بررسی فرآیندهای واجی ناشی از افزودن پیشوند وجه‌ساز در گویش مکریانی(براساس نظریۀ واجی خود واحد)

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی

سید فرید خلیفه لو ¹ , فرزاد عزیزی ²

1 - استادیار زبانشناسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان
2 - دانشجوی دکتری زبانشناسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت : 1394/08/25 تاریخ پذیرش : 1395/02/29 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: وند وجهی, گویش مکریانی, نظریۀ خودواحد, فرآیندهای واجی,

چکیده مقاله :

وند وجهی که نشان دهندۀ امر، شرط و التزام است و در گویش مکریانی از زبان کردی با پیشوندهای (da- وbi-) نشان داده می شود، هنگام اضافه شدن به ستاک فعلی باعث بروز یکسری از فرآیندهای واجی می گردد. این مقاله با پیروی از اصول کلی نظریۀ خودواحد سعی در توصیف تحولات واجی ناشی از افزوده شدن پیشوند (da-) بر ستاک فعل در گویش مکریانی از زبان کردی دارد. چارچوب نظری پژوهش حاضر بر مبنای نظریۀ خودواحد که یکی از مشتقات واج شناسی زایشی می باشد، استوار است. داده های مورد نیاز از طریق بررسی منابع موجود و ثبت داده های مکتوب در کتب و متون زبان کردی بدست آمده است. نتایج حاصل از پژوهش اخیر نشان می دهد که سه فرآیند واجی حین اضافه شدن این پیشوند به ستاک پررنگتر از بقیه به نظر می رسند که عبارتند از: غلت افزایی و تبدیل شدن واکۀ ساده به واکۀ مرکب در پیشوند، حذف همخوان چاکنایی انسدادی و واکۀ همراه آن از ابتدای ستاک و تقلیل هجا و سرانجام فرآیند قلب. پربسامدترین فرآیند واجی ناشی از افزودن پیشوند (da-) در این گویش فرآیند غلت افزایی و مرکب شدن واکۀ سادۀ پیشوند است.

چکیده انگلیسی:

The modal prefixes which is the indication of the imperative and conditional moods is shown in the Mokriyani's dialect by two prefixes as (bi- & da-) which cause some phonological processes when they are added to the verb stems. In this paper by following the general principles of autosegmental phonology, we are looking for defining these phonological processes of adding (da-) to the verb stems in the mentioned dialect. The layout of the research is comply with one of the sub-theories of generative phonology here means autosegmental phonology.The required data are gathered by reviewing the accessible sources and documenting the written data which are mentioned in Kurdish books and texts.  The gained results show that three phonological processes are more prominent among other phenomena which consist of glide-insertion, syllable reduction and metathesis. Among these three phenomena, glide insertion is the most prevalent one in comparison to the previous ones of glide insertion and syllable reduction

منابع و مأخذ:

الف. کتاب­ها:

1 . ترادگیل ، پیتر (1376) زبانشناسی ­­­­­­­‏‏اجتماعی، ترجمه محمد طباطبایی ، تهران : آگاه.  

2 . سازمان جفرافیایی وزات دفاع (1382) فرهنگ جغرافیایی قم و اراک،، ج۲، ص۳ انتشارات جغرافیایی وزارت دفاع.

3 .Doerfer G. (1988). Grammatik Des Chaladsch: Turcologica. Wiesbaden: Harrassowitz

4 .Doerfer G. And Tezcan S.(1980). Woerterbuch Des Chaladsch. Budapest: AkadeÂmiaiKiado

5 .Doerfer G. (1971). Khalaj Materials. UAS 115, Bloomington, Indiana University.

6 .Tezcan, S. (1999).Halaççanõn önemi ve Halaçça araştõrmalarõnõn sürdürül-mesi gerekliligi. [The importance of Khalaj and the necessity to continue the studies on Khalaj.] In: Fujishiro & Shogaito (eds.) 1999: 203.212.

 

7 .Wardaugh, R. (1986). An introduction to sociolinguistics. London: Basic Blackwell Inc.

8 .Hudson, R.A. (1980) Sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press

9 .Kiral, F. (2000). "Reflections on -misM in Khalaj." Lars Johanson, and Bo Utas (eds.), Evidentials: Turkic, Iranian and Neighbouring Languages. Berlin: Mouton de Gruyter, 89-102.

 

ب. نشریات: 

1 .فتاحی­پور، مجید (1384)  «تاثیر مهاجرت بر ورود واژه های فارسی به زبان  تالشیِ». مجله گویش شناسی، ویژه نامۀ نامه فرهنگستان، دوره دوم، شماره اول.

2 .فیض­آبادی، جواد (1376) « مونوگراف فیض آباد»، گاهنامه دانشگاه اراک: دانشگاه اراک.

3 .مدرسی، یحیی (1384)  «گستره گویش­شناسی نوین »، مجله گویش شناسی، ویژه­نامۀ  نامۀ فرهنگستان، دوره دوم، شماره اول.

4. Butler Ch. (2008) "Statistics in Linguistics". Web edition accessed 2008-10-29: http://www.uwe.ac.uk/ hlss/llas/statistics -in-linguistics /bkindex.shtml

5 .Chambers, J.K. and Trudgill, P. (1998) Dialectology. Cambridge: CUP

6 .Fatahipour, M. (2005a) "Khalaj - Persian language contact" a paper presented in 6. Deutschen Turkologenkonferenz, J. W. Goethe Universitaet Frankfurt am Main, 23 - 26 July 2005

7 .Fatahipour, M. (2005b) "A study of Khalaj language variability". Proceedings of ICOLLT 1, vol.2. SAMT Publications

 

8 .Johanson, L. (1998a)."Code-mixing in Irano-Tukik languages". Language Sciences. 20: 3,: 325±337

9 .Johanson, L. (2001).Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Svenska Forskningsinstitutet i Istanbul Stockholm Journal Skrifter - Publications 5: 18

10 .Minorsky,V. (1940) "The Turkish Dialect of Khalaj", Bulletin of school of Oriental Studies, Vol.10.2:417-439

11 .Poppe, N. N. (1983). "Chaladsch und die altaische Sprachwissenschaft". Central Asiatic Journal 27. 112±126

12 .Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Turkic Khalaj". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.