فعل در گویش دالینی
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))
راضیه موسوی خو
1
(دانشجوی دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: فعل, پسوند, پیشوند, ساخت فعل, گویش دالینی, ماده ماضی,
چکیده مقاله :
گویش دالینی یکی از گویش های جنوب غربی ایران است که امروزه گویش رایج مردم روستای دالین است. این روستا در استان فارس، حد فاصل شیراز و اردکان قرار دارد.گویش دالینی زیر شاخۀ گویش اردکانی از گویش‌های شاخهٔ ایرانی نو غربی است. این مقاله به بررسی ساختار فعل در گویش دالینی می پردازد. مواد زبانی این تحقیق در تابستان 1391 از میان مردم این روستا و بخصوص خاندان رئیسی و اسدی دالینی جمع‌آوری شده است. در این مقاله مباحثی مانند ساخت ماده های ماضی و مضارع، ساخت مصدر و صفت مفعولی، ادات فعلی، انواع فعل از نظر وجه، زمان و نمود و ساخت فعل مجهول ارائه شده اند. فعل درگویش دالینی با فعل در فارسی معیار در بسیاری از موارد فرق دارد. از جمله در چگونگی ساختن زمان های مختلف فعل، صرف فعل ها، چسبیدن شناسه ها به فعل، افعال کمکی و موارد دیگر که همه به تفصیل در این مقاله آمده است. قسمت های عمدهٔ گویش های استان فارس و بوشهر به گروه زبان های جنوب غربی ایران تعلق دارند. در برخی از این گویش ها، ویژگی مهمی از جمله ساخت ارگاتیو که از لحاظ تاریخی، ادامهٔ صورت تحول یافتهٔ ساخت مجهول دوره باستان است، در افعال ماضی متعدی در تقابل با افعال لازم ماضی که خود بازمانده زبان فارسی میانه است، به جای مانده است. افعال ماضی متعدی دالینی، همچون زبان پهلوی، به کمک عامل و ماده ماضی ساخته می شود. عامل، همیشه پیش از مادۀ ماضی می آید و می تواند اسم (مفرد یا جمع) یا ضمایر شخصی متصل یا ضمایر منفصل غیر صریح یا غیر فاعلی باشد؛ چیزی که به فارسی امروزی نرسیده است. شباهت فعل در گویش دالینی با فارسی معیار ، اندک و انگشت‌شمار است که این موضوع گویش دالینی را گویشی خاص و درخور توجه می سازد. در گویش دالینی برای ساختن وجه ها و زمان‌های مختلف، قواعد خاصی وجود دارد؛ مثلاً برخی افعال خاص با استثناءهایی همراهند که نشان دهندهٔ ظرافت این گویش و دقت در ساخت فعل‌هاست.
Dalyni dialect is one of the dialects which is now prevalent in Dalin village in south-west of Iran. This village is located in the province of Fars between Shiraz and Sepidan. Dalyni dialect is a component of the Iranian branch of the New West. This article describes the structure of verb in the Dalyni dialect. The Linguistic material of this Research collected in the summer of 2012 among residents of the village and especially Raeisi and Asadi dalyni family. In this paper, some topics are presented as construction of the past and present Infinitive and participle construction, Current connectives different aspects of verb usage including tens, and Construction of the passive verb, Structure of verbs is different in this dialect and original Persian For instance the way for making verb in different tenses, Inflection, ID adhere to verb, auxiliary verbs and others Which will be discussed in detail in this article. Most of the dialects of Fars and Bushehr provinces belong to the group of languages of southwestern Iran. In some of these dialects, an important feature, such as the construction of the ergative, which is historically a continuation of the evolving form of the unknown construction of the ancient period, in transitive past tenses versus past tenses, which is itself a remnant of Middle Persian, instead The rest. The similarity between verbs in Dalyni and Persian is very little, which make this dialect very specific and attractive. In this dialect, for construction of different tenses of verb, there is specific grammar points and also we face some exceptions for some specific verb which it shows delicacy and nicety of Daliny dialect in verb construction.
_||_
