بررسی تطبیقی اصلاحات نظامی خسروانوشیروان در شاهنامه و منابع تاریخ نگارانه ی اسلامی

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

پریسا بهادرپور ¹ (دانشجوی دکتری تاریخ ایران باستان، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)
احمد کامرانی فر ² (استادیار گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران، تاریخ ایران)
فریناز هوشیار ³ (استادیار گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/08/03 تاریخ پذیرش : 1399/10/24 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: شاهنامه فردوسی, ساسانیان, اصلاحات نظامی, خسروانوشیروان, منابع تاریخ نگارانه,

چکیده مقاله :

شاهنامه بالاتر از یک شاهکارِ ادبی - اسطوره‌ای، یادگار تأثیرگذار تاریخ‌نگاری به ویژه تاریخ عصر ساسانی است که با رعایت امانت‌داری و وفاداری و پایبندی تاریخِ سلسله‌ مورد نظر را با ذکر جزییاتِ رویدادهای آن به نظم کشیده است. روایت این اثر از اصلاحات نظامی خسروانوشیروان (۵۷۹ - ۵۳۱ م) بسیار مهم است و منابع تاریخ نگارانه ی اسلامی نیز که از جایگاه مهمی به دلیل دسترسی به پاره‌ای متون و سرچشمه‌های اصیل این دوره برخوردارند به آن پرداخته‌اند. بسیاری از داده‌های آن متون درباره‌ اصلاحات انوشیروان در شاهنامه وجود دارد و برخی داده‌ها را تنها فردوسی گزارش کرده است. هدف این مقاله، تحلیل اصلاحات نظامی انوشیروان و بررسی ارزش داده‌ها و جزییات تاریخی شاهنامه و سنجش تطبیقی آن با سایر منابع تاریخ نگارانه ی اسلامی و همچنین بیان وجه افتراق و اشتراک آن‌ها با تکیه ‌بر رویکرد فردوسی می‌باشد که با استفاده از روش کتابخانه‌ای به صورت توصیفی – تحلیلی موضوع مورد نظر تحلیل و تبیین قرارگرفته است. نتایج این پژوهش می‌تواند مقام شاهنامه را در متون تاریخی برای ساسانی پژوهان شفاف‌تر و معتبرتر سازد و برای سایر تحقیقات نیز در این زمینه مفید و ارزشمند واقع گردد و در مجامع علمی- پژوهشی، گروه تاریخ، ادبیات و... مورد استفاده مخاطبان قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Shahnameh is beyond a literary and mythical masterpiece and it is an effective monument of historiography especially Sassanian history that has expressed in verse the menthioned dynasty by stating the details of its events and keeping trustworthiness, loyalty and commitment. Mentioning the military reforms of Khosrow Anushirvan (531 – 579 AD) in this study is very important and Islamic historiographical sources having an important stand due to their access to some texts and noble sources of this period have also addressed it. Most data of those texts concerning Anushirvan reforms exist in Shahnameh and some data have been reported only by Ferdowsi. This study aims to analyze military reforms of Anushirvani and investigate the value of Shahnameh historical details and data and its comparitive assessment with the other Islamic historiographical sources and also express their similarities and differences by insisting on Ferdowsi approach that the subject is analyzed by using library analytical – descriptive method. The results of this study can make Shahnameh stand clearer and more reliable in historical texts for persons studyhng Sassanian and are effective and valuable for the other researches concerning this issue and can be used by addressees in scientific and research communities and the history and literature group.