تبیین وتحلیل اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایالات شرقی شاهنشاهی ساسانی و ارتباط آن با فتح اعراب(651-590م.)

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

کیخسرو خسروی نژاد ¹ (دانشجوی دکتری تاریخ ایران قبل از اسلام، گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
سهیلا ترابی فارسانی ² (دانشیارگروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
اسماعیل سنگاری ³ (دانشیار گروه تاریخ، دکتری تاریخ، زبان‌ها و تمدن‌های دنیای باستان، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/01/03 تاریخ پذیرش : 1401/05/30 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: ساسانیان, سیستان, خراسان, اعراب,

چکیده مقاله :

سیستان و خراسان در ماورای کویرهای مرکزی ایران، ایالات شرقی قلمرو ساسانیان را تشکیل می‌دادند که در آن زمان ایالاتی ثروتمند، با اقتصادی پر رونق محسوب می‌شدند. از سوی دیگر همسایگی با اقوام صحراگرد شرقی، علاوه بر مخاطراتی که برای ساکنان آنها ایجاد کرده بود، به آنها وجهی سوق‌الجیشی بخشیده بود و این مجاورت در رویدادهای این ایالات تأثیر بسزایی داشت. بدین ترتیب بررسی وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این منطقه بویژه در نیم قرن پایانی سلطنت ساسانیان، که سرانجام به سقوط سلسله انجامید، مورد اهمّیت قرار می‌گیرد. این پژوهش با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی تحلیلی، به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که وضعیت سیاسی اقتصادی و اجتماعی ایالات شرقی ساسانی بر سقوط و فتح آنجا بدست اعراب مسلمان چه تأثیری داشته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که هجوم صحراگردان و کوچ های اجباری به ایالات شرقی ساسانی موجب تنوع در ترکیب جمعیتی آنجا شد و این عامل به همراه عدم وابستگی سیاسی و اقتصادی آنها به دولت مرکزی، انگیزۀ دستیابی به قدرت در میان فرمانروایان محلی را دو چندان کرد و سرانجام باعث سقوط سلسلۀ ساسانی گردید.

چکیده انگلیسی:

Beyond the central deserts of Iran, Sistān and Khorāsān formed the eastern states of the Sasanian Empire, which were considered rich and economically prosperous states at the time. On the other hand, although the neighborhood with the eastern nomadic tribes the dangers it posed to their inhabitants but had given them a strategic aspect. Besides, it affected the events of these states extremely. Hence, the Economic, Political, and social situation studies of this region, particularly in the last half-century of the Sasanian dynasty, which finally ended in the downfall of their dynasty, can be considered important. The present study intends to find out the effects that the Economic, Political, and social situation of the Sasanian eastern states had on the fall and conquest there by the Muslim Arabs based on library resources using a descriptive-analytical research method. The research findings suggested that the invasion of nomads and forced migrations to the eastern Sasanian states caused diversity in the demographic composition; there. This factor, along with their lack of political and economic dependence on the central government, doubled the incentive for achieving power among local rulers; Eventually, they caused the fall of the Sasanian dynasty.