انسان‌شناسی تاریخی رواج آیین شمنیسم در بین اقوام ترکمن

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

شاهپور قجقی نژاد ¹ (دانشجوی دکترای مردم شناسی، گروه مردم شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
محمود سید ² (استادیار گروه تاریخ ، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، ،تهران،ایران)
علی باصری ³ (استادیار گروه مردم شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
وحید رشیدوش ⁴ (استادیار گروه مردم شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/11/04 تاریخ پذیرش : 1400/06/03 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: انسان‌شناسی تاریخی, شمنیسم, اقوام ترکمن, اوغوزها,

چکیده مقاله :

انسان‌شناسی تاریخی به عنوان یک شاخه ترکیبی و حوزه میان رشته ای نقطه تلاقی دو علم تاریخ وانسان‌شناسی است. این مقاله به مطالعه سیر تطور آیین شمنیسم در بین اقوام ترکمن می پردازد. بررسی شمنیسم به عنوان کهن ترین قالب دینی در میان ترکمن ها و تلفیق آن با تصوف اسلامی بخشی از مباحث این پژوهش را به خود اختصاص می دهد. با مطالعه بقایای آیین های شمنی سیر تطور تاریخی نظام اعتقادی اقوام ترکمن مورد بررسی قرار گرفت.چنانچه بسیاری از اعتقادات وآیین های اقوام ترکمن ریشه در باورهای کهن دینی و ابتدایی مانند اعتقاد به سحر، جادو و تسلط ارواح به انسان ها و به طور کلی در شمنیسم دارد. با وجود پذیرش اسلام از سده های پیش تاکنون امروزه نیز نشانه های شمنیستی در مراسم آیینی آن ها متجلی است.پرشش اساسی این پژوهش آن است سیر تطور آیین پرخوانی به عنوان بازمانده آیین شمنیسم در بین ترکمن های اوغوز چگونه بوده است؟ آنچه که امروزه از آن به عنوان آیین پرخوانی یاد می شود در ادیان کهن اقوام ترکمن و نیز شمن ها در نظام سیاسی و اجتماعی اوغوزها چه جایگاهی داشته اند؟در این پژوهش با رویکرد تاریخی به آیین ها وباورهای شمنی در ادیان ابتدایی اوغوزها و نیز به جایگاه شمن ها در تاریخ باستانی آن ها پرداخته شد و در نهایت با بررسی تاریخ قومی ترکمن ها(اوغوزها)به بقایای آیین های شمنی تحت عنوان آیین پرخوانی در یافته های میدانی تحقیق پرداختیم.

چکیده انگلیسی:

Historical anthropology as a hybrid branch and interdisciplinary field is the intersection of the two sciences of history and anthropology. This article studies the evolution of shamanism among the Turkmen tribes. The study of shamanism as the oldest religious form among the Turkmen and its combination with Islamic Sufism is part of the topics of this research. By studying the remnants of the shamanic religions, the historical evolution of the Turkmen religious belief system was examined. It has shamanism. Despite the acceptance of Islam from centuries ago to the present day, the signs of shamanism are still manifested in their rituals. What is the place of what is called as a popular religion today in the ancient religions of the Turkmen tribes and also the shamans in the political and social system of the Oghuzs? The place of shamans in their ancient history was discussed, and finally, by examining the ethnic history of the Turkmens (Oghuzs), we examined the remains of shamanic religions as the most widely read ritual in the field findings.