قهرمان و ضد قهرمان در حماسۀ «رستم‌نامۀ‌» الماس‌خان کَندوله‌ای کرمانشاهی

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی

خلیل بیگ زاده ¹ , شهناز گراوندی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.

تاریخ دریافت : 1394/05/04 تاریخ پذیرش : 1394/08/10 تاریخ انتشار : 1394/09/29

کلید واژه: الماس‌خان کندوله‌ای, رستم‌نامه, شعر کردی, قهرمان و ضد قهرمان, تحلیل شخصیت,

چکیده مقاله :

الماس‌خان کَندوله‌ای کرمانشاهی از شاعران حماسه‌سرای بومی و محلی است که داستان‌های حماسی و غنایی فراوانی را به زبان کردی گورانی سروده‌است و یکی از این منظومه‌های حماسی، رستم‌نامه است که شرح نبردهای سپاه ایران به سپهسالاری رستم با سپاه دیوان به سرکردگی زنون جادو می‌باشد. این مقاله با هدف تبیین و تحلیل شخصیّتقهرمان و ضد قهرمان در حماسۀ رستم‌نامۀ‌ به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و نتایج آن نشان می‌دهد که قهرمانان و ضد قهرمانان در این منظومۀ حماسی اگر چه در نبردهای فیزیکی و تن به تن و نیز بهره‌گیری از ابزارهای نبرد و شیوه‌های جنگاوری شیوه‌ای تقریباً یکسان دارند و در نبردها با یکدیگر همبری می‌کنند؛ امّا هدفی دوگانه دارند، چنان که قهرمان با تکیه بر نیرویی اهورایی و آنسری برای احیای منش، دادگری، سخاوت، رادمردی و شهامت می‌جنگند که نیاز جامعۀ بشری در همۀ دوران‌هاست، امّا ضد قهرمان نمایندۀ اهریمنی، تاریکی، بدمنشی، فریب، دشمنی و ... است. هم‌چنین شاعر گاهی در شخصیّت قهرمان و یا ترسیم عملکرد او در نبرد و غیر آن، خواسته‌های خود را به نمایش می‌گذارد و گویی قهرمانان این داستان حماسی، وسیله‌ای و پوششی برای بیان دیدگاه‌های بشردوستانۀ الماس‌خان کندوله‌ای و یا نوع بشر است که این گونه افسانه‌ها و داستان‌های حماسی و آیینی از ذهن و زبانش تراویده‌است.

چکیده انگلیسی:

Almas Khan Kandulei Kermanshahi is an epic, native poet who’s epic and lyrical stories are in Guranian Kurdish and one of epic collections is Rustam Nameh concerning with Iran troops, Rustam head of group and devil troops by heading Zeus weird. This study aims to assign and analyze the hero character as well as anti-hero in epic of Rustam Nameh due to descriptive-analytical methods, it concluded that hero and anti-hero are the same in physical fighting, and tools and methods, but their goals are diabolical, because hero relies on metaphysical powers, to save the appetitive, fair, generosity, sympathy and braveness that is human’s requirement in all careers, but anti-hero is agent of evil, darkness, trickery, and enemy, besides, the poet sometimes, illustrates himself in illustrating hero personality, it is as if heroes of epic story are a covering means to express the human’s views of humanity of Almas Khan Kandulei Kermanshahi whose legends, the epic stories and customs.

منابع و مأخذ:

- آزادی، سکینه، (1388)، بهمن و فرامرز الماس‌خان کندوله‌ای، (پایان‌نامه)، ایلام: دانشگاه ایلام.

- داد، سیما، (1378)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم،تهران: مروارید.

- سلطانی، محمد علی، (1372)، جغرافیای تاریخی و مفصل کرمانشاهان، تهران: موفق.

- صالحی، ملامحی الدین، (1380)، سرود بادیه، سنندج: کردستان.

- غفوری، فاطمه، (1388)، شاهنامه از دیدگاه داستان‌شناسی، قم: انتشارات استاد مطهری.

- گجری، امین، (1373)، تدوین شیرین و فرهاد الماس‌خان کندوله‌ای، قم: سینا.

- گراوندی، شهناز، (1389)، رستم‌نامۀ الماس‌خان کندوله‌ای، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

- میرصادقی، جمال، (1376)، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: سخن.

- ووگلر، کریستوفر، (1387)، سفر نویسنده، ترجمۀ محمد گذرآبادی، تهران: انتشارات مینوی خرد.

- یاحقی، محمدجعفر، (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.

- یزدان‌پناه، مجید، (1384)، تدوین رستم و زنون الماس‌خان کندوله‌ای، کرمانشاه: چشمۀ هنر و دانش.