برخی فرایندهای واجی در 15 گونه زبانی استان کرمان

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))

عالیه کرد زغفرانلو کامبوزیا ¹ , پریا رزم دیده ²

1 - دانشیار گروه زبان شناسی همگانی دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت : 1392/04/21 تاریخ پذیرش : 1392/07/04 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: گونه‌های زبانی استان کرمان, واج‌شناسی زایشی, درج, انسدادی‌شدگی, سایشی‌شدگی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر به بررسی برخی فرآیند های واجی مانند درج، انسدادی شدگی و سایشی شدگی در 15 گونه ی زبانی استان کرمان از جمله بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رابُر، رفسنجان، رودبار جنوب، زرند، سیرجان، شهربابک، کرمان، کهنوج، گلباف، گوغِر و میمند بر اساس نظریه ی زایشی پرداخته است.برخی از نتایج حاصل عبارتند از: 1- بعد از حذف همخوان سایش چاکنایی پایانی /h/، اگر واژه ی بعدی با واکه آغاز شود، یکی از غلت های [j] یا [w] درج می شود که نوع غلت در جایگاه میان دو واکه، به مشخصه های واکه ی افزوده شده یعنی واکۀ دوم بستگی دارد. 2- در گونه های زبانی استان کرمان همخوان انسداد چاکنایی [?] در ابتدای واژه برای ترمیم ساخت هجا درج می شود تا واژه با واکه شروع نشود. توزیع این همخوان در گونه های زبانی مذکور ناقص است ، به طوری که در موضع میانی و پایانی واژه ها دیده نمی شود. 3- در برخی از گونه های کرمانی همخوان پیوسته، ملازی و واک دار [R] جایگزین جفت انسدادی خود /G/ در فارسی معیار در پایان واژه یا هجا می شود، به طوری که نوعی فرایند سایشی شدگی محسوب می شود.

چکیده انگلیسی:

The chief concern of this research is to analyze a number of phonological processes such as “ insertion, stopping, and spirantization” in 15 language varieties of Kerman Province such as Baft, Bardsir, Bam, Rabor, Rafsanjan, South Rudbar, Zarand, Sirjan, Shahrebabak, Kerman, Golbaf, Gougher and Meymand, based on generative phonology. Most of the mentioned varieties had written documents such as dictionary, poetical works and proverb. Also a number of articles and theses have been written about most of them, from which the required data for this research has been extracted. Additionally, if it required more data, the researchers have directly interviewed with two men and two women informants. Some of the most important results of this reaserch are mentioned here: 1. Dِِeletion of the final glottal consonant /h/, and then, if the next morpheme starts with a vowel, one the glides [j] or [w] should be inserted which this insertion between two vowels depends on the features of the second vowel. 2. In language varieties of Kerman Province glottal stop // is inserted at the beginning of the words which start with a vowel. 3. In a number of Kerman Language Varieties the continuant, uvular and voiced consonant / / is replaced with its stop pair [G] in Standard Persian at the end of a word or syllable

منابع و مأخذ:

آئینه­نگینی؛ ولی­الله. (1382) نگین سبز کرمان(فرهنگ گویش رابر بافت). کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

ابراهیمی؛ کبری. (1386) میمند شاهکار جاودان. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

اسدی­گوکی؛ محمد­جواد. (1379) فرهنگ عامیانه­ی گلباف. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

انجم­شعاع؛ محمد. (1381) رایج­ترین اصطلاحات و گویش­های کرمان. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

برومند­سعید؛ جواد. (1370) واژه­نامه­ی گویش بردسیر. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

پرمون؛ یدالله. (1375) نظام آوایی گونه­ی کرمانی از دیدگاه واج­شناسی زایشی و واج­شناسی جزء­مستقل. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی. دانشگاه علامه طباطبایی.

حسینی­موسی؛ زهرا. (1387) ضرب­المثل­های شهربابک. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

سلطانی­نژاد؛ فرشته. (1379) مقایسه­ی گونه­های زبانی بافتی و جیرفتی، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشکده­ی علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

علویان؛ علی. (1388) مجموعه­ی طنز نسیم جنوب. یزد: انتشارات اندیشمندان یزد.

کامبوزیا؛ عالیه. ک. ز. (1381) فرایندهای واجی مشترک در گویش­های استان کرمان. نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر، شماره­ی دوازدهم (پیاپی 9)؛ 130- 111.

................... (1385) واج­شناسی: رویکردهای قاعده­بنیاد. تهران: انتشارت سمت.

.................. و هادیان؛ بهرام. (1388) طبقات طبیعی در واکه­های زبان فارسی. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره­ی پانزدهم. 143- 117.

مطلبی؛ محمد. (1385) بررسی گویش رودباری(کرمان)، رساله­ی دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

معین؛ محمد. (1364) فرهنگ فارسی(متوسط). تهران: انتشارات سپهر.

مؤید­محسنی؛ مهری. (1381) گویش مردم سیرجان(مجموعه­ی لغات و اصطلاحات و ضرب­المثل­ها). کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

نقوی؛ اکبر. (1386) فرهنگ گویش گوغر. کرمان: مرکز کرمان­شناسی.

نیک­نفس دهقانی؛ اسلام. (1377) بررسی گویش جیرفت و کهنوج. کرمان: مرکز کرمان­شناسی

Baerquest؛ D. A )2001) phonological Analysis: A Functional approach. Texas: SIL International.

Carr؛ Philip. (1999) English Phonetic & Phonology. Blackwell.

Crystal؛ David. (1992) An Encyclopedic Dictionary of Language & Languages. Blackwell.

…………. (2003) A Dictionary of Linguistics And Phonetics. Blackwell.

Harris؛ J. & Lindsey؛ G )1995( The elements of phonological representation, in Hayes؛ B )2009( Introduction Phonology. London: Wiley- Blackwell.

Hyman؛ L. M )1975( Phonology: Theory and Analysis. USA. Holt: Rinehart & Winston Inc.

Kenstowicz؛ Michael. (1994) Phonology in Generative Grammer. USA: Blackwell Publishers