکیده مقاله :

طراحی نامناسب در ساخت و ساز محیطی، خطر بزه‌دیدگی را ایجاد می‌کند و پیشگیری از طریق طراحی محیطی، فرصت ارتکاب اقدامات مجرمانه را از بزهکاران ‌می‌ستاند. با توجه به فراوانی وقوع سرقت، از منازل مسکن مهر، اهتمام به رعایت هرچه بیشتر قواعد طراحی محیطی در ساخت مسکن اجتماعی، ضروری است. پژوهش به نگارش درآمده در مقاله پیش رو، به صورت موردی، عوامل وقوع جرم سرقت را در مسکن مهر رشت شناسایی می‌کند و نمایان می‌سازد که منشاء آن، بی‌توجهی به مقوله پیشگیری وضعی است. تطبیق و سنجش طراحی مسکن مهر شهر رشت با مؤلفه‌های طراحی محیطی، چنین حکایت دارد که در محیط داخلی و خارجی این مسکن اجتماعی، مؤلفه‌هایی همچون: قلمرو، نظارت، کنترل دسترسی و دشوارسازی در دستیابی به اهداف مجرمانه رعایت نگردیده است و فقدان این مؤلفه‌ها، تاثیر مهمی در وقوع و فراوانی جرم سرقت داشته است؛ از این رو، اجرای صحیح مؤلفه‌های طراحی محیطی در طرح‌های مسکن اجتماعی، مانند مسکن مهر، راه جلوگیری از وقوع جرم سرقت در این شهرک‌ها و مجتمع‌های مسکونی است. اجرای ضوابط طراحی محیطی، ضمن ارتقای ضریب امنیت، کمک شایانی برای کاهش هزینه‌های گزاف برقراری امنیت و نیز کشف و تعقیب مجرمین است.

چکیده انگلیسی:

In environmental construction, improper design creates the risk of crime. Prevention through "environmental design" reduces the opportunity for criminals to commit criminal acts. Due to the increase in the occurrence of thefts, it is necessary to comply as much as possible with the rules of environmental design in the construction of social housing. In the following article, the factors of theft crime in Maskan Mehr in Rasht are investigated on a case-by-case basis. It is clear that its origin is the neglect of situational prevention. Matching and evaluating the design of Maskan Mehr in Rasht with environmental design components, it is determined that, in the internal and external environment of this project, things such as: territory, surveillance, access control and making it difficult to achieve criminal goals have not been observed. The lack of these components has had an important impact on the occurrence and frequency of theft. Therefore, their correct implementation in social housing projects, such as Maskan Mehr, is the way to prevent the crime of theft in these settlements and residential complexes. The implementation of environmental design rules, while improving the security factor, is a great help to reduce the exorbitant costs of providing security and pursuing criminals.

منابع و مأخذ:

کتاب­شناسی

1. اشنادر، ریچارد؛ کیچن، تد، ( 1387 )، برنامه ریزی شهری برای پیشگیری از جرم، ترجمه: فرزان سجودی، انتشارات سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا، تهران.


2. اصغری زمانی، اکبر؛ زاد ولی خواجه، شاهرخ؛ زاد ولی، فاطمه، ( 1394 )، بررسی شاخص­های مسکن مهر در مناطق اسکان غیر رسمی، ( مطالعه­ی موردی: محله سیلاب تبریز )، اندیشه­ی جغرافیایی، شماره 8.


3. اورکی، پریوش، ( 1394 )، امنیت و پیشگیری از وقوع جرم در فضاهای شهری از طریق طراحی محیطی، دومین کنگره علمی پژوهشی افق­های نوین در حوزه­ی مهندسی عمران، معماری، تهران.


4. بیات، بهرام؛ شرافتی پور، جعفر؛ عبدی، نرگس، ( 1387 )، پیشگیری از جرم با تکیه بر رویکرد اجتماعی محور، انتشارات معاونت اجتماعی نیروی انتطامی جمهوری اسلامی ایران، تهران.


5. پارک، ارزا، ( 1385 )، مفهوم شهر، نظریاتی درباره­ی بررسی شهر، رفتار انسانی در محیط شهری، ترجمه: گیتی اعتماد، نشر ایران، تهران.


6. پیران، پرویز، ( 1390 )، تحلیل جامعه شناختی از مسکن شهری در ایران: اسکان غیر رسمی، جامعه شناسی ایران، شماره 6.


7. تیموری، آرش، ( 1384 )، معماری و شهرسازی و ارتباط آن­ها با جرم، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق جزاء و جرم شناسی، استاد راهنما: محمد علی اردبیلی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.


8. چاله چاله، فرشید، ( 1387 )، اصول و مبانی پیشگیری از جرم، ماهنامه دادگستری، شماره 68 سال 12، ص45ـ55.


9. حاتم زاده، جمشید؛ وروایی، اکبر، ( 1394 )، پیشگیری از جرم از طریق معماری و شهرسازی، مطالعه­ی مورد خیابان­های کرمانشاه، فصلنامه انتظام اجتماعی، شماره دوم.


10. حبیبی، محسن؛ احمدی، زهرا، ( 1373 )، تأمین مسکن، ایجاد سرپناه با تأمین محیط مناسب سکونت، مجموعه مقالات سمینار سیاست­های توسعه مسکن در ایران، تهران.


11. خلیلی عراقی، منصور، ( 1366 )، شناخت عوامل مؤثر در گسترش بی رویه شهر، دانشگاه تهران، تهران.


12. دادور، احمد، ( 1373 )، الگوی مسکن اجتماعی، خلاصه مقالات دومین سمینار سیاست­های توسعه مسکن ایران، تهران.


13. رحمت، محمد رضا، ( 1390 )، پیشگیری از جرم از طریق معماری و شهرسازی، نشر میزان، تهران، چاپ دوم.


14. رهامی، محسن، ( 1384 )، چالش فرا روی سیاست جنایی در قبال جرایم بدون بزه دیده، نشریه مطالعات حقوق خصوصی، شماره7، ص 185ـ212.


15. زندی، پرستو، ( 1391 )، نقش طراحی محیطی در پیشگیری از جرم در شهرک­های اقماری شهرهای بزرگ، پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: هوشنگ شامبیاتی،هما داوودی گرمارودی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.


16. صالحی، اسماعیل، ( 1387 )، ویژگی­های محیطی فضاهای شهری امن، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران.


17. صالحی، رسول، ( 1398 )، نقش پلیس در پیشگیری از جرم، فصلنامه دانش انتظامی، شماره: 19 ص 1ـ17.


18. عامری سیاهویی، حمید رضا، ( 1387 )، نقش معماری در پیشگیری از جرم، انتشارات مجد، تهران.


19. عصاره، عبدالرحمن؛ شامبیاتی، هوشنگ، ( 1391 )، کنش­های متأثر از محیط و راهبردهای مهار پدیده مجرمانه، فصلنامه حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل، شماره: 19، ص77ـ127.


20. غفاری، علی و همکاران، ( 1392 )، تکامل رویکرد پیشگیری از جرم مبتنی بر طراحی محیطی در محیط مسکونی، مجله مسکن و محیط روستا، شماره: 144، ص3ـ16.


21. کوسان، موریس، ( 1384 )، نظارت ویدیویی، دلایل موفقیت و شکست، ترجمه: شهرام ابراهیمی، مجله علوم اسلامی رضوی، شماره 15.


22. محمد نسل، غلامرضا، ( 1393 )، پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی از نظریه تا کاربرد، نشر میزان، تهران.


23. محمدی، فرزانه، ( 1392 )، افزایش امنیت در محیط مسکونی بر اساس نظریه قابل دفاع، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار.


24. میر­­ خلیل، سید محمود، ( 1387 )، توسعه شهرها و ضرورت پیشگیری وضعی از بزهکاری، فصلنامه حقوق، مجله­ی دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، دوره­ی ٣٨ ، شماره: ٣، ص 297ـ316.


25. نوابی، احمدرضا، ( 1395 )، نقش یافته­های جرم شناسی طراحی محیطی در کاهش جرایم، طرح مسکن مهر پردیس، پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمد اسحاقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.


26. Schneider, Stephen, ( 2007 ), Refocusing Crime prevention, university of Toronto press.