برخی آثار واجی و واژگانی فارسی میانه در گونۀ کرمانی

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))

حامد مولایی کوهبنانی ¹ , علی اصغر رستمی ابوسعیدی ² , عطیه کامیابی گل ³

1 - استادیار گروه زبان شناسی و مطالعات ترجمه دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان.
2 - استاد گروه زبان‌های خارجی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
3 - استادیار گروه زبان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد.

تاریخ دریافت : 1395/02/20 تاریخ پذیرش : 1397/04/23 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: فارسی میانه, فارسی نو, تغییرات زبانی, گونۀ کرمانی,

چکیده مقاله :

گونۀ کرمانی، برخی آثار واجی و واژگانی فارسی دورۀ میانه را در خود حفظ کرده است که بررسی این آثار به عنوان بخشی از مطالعات در زمانی زبان فارسی در زبان شناسی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این،گونۀ کرمانی دارای برخیویژگی های واجی و وااژگانینیز هست که آن را از فارسی معیار متمایز می کند. این پژوهش به بررسی برخی آثار واجی و واژگانی باقی مانده از فارسی میانه در گونۀ کرمانی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اعمال فرآیندهای واجی از قبیل سایشی شدگی، واک دارشدگی، حذف، افراشتگی واکه ای و افتادگی واکه ای در برخی واژگان فارسی میانه، باعث تغییر این واژگان در فارسی نو شده است؛ با این حال، گونۀ کرمانی تحت تأثیر این فرآیندها قرار نگرفته است و در نتیجه برخی آثار واجی زبان فارسی میانه در این گونۀ زبانی باقی مانده است. علاوه بر این، صورت واژگانی برخی از واژگان فارسی میانه که در فارسی نو تغییر کرده اند همچنان در گونۀ کرمانی به کار می رود. برخی از این واژگان با مفهوم دوران میانۀ خود در گونۀ کرمانی به کار می روند و برخی دیگر دچار فرآیندهای کاهش یا گسترش معنایی شده اند. وجود این آثار در گونۀ کرمانی نشانۀ قدمت تاریخی این گونۀ زبانی است.

چکیده انگلیسی:

Language is changing as a social phenomenon and in this changing process some dialects resist against some historical changes and ancient forms may still be used by native speakers. In this research, we hypothesize that there are some lexical and phonological middle Persian remnants in Kermani dialect. The research zone is kerman city and informants are selected from upper 50 years old native people of kerman city. Lexical middle Persian remnants include words which are used in Kermani dialect in the same way as middle Persian. Of course, some of them bear some tiny phonological and semantic changes. Phonological data include some middle Persian phonemes in Kermani dialect that are changed or deleted in new Persian language. The findings indicate that Kermani dialect resists against some lexical and phonological changes from middle Persian and this means that kermani dialect as a southeastern dialect of central Iranian dialects is old and ancient one.

منابع و مأخذ:

کتاب­ها
-  آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد،(1373)، زبان پهلوی: ادبیات و دستور آن، تهران، معین.

- ابوالقاسمی، محسن،(1386)، تاریخ زبان فارسی، تهران، سمت.

-  ارانسکی، یوسیف،(1386)، زبان‌های ایرانی. ترجمه علی اشرف صادقی، تهران، سخن.

- پورحسینی،  ابوالقاسم،(1370)، فرهنگ لغات و اصطلاحات کرمان، کرمان، کرمان­شناسی.

- حق شناس، علی محمد،(1380)، آواشناسی (فونیتیک)، تهران، انتشارات نقش جهان.

-  رضایی باغ بیدی، حسن ،( 1388)، تاریخ زبان ­های ایرانی، تهران: دایره المعارف اسلامی.

- سارلی، ناصرقلی، (1387)، زبان فارسی معیار،تهران، انتشارات هرمس. 

-   سالنامه آماری کرمان ،(1391)، دفتر آمار و اطلاعات GIS ، معاون برنامه­ریزی استانداری کرمان.

-  صرافی، محمد، (1375)، فرهنگ گویش کرمانی، تهران، انتشارات سروش .

-  عمید، حسن، (1362)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر.

-  کلباسی، ایران، (1389)،  فرهنگ توصیفی گونه­ های زبانی ایران، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-  مشکوة الدینی، مهدی،(1386)، سیر زبان‌شناسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.

-  مکنزی، دیوید، (1379)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه م، میرفخرایی، تهران، رهنما.

مقالات

-   آقاگل زاده، فردوس. داوری، حسین،( 1388)، «بررسی ریشه شناختی واژه‌های انگلیسی با ریشۀ فارسی میانه»، مجله مطالعات ادبی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ شانزدهم، سال هشتم.

- احمدخانی، محمدرضا، (1387)، «بررسی هم‌زمانی و در زمانی قلب واجی در زبان فارسی»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال چهارم، شمارۀ دوازدهم.

-  کرد زعفرانلو ، عالیه ،(1381)، «فرآیندهای واجی مشترک در گویش‌های استان کرمان»، نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ دوازدهم (پیاپی 9).

-   نبی لو چهرقانی، علیرضا،(1387)، «واژه‌های فارسی میانه در گویش وفسی و چهرقانی»، مجلۀ گویش ­شناسی فرهنگستان، دورۀ پنجم، شمارۀ اول.

پایان­نامه­ ها

-      مولایی کوهبنانی، حامد،(1390)، «بررسی توزیع 114 متغیر زبان فارسی و رسم اطلس زبانی در مناطق کوهبنان و خرمدشت استان کرمان»، پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد زبان ­شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

منابع لاتین

-   Carr, Ph,( 2006), Modern linguistic Phonology. Palgrave publications.

-   Lyons, J, (1990), Language and linguistic, Cambridge University press.

-   Fasold, R. & Connar-Linton, J, (2006), An Introduction to Language and -Linguistics. Cambridge: Cambridge university press.

-  Trask, R. L,( 2003), Historical Linguistics, Oxford University Press.