سنجش میزان پایداری محله های شهری با استفاده از HDI و تکنیک پهنه بندی موریس (نمونه‌ی موردی شهر ملایر)
محورهای موضوعی : آمایش محیطسید داود موسوی 1 , اصغر نظریان 2 , یوسفعلی زیاری 3 , مسعود مهدوی 4
1 - (دانشجوی دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه جغرافیا، تهران، ایران)
2 - (استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
3 - (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
4 - (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: توسعه پایدار, ملایر, HDI, پایداری محله های شهری, ضریب موریس,
چکیده مقاله :
موضوع پایداری شهرها به خصوص در قرن 21 به صورت جدی و گسترده از سوی محافل علمی و سازمان های بین المللی پیگیری می شود. هدف این مقاله ارزیابی و تعیین سطوح پایداری محله های 23 گانه شهر ملایر به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه است. زیرا پایداری در سطح هر یک از محله های شهر می تواند پیش زمینه ای برای پایداری کل شهر باشد. برای سنجش و ارزیابی سطوح پایداری محله های شهر، تحلیل نابرابری ها و پیش بینی اولویت های توسعه، از مدل های کمی و نرم افزارهای آماری از قبیل: شاخص توسعه یافتگی موریس، امتیاز استاندارد شده، ضریب تغییرات و تحلیل عاملی با انتخاب 58 متغیر در قالب شاخص های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی استفاده شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، ترکیبی از روش های تحلیلی و موردی زمینه ای است. نوع تحقیق کاربردی توسعه ای و پهنه مطالعاتی آن محله های 23 گانه شهر ملایر با جمعیت 159848نفر و مساحت 2280 هکتار بوده است. یافته ها و نتایج این پژوهش به لحاظ شاخص های تلفیقی( اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی) نشان می دهد که تفاوت زیادی در ضریب پایداری بین محله های این شهر وجود دارد. به طوری که از مجموع 23 محله، فقط 7 محله یعنی کم تر از یک سوم محله ها ی شهر در وضعیت پایدار هستند و در دامنه 1-71/0 قرار دارند و 8 محله دارای وضعیت نیمه پایدار با دامنه 70/0-41/0 و بقیه ی محله ها در گروه ناپایدار دردامنه 40/0-0 موریس قرار می گیرند. همچنین اختلاف فاحش و چشمگیری بین محله های مختلف شهر از لحاظ میزان برخورداری از شاخص های توسعه انسانی[1] (HDI) دیده می شود که این نابرابری ها در زمینه شاخص های اقتصادی با تفاوت MAX[2] و MIN[3](MAX-MIN=153.5) بسیار چشمگیر و در شاخص زیست محیطی با تفاوت MAX و MIN =87.88) (MAX-MIN کم تر بوده است. محله ی پارک با بیش ترین امتیاز از تلفیق شاخص ها با رقم 314 در رتبه اول به عنوان پایدارترین محله و محله ی نفت سیاه با 189 امتیاز از تلفیق کلیه ی شاخص ها در رتبه ی 23 به عنوان ناپایدارترین محله شناخته شد. نتایج این پژوهش نشانگر تفاوت عمیق و فاحش بین پایدارترین و ناپایدارترین محله ی شهر از لحاظ شاخص های توسعه است. [1] Human development index [2] Maximum [3] Minimum
The sustainability of cities, especially in the 21st century, has been studied seriously and widely by scientific associations and international organizations. The purpose of this article is evaluation and determination of 23 neighborhoods in Malayer based on improvement index on this justification that sustainability in any parts of the city can be a background of sustainability for all cities. In order to evaluate and estimate the sustainability of Malayer neighborhoods, unbalance analysis and prediction of the improvement priorities, as well as some quantity models and statistic software have been used such as: Morris development index, standard score, changing coefficient and agent analysis based on 58 variations according to social, economic, environmental and somatic indexes. The case study techniques in this project are combinations of analysis and field studies. The type of study is functional improvement and the range of study is across the 23 parts of Malayer with 159848 population and a 2280 hectare area. The findings and results of this research according to integrative indexes (social, economic, environmental, somatic) have shown a tremendous difference in sustainability coefficient among different neighborhood of city. surprisingly, only 7 neighborhoods out of the 23 neighborhoods (less than one third) are in the sustainability situation and are in %71_1 range and other neighborhoods are in half sustainability situation with %41_ %70 range. Yet,other neighborhoods are in unsustainable situation with the rang of 0_0/40. Furthermore, there is a huge difference among different parts of the city according to the human development index (HDI) which is based on economic indexes of MAX and MIN (MAX_MIN :153.5). It was observed to be so critical and was observed smaller in the environmental index (MAX_MIN :87.88). Therefore, the Park Neighborhood was found having the most score of index combination with 314 in first place and is the most sustainable neighborhood then Naftsiah with 189 score is in 23hd place and the most unsustainable neighborhood. The analysis and results of this study show the tremendous difference, between the most sustainable and least sustainable neighborhoods of the city base on the development indexes.
