فرایندهای واژ- واجی واژه‌بست‌ها و حذف همخوان‌های پایانی گویش تاتی تاکستان بر اساس نظریۀ بهینگی
محورهای موضوعی : سایر زبان ها، گویش ها و ادبیات حاضر در ایران
جواد رحمانی
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان شناسی همگانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
محمدرضا اروجی
2
(استادیار گروه زبان شناسی همگانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
بهزاد رهبر
3
(استادیار گروه زبان شناسی همگانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.)
کلید واژه: محدودیت‌ها, گویش تاتی, نظریۀ بهینگی, فرایند واژ- واجی, واژه‌بست,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر، تلاشی است در جهت بررسی واژه‌بست‌ها و حذف همخوان‌های پایانی واژ – واجی گویش تاتی تاکستان در چارچوب نظریۀ بهینگی. منظور از فرایندهای واژ- واجی آن دسته از تغییرات واجی است که در بافتی صرفی، یعنی در مرز بین تکواژها ایجاد می‌شود و انگیزه آوایی دارد. روش پژوهش به‌صورت تحلیلی بوده و داده‌های پژوهش از کتاب‌های تاتی، رادیو و شبکه‌های محلی گردآوری شده‌اند. متغیرهای زبانی بر اساس نوع فرایندهای آوایی و واژگانی دخیل مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش بر آنیم تا به واکاوی چگونگی عملکرد فرایندهای واژ- واجی از دیدگاه بهینگی در واژه‌بست‌ها و حذف همخوان‌های پایانی گویش تاتی بپردازیم. نهایتاً، بر اساس داده‌های موجود به این نتیجه دست یافتیم که در این زبان گاهی فرایند حذف و گاهی درج در مرز تکواژی رخ می‌دهد و این امر نشان‌دهنده‌ی همنوایی یا همان دسیسۀ واجی است و در واقع نشان می‌دهد که مرتبه بندی محدودیت‌های جهانی در گویش تاتی تاکستان صادق بوده و محدودیت‌های موجود در این گویش با محدودیت‌های جهانی همسو است. پژوهش حاضر به پیکره دانش زبانیِ زبان شناسان در مورد گویش تاتی افزوده و پژوهشگران را در شناخت هرچه بیشتر فرایندهای واژ- واجی گویش تاتی و تطابق آن با جهانی‌های این حوزه یاری می‌رساند.
The present study was an attempt to investigate the morphological Clitics and Final Consonant Ellison in Takestan Tati dialect in the light of optimality theory. Morphological processes of phonological changes occur in a morphological contexts, those changes happened among morphemes, and are phonologically governed. The research was analytical and the data were collected from Tati books and local media. This study probed into the application of the morphological processes in Takesteni Tati dialect Clitics and Final Consonant Ellison from optimality point of view. The results illustrated that in Tati both elision and insertion processes happened in morphological borders, highlighting conspiracy in this language. In other words, this study concluded that the global ranking restrictions also apply to Tati and the constraints in Tati dialect were in line with global ones. The present study could be added to the linguistic scope and knowledge of scholars, acquainting the researchers more with morphological processes of Tati dialect and its adaptation to the universalities of this realm.
کتاب‌ها
- بی‌جن خان، محمود، (1388)، واج‌شناسی: نظریۀ بهینگی، چاپ اول، تهران: سمت.
- پدرام، علی، (1379)، آوای تات: سروده‌هایی به زبان تاتی تاکستان، چاپ اول، قزوین: بحرالعلوم.
- دبیر مقدم، محمد، (1383)، زبانشناسی نظری پیدایش و تکوین دستور زایشی، چاپ اول، تهران: سمت.
- رحمانی، بهمن، (1391)، تاریخ و فرهنگ تات‌ها در استان قزوین، چاپ اول، تاکستان: سال.
- سبز علی پور، جهاندوست، (1390)، زبان تاتی، چاپ اول، رشت: دانشگاه گیلان.
- شقاقی، ویدا، (1386)، مبانی صرف، چاپ اول، تهران: سمت.
- طاهری، عباس، (1388)، بررسی گویش تاتی تاکستان، چاپ اول، تاکستان: سال.
- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه، (1385)، واج‌شناسی رویکردهای قاعدۀ بنیاد، چاپ اول، تهران: سمت.
پایان‌نامه‌ها
- حیدری، فرزانه، (1392)، «توصیف فرایندهای واجی گویش لکی دلفان با رویکرد بهینگی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشته زبانشناسی همگانی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
- رحمانی، ایرج (1380)، «بررسی ساختمان فعل در گویش تاتی تاکستان و منطقه بوئین زهرا»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی (میرداماد).
- زاهدی، محمد صدیق، (1392)، «بررسی فرایندهای واجی کردی سنندجی بر اساس بهینگی»، رسالۀ دکترای زبانشناسی همگانی، دانشگاه اصفهان.
مقاله‌ها
- بدخشان، ابراهیم و محمد زمانی، (1392)، «تحلیل و توصیف فرایند حذف در زبان کردی کلهری»، پژوهش‌های زبانشناسی، سال پنجم، شماره اول، بهار، صص 19-30.
- پاک‌نژاد، محمد، (1395)، «توصیف و تحلیل فرایندهای واجی گویش دزفولی بر پایۀ چارچوب نظریۀ بهینگی»، مجله ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، سال ششم، شماره سوم، پاییز،صص 1-22.
- راسخ مهند، محمد، (1383)، «معرفی نظریۀ بهینگی و بررسی تکیه در زبان فارسی»، مجلۀ زبان و زبانشناسی، سال چهارم، شماره اول، بهار، صص 42-66.
- رضی نژاد، محمد، (1391)، «همنوایی در ترکی آذربایجانی»، مجلۀ پژوهش‌های زبانی، سال سوم، شماره دوم، تابستان،صص 61-80.
- صادقی، وحید و صادقی، سولماز، (1396)، « التقای واکه‌ها در کردی سورانی»، مجلۀ پژوهش‌های زبانی، سال هشتم، شماره اول، بهار و تابستان، صص117 - 136.
منابع لاتین
- Fuller, M. (2013), «On the special role of Faithfulness constraints imorphology -sensitive phonology: The M-Faithfulness Model. » Ph.D. dissertation, University of North Carolina.
- Hammond, M. (1997), Optimality theory and prosody: An Overview, Massachusetts: Blackwell Publishers.
- Kager, R. (1999), Optimality Theory, New York: Cambridge University Press.
- Kiparsky, P. (2003), «A Stochastic Optimality Theory Approach to Syntactic Change, Department of Linguistics Change», Department of Linguistics, Northwestern University. CSLI, 473- 499.
- Lombardi, L. (2004), Positional Faithfulness and Voicing Assimilation in Optimality Theory in JJ McCarthy(ed) Optimality Theory in Phonology, Oxford: Blackwell publishing 343-364.
- MaCarthy. J. (2011), Autosegmental spreading in optimality theory, Linguistic Department Publication, University of
Massachusetts.
- Prince. A, and P. Smolensky, (1993), Optimality theory: Constraint interaction in generative grammar, Oxford: Blackwell Publishing Ltd.
- Smith, J, L. (2012), Parts of speech in phonology, Handout, 17th LIPP Symposium Meeting, University at the 18th Manchester Phonology. of Manchester.
- Stilo, D. L. (1981), «The Tati Language Group in the Sociolinguistic Contextof Northwestern Iran an Transcaucasia, » Taylor & Francis, Ltd. Press. Iranian Studies, Vol. 14, No. 3/4, Summer - Autumn, 137-187.
- Yar-Shater, E. (1962), The Tati Dialect of Ramand, in W.B. Henning and E.Yarshater, eds. A. Locust' Leg. Studies in Honour of S.H. Taghizadeh, London, 240-5.
- Yar-Shater, E. (1969), A Grammar of Southern Tati Dialects, Paris, The Hague: Mouton.
