اثرات صرفه‌های تجمع صنعتی و شهرنشینی بر رشد اقتصادی: شواهدی از بازارهای ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

مرتضی سامتی ¹ , مهدی فتح آبادی ² , همایون رنجبر ³

1 - استاد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)
2 - مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه
3 - استادیار اقتصاددانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

تاریخ دریافت : 1392/11/29 تاریخ پذیرش : 1393/05/15 تاریخ انتشار : 1393/11/12

کلید واژه: تجمع صنعتی, اثر بازار داخلی, اثرات سرریز, رشد منطقه‌ای, استان‌های ایران,

چکیده مقاله :

درحیطه اقتصاد منطقه‌ای، اثرات تجمع صنعتی به ‌عنوان کارایی تولید از وابستگی متقابل صنعتی نشأت می‌گیرد و معمولا بنگاه‌ها در فرآیند تصمیم‌گیری آنها را صرفه‌های خارجی در نظر می‌گیرند. هدف این مقاله ارایه مدلی برای جغرافیای اقتصادی جدید براساس نظریه تجمع درون‌زای کروگمن (1991) در بازارهای ایران می‌باشد. در این راستا از طریق برآورد تابع تولید گسترش یافته سولو، اثرات صرفه‌های تجمع صنعتی و شهرنشینی در استان‌های ایران در دوره 89-1379 مورد آزمون قرار می‌گیرد. نتایج نشان می‌دهد نظریه هسته-پیرامون در استان‌های ایران صادق نیست؛ به گونه‌ای که اثرات سرریز بازارهای خارجی مثبت و معنادار ولی اثر بازار داخلی از نظر آماری معنادار نیست. بنابراین توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و تقویت ارتباطات بازارها در نمایان شدن اثر سرریز بازارهای خارجی نقش تعیین‌کننده در رشد اقتصادی استان‌ها دارد.

چکیده انگلیسی:

In the field of regional economics, the effects of industrial agglomeration are defined as the product efficiency derived by industrial interdependency and the firms are usually considered to be external economies in decision-making process. The aim of this paper is to provide a model for new economic geography based on endogenous agglomeration theory of Krugman (1991) in Iranian markets. Hence, by estimating Solow generalized function, the effect of urbanization and industrial agglomeration is examined during 2000–2010 in Iran provinces. The results indicate that core-periphery theory is not correct in the provinces of Iran; so that spillover effects of outside market are significant and positive, while home market effect statically is not significant. So, developing the road transportation infrastructures and strengthening the markets linkages play a determinant role in the appearance of spillover effect of outside market and then on the growth of the provinces.

منابع و مأخذ:

منابع

-         پور عبادالهان کویچ، محسن، محمدزاده، پرویز، فلاحی، فیروز، حکمتی فرید، صمد (1392). بررسی شاخص‌های مختلف تمرکز در صنعت سیمان کشور. فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی کاربردی،
(2): 88-71.

-         جلال آبادی، اسداله، میرجلیلی، فاطمه (1386). انحصار و تمرکز در صنایع ایران. مطالعه موردی برخی از صنایع. دو فصل‌نامه پژوهشی جستارهای اقتصادی، (7):  232-197.

-         حاجی‌آباد، خدادادکاشی، فرهاد (1392). بررسی ارتباط عملکرد صنایع با سطح تمرکز و نوآوری بخش صنعت ایران با استفاده از مدل‌های رگرسیون PVAR. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 7 (4 (پیاپی 24)): 135-121.

-         ختائی، محمود، رضوی، محمدرضا، جمالی، محمدعلی (1379). تمرکز جغرافیایی صنعت در کشور. مجله برنامه و بوجه، (48): 30-3.

-         خداداد کاشی، فرهاد (1386). صرفه‌های مقیاس در اقتصاد ایران: مورد بخش صنعت. فصل‌نامه تحقیقات اقتصادی، (79): 18-1.

-         راسخی، سعید، دیندار رستمی، مرضیه (1391). شکاف دستمزد در استان‌های ایران: کاربردی از جغرافیای جدید اقتصادی. فصل‌نامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، (64): 64-47.

-         صدرایی جواهری، احمد، منوچهری، مجتبی (1391). پویایی تمرکز صنعتی در صنایع کارخانه‌ای ایران. فصل‌نامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، (63): 132-105.

-         طرح آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی ایران، مرکز آمار ایران، سال‌های مختلف.

-         عباسی، غلامرضا (1387). همگرایی توسعه مالی و تولید بخش صنعتی در ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 3 (1 (پیاپی7)):154-137.

-         فرهمند، شکوفه، ابوطالبی، مینا (1391). تأثیر تنوع و تخصص اقتصادی بر رشد اشتغال استان‌‌های ایران. مجله تحقیقات اقتصادی، (3): 64-45.

-         فرهمند، شکوفه، بدری، فروزنده السادات (1391). بررسی رابطه بین تجمع و رشد اقتصادی در منتخبی از کشورهای آسیا و اقیانوسیه. فصل‌نامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، (5): 158-139.

-         مهرگان، نادر، تیموری، یونس (1391). محاسبه شدت تمرکز جغرافیایی صنایع در بین استان‌های کشور. فصل‌نامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، (61): 192- 175.

-         مهرگان، نادر، تیموری، یونس (1391). ارزیابی تمرکز جغرافیایی استانی صنعت و عوامل موثر بر میزان آن در ایران. فصل‌نامه جغرافیا و امایش شهری منطقه‌ای، (5): 120-105.

-   Baldwin, R. and Forslid, R. (2003). The core-periphery model and endogenous growth: Stabilizing and destabilizing integration. Economica, 67:307-324.

-   Baldwin, R. and Forslid, R. (2004). The core-periphery model and endogenous growth: Stabilising and de-stabilising integration. Working Paper,  NBER.

-   Baldwin, R. Forslid, R. Martin, G. Ottaviano, and F. Robert-Nicoud. (2001). Economic Geography and Public Policy. Princeton University Press.

-   Berndt, E and Christensen (1973). The translog function and the substitution of equipment, Structures and labour in US Manufacturing 1929-68. Journal of Econometrics, 1:81-114.

-   Brakman, S., H. Garretsen and C. van Marrewijk. (2005). An Introduction to Geographical Economics. Cambridge University Press.

-   Bruhlart M., Sbergami F. (2009). Agglomeration and growth: Cross-country evidence.  Journal of Urban Economics, 65: 48-63.

-   Combes, P. (2000). Economic structure and local growth: France, 1984–1993. Journal of Urban Economics, 47(3): 329–355.

-   Dekle, R. (2002). Industrial concentration and regional growth: Evidence from the Prefectures. Review of Economics Statistics, 84(2), 310–315.

-   Denny, M and Fuss (1977). The use of approximation analysis to test for separability and the existence of consistent aggregates. American Economic Review, 67: 404-418.

-   Dixit, A. and J. Stiglitz. (1977). Monopolistic competition and optimum product diversity.  American Economic Review, 67(3), 297-308.

-   Fujita, Masahisa and Jacques-François Thisse. (2002). Economics of Agglomeration: Cities, Industrial Location, and Regional Growth. Cambridge University Press.

-   Glaeser, E.L., Kallal, H.D., Scheinkman, J.A., and Shleifer, A. (1992). Growth in Cities. Journal of Political, E 100(6): 1126–1152.

-   Greene, W (1980). On the estimation of a flexible frontier production model. Journal of Econometrics, 13: 27-56.

-   Harrington, J.W., Warf, B. (1995). Industrial Location: Principles, Practice, and Policy. Routledge, London.

-   Henderson, J.V. (1986).Urban development: Theory, fact, and illusion. New York: Oxford University Press.

-   Henderson, J.V. (1997). Externalities and industrial development. Journal of Urban Economics, 42(3): 449–470.

-   Henderson, J.V. (2003). Marshall’s Scale Economies. Journal of Urban Economics, 53(1):1–28.

-   Kalirjan, K. (1990). On measuring economic efficiency. Journal of Applied Econometrics, 5: 75-86.

-   Krugman, Paul. (1991a). Increasing returns and economic geography. Journal of Political Economy, 99(3):483-499.

-   Krugman, P. (2010). The new economic geography, now middle-aged. Annual Conference of the Association of American Geographers, Washington.

-   Lee, Yuhn and Dae-Shik. (2007). Endogenous Growth and Agglomeration Economies in Korean Manufacturing: A Sign of Declining Competitiveness. The Journal of Korean Economy, 8(2): 237-259.

-   Mano, Y., Otsuka, K. (2000). Agglomeration Economies and Geographical Concentration of Industries: A Case Study of Manufacturing Sectors in Postwar Japan. Journal of the Japanese and International Economies, 14(3): 189–203.

-   Markusen, J and Venables, A. (1996). The Theory of Endowment, Intra- Industry and Multinational Trade. CEPR Discussion Paper, No. 1341, Center for Economic Policy Research, London.

-   Martin, P. and Ottaviano. (2001). Growth and agglomeration. International Economic Review, 42: 947–968.

-   May, J and Denny. (1979). Factor Augmenting Technical Progress and Productivity in US Manufacturing. International Economic Review, 20: 759-774.

-   Nakamura, R. (1985). Agglomeration Economies in Urban Manufacturing Industries: A Case of Japanese Cities. Journal of Urban Economics, 17(1), 108–124.

-   Otsuka,  Akihiro and Yamano. (2008). Industrial  Agglomeration Effects on Regional Economic Growth: A Case of Japanese Regions. Regional Economics Applications Laboratory (REAL).

-   SOLOW R. (1957). Technical Change and the Aggregate Production Function. Review of Economics and Statistics, 39: 312-320.

-   Venables, A. (1996). Equilibrium Locations of Vertically Linked Industries. International Economic Review, 37: 341-359.

-   Williamson, J. G. (1965). Regional inequality and the process of national development. Economic Development and Cultural Change, 13: 1–84.