ملاحظاتی در اشتراکات میان گویش‌های گیلکی و بختیاری

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات شمال کشور (گیلکی، مازنی، طبری و غیره))

محبوبه مسلمی زاده ¹

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایذه

تاریخ دریافت : 1394/07/11 تاریخ پذیرش : 1394/11/13 تاریخ انتشار : 1394/12/15

کلید واژه: بختیاری, گویش‌های ایرانی, گیلکی,

چکیده مقاله :

هدف مقاله، مقایسۀ دو گویش گیلگی و بختیاری و ارائۀ شواهدی از همسانی‌ها و اشتراکات این دو گویش برای اثبات ارتباط تنگاتنگ فرهنگی میان اقوام ایرانی است. با عنایت به تحوّلات بسیاری که در طول تاریخ، عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی را متأثّر نموده و به تبع آن در لایه‌های نخستین، زبان و گویش‌ها را نیز متحوّل کرده و گاهی برخی از آن‌ها را به ورطۀ خاموشی و فراموشی کشیده، تحقیقات بنیادین در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ضرورت می‌یابد. در این تحقیق با استفاده از پرسشنامۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی که برای جمع‌آوری گویش‌ها تنظیم شده، و تکمیل آن توسّط تعدادی از گویشوران گیلکی و بختیاری، جزئیات پرسشنامه‌ها به روشی تحلیلی و مقایسه‌ای بررسی شده نتیجتاً جهت اثبات ادّعا شماری از اشتراکات زبانی و آوایی و معنایی در این دو گویش ریشه یابی شده است.

چکیده انگلیسی:

This paper is to compare Gilaki and Bakhtyari dialects and it presents some evidences of their cognations to show a close relation between Iranian tribes. Regarding to transformations during ages which have affected political, social, economic, cultural and familial fields, and following them, the languages and dialects are also impressed and occasionally they are driven to extinction, though fundamental researches are necessary so that by comparison and extraction of cognations, some parts of ancient Iranian language and dialects may be recovered and reconstructed and the glory of the protection of this valuable national heritage be transferred to the next generations. In this research, by the use of Persian Language and Literature Academy's questionnaire which is organized to gather dialects, after filling it up by a number of these dialects speakers, the details of the questionnaires are analyzed and compared; consequently the origins of some common words in these two dialects are phonetically, semantically, and linguistically discussed to prove the claim of their cognitions

منابع و مأخذ:

باقری، مهری. 1383. تاریخ زبان فارسی. با مشاورۀ حسن انوری. تهران: قطره.

پاشنگ، مصطفی. 1377. فرهنگ پاشنگ. تهران: محور.

پاینده (لنگرودی)، محمود. 1366. فرهنگ گیل و دیلم. تهران: امیرکبیر.

پورداوود، ابراهیم. 1386. فرهنگ ایران باستان. تهران: اساطیر.

جهانبخش، فرهنگ. 1383. تاریخ زبان فارسی، از ذبیح الله صفا و دیگران. تهران: جامی.

خلف تبریزی، محمّد حسین. 1342. برهان قاطع (5ج.). به اهتمام محمّد معین. تهران: ابن سینا.

داعی الاسلام، سید محمّد علی. بی تا. فرهنگ نظام (5ج.). تهران: دانش.

دهخدا، علی اکبر. 1373. لغتنامه. تهران: مؤسسۀ لغتنامه دهخدا

سرتیپ‌پور، جهانگیر. 1372. ریشه­یابی واژه‌های گیلکی و وجه تسمیۀ شهرها و روستاهای گیلان. رشت: گیلکان.

طاهری، سید محمود. 1382. فرهنگ ریشه­یابی واژه‌ها. تهران: اندیشه‌های گوهربار.

کزّازی، میر جلال‌الدّین. 1385. نامۀ باستان (ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی) ج1. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

ـــــــــــــــــــ . 1385. نامۀ باستان (ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی) ج4. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

لسترنج، گای. 1386. جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمۀ محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.

1. مجلات

طاهری، اسفندیار. بهار و تابستان 91. «ریشه شناسی واژه‌هایی از گویش بختیاری». ویژه‌نامۀ فرهنگستان (زبان‌ها و گویش‌های ایرانی). دورۀ جدید. شماره 1.