مکان یابی بهینه فضای سبز شهری با استفاده ازمدل Logic Fuzzy و AHP، در محیط GIS ( نمونه موردی: شهر مشهد )

محورهای موضوعی : آمایش محیط

داود حاتمی ¹ , زهرا عربی ² , اسماعیل رحمانی ³

1 - (دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان)
2 - (استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور )
3 - (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان)

تاریخ دریافت : 1393/01/16 تاریخ پذیرش : 1394/06/09 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: fuzzy logic, مکان یابی, فضای سبز, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP), سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS ), شهرمشهد,

چکیده مقاله :

امروزه اهمیت و نقش فضای سبز شهری در حیات شهرها و پایداری آن ها و تأثیرات فیزیکی و طبیعی آن در سیستم شهری و بازدهی‌های مختلف اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی آن انکارناپذیر است؛ تا آنجا که کاربری فضای سبز در شهرها و سرانه‌ی آن یکی از مباحث اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری تلقی می‌شود. فضای سبز شهری، از جمله کاربری‌هایی است که توزیع و پراکنش آن در سطح شهر اهمیت زیادی دارد. شهر مشهد، از جمله شهرهایی است که وضعیت کاربری فضای سبز آن مناسب نمی باشد؛ به طوری که بر اساس یافته ها، متوسط سرانه فضای سبز شهر مشهد51 / 5 ، متر مربع می باشد؛ که با استاندارد وزارت مسکن و شهرسازی که 12 متر مربع سرانه را پیشنهاد داده است، فاصله زیادی دارد. در عین حال توزیع فضایی آن نیز بسیار نامتعادل و نامتناسب می باشد. چنانکه سرانه فضای سبز منطقه ثامن 2 / 1 ، متر مربع ، و سرانه منطقه هفت 21 متر مربع می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف نظری -کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است، نشان می دهد که برخلاف استانداردهای ملی و بین المللی ارایه شده برای سرانه فضای سبز، در این شهر سرانه فضای سبز بسیار پایین و توزیع فضایی آن در مناطق دوازده گانه شهر مشهد نیز متعادل نیست و در این زمینه با نارسایی شدید مواجه است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل لایه های مورنیاز جهت تعیین مکان بهینه فضای سبز از مدلLogic Fuzzy، AHP و میانگین نزدیک ترین همسایه استفاده و برای انجام این عملیات از نرم افزار ARC/GIS و Expert choice بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش بیانگر این می باشد که توزیع فضایی فضای سبز خوشه ای می باشد، که نتیجه تمرکز خدمات در یک قسمت از شهر است.در نهایت نقشه حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی، زمین های شهر را برای انتخاب مکان های مناسب برای فضای سبز شهری را در پنج طیف خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف اولویت بندی کرده ایم.

چکیده انگلیسی:

Today, with respect to the role and importance of urban green space in urban life and its physical stability and effectiveness of urban systems and benefits in different ecological, social and economic, it is undeniable  to use green space per capita in urban areas as one of the basic issues in planning and urban management. Urban green space, including land use and distribution that it is important in the Mashhad city, including the cities of the status of green space, is not appropriate; so that based on the findings, the average green space per capita in Mashhad is 5.51, m , while the standard MHUD is 12 square meters per capita . Therefore, it has suggested, there seems to exist a huge gap. However, its spatial distribution is very unbalanced and disproportionate. Green space areas such as Samen with 1.2, square meters and 21 square meters has per capita area of only seven. The method of this study was descriptive-analytic and theoretical-practical. The  nature shows that, contrary to national and international standards for green space, the green space in the city is very low and its spatial distribution in twelve areas in Mashhad, is also facing a severe failure and is not balanced in this regard. In this study for analysis to determine the optimum location of green space model layers required Logic Fuzzy, AHP and means nearest neighbor were used for the operation of the software of ARC / GIS and Expert choice. Five spectra of very good, good, fair, poor and very poor were recognized. Then the act of prioritizing was rendered.