تحلیلی از بازآفرینی در بافت فرسوده شهری با تأکید بر رویکرد محله محور (مطالعه موردی: مناطق 4 و 5 شهر زاهدان)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

عزیزاله مختاری ¹ (دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)
مریم کریمیان بستانی ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)
معصومه حافظ رضازاده ³ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/02/12 تاریخ پذیرش : 1399/04/11 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: مشارکت, بازآفرینی شهری, رویکرد محله محور, مناطق 4 و 5 شهر زاهدان,

چکیده مقاله :

بازآفرینی شهری با تأکید بر محله‌محوری به دنبال آن است که با اقدامات لازم در مقیاس کوچک یعنی محله، که خردترین مقیاس در تقسیمات کالبدی مدیریت شهری است، بیشترین اثرگذاری در حوزه پایداری داشته باشد. لذا هدف پژوهش حاضر بازآفرینی در بافت فرسوده شهری با تأکید بر رویکرد محله محور در مناطق 4 و 5 شهر زاهدان می باشد. پژوهش حاضر، تحقیقی تحلیلی-کاربردی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم افزار های (SPSS و Expert Choice) استفاده شده است. نتایج نرم افزار Expert Choice نشان داد که در بعد اجتماعی، شاخص مشارکت مردمی در میان ساکنان محله، با امتیاز (112/0) و در بعد اقتصادی، شاخص محل سکونت دایرکنندگان واحدهای تجاری با امتیاز (157/0) در اولویت بازآفرینی در بافت فرسوده شهری با تأکید بر رویکرد محله محور قرار دارند. در ادامه نیز، به منظور بررسی نقش شاخص های بعد اجتماعی و اقتصادی رویکرد محله محور در بازآفرینی بافت فرسوده شهری مناطق 4 و 5 شهر زاهدان، از رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شده است. متغیر های مستقل (بعد اقتصادی، اجتماعی) رویکرد محله محور با متغیر وابسته (بازآفرینی) دارای رابطه معناداری در سطح 05/0=P می باشد. همچنین نتایج آزمون کای اسکویر نشان داد که در تمامی متغیر ها با سطح معناداری به دست آمده 000/0، ارتباط معنادار و مثبت بین متغیر های اجتماعی و اقتصادی رویکرد محله محور و بازآفرینی مناطق مورد بررسی وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

This study examines the effect of a neighborhood-based approach in urban redevelopment, focusing on regions 4 and 5 in Zahedan. The research employs both qualitative and quantitative methodologies and uses the SPSS and Expert Choice software to analyze data. Results from the Expert Choice indicate that recreating worn-out urban fabric should prioritize a neighborhood-centered approach, with the social dimension, specifically the index of resident turnout, scoring the highest (0.112), followed by the economic front, particularly the Location Units with points index (0.157). To investigate the role of socio-economic dimensions in regenerating the worn-out urban fabric in Zahedan regions 4 and 5, stepwise multiple regression was used, revealing a significant relationship between the independent variables (economic and social dimensions) and dependent variable (recreation) at P=0.05. Additionally, the Chi-square test found a positive and significant relationship between socio-economic variables, the neighborhood-based approach, and recreation in the study areas (significant level of 0.000 for all variables).  

منابع و مأخذ:

1. استانداری سیستان و بلوچستان، سالنامه آماری.


2. اسمعیل­پور، ن.، رحیمیان، م.ح.، قربانی، س. 1391. بازآفرینی بافت­های فرسوده شهری با تأکید بر بسیج اجتماعی؛ مطالعه موردی محله کشتارگاه در شهر یزد. نشریه مطالعات و پژوهش­های شهری منطقه­ای، 4(15):123-140.


3. اوصانلو، ع.، عندلیب، ع.، طغیانی، ش. 1400. تبیین فرایند پایش توازن کالبدی در مدل نوسازی متوازن بافت‎های فرسوده‎ی شهری با استفاده از روش سیستم داینامیک(نمونه موردی: بافت فرسوده مرکزی شهر زنجان). آمایش محیط، 14(55):35-60.


4. تقوی زنجانی، ت.، ابراهیمی، ل. 1400. تبیین الگوی نوسازی بافت فرسوده در انتظام رویکرد شهر سالم (نمونه موردی: محلات فرسوده شهر قائمشهر). آمایش محیط، 14(54): 195-.214


5. حاجی­پور، خ. 1386. مقدمه­ای بر سیر تحول و تکوین رویکردهای مرمت شهری(دوره­ی زمانی بعد از جنگ جهانی اول تا آغاز هزاره سوم)، اندیشه­ی ایرانشهر، 2(9-10):1-14.


6. حبیبی، ک.، پوراحمد، ا.، مشکینی، ا. 1389. بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری. چاپ اول، انتشارات دانشگاه کردستان.


7. شعبانی صمغ­آبادی، ا.، سعیدنیا، ا. 1397. بازآفرینی محله­ای بافت فرسوده شهری نمونه موردی محله‌هاشمی تهران. سومین کنفرانس بین­المللی عمران، معماری و طراحی شهری، تبریز.


8. شهرداری شهر زاهدان، (1397)، واحد بافت فرسوده.


9. صفایی­پور، م.، زارعی، ج. 1394. برنامه­ریزی محله­محور و بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده شهری با تأکید بر سرمایه اجتماعی، نمونه موردی: محله جولان شهر همدان. مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه دانشگاه گلستان، 7(23): 135-149.


10. صفوری، س.، بیک بابایی، ب.، نوروزی، پ. 1401. ارزیابی سناریوهای بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: منطقه هشت تبریز). آمایش محیط، 15(59):187-206.


11. غفاری، آ.، صابری، ح. 1396. راهبردهای بازآفرینی بافت­های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله شیخ-سلیمان شهر داران). سومین همایش بین­المللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.


12. محمدپور، ج. 1397. عنوان بازآفرینی شهری با رویکرد احیاء بافت­های فرسوده و بهسازی محیطی در پهنه جنوبی آزادی نمونه موردی منطقه 9 تهران. اولین همایش بررسی چالش­ها و ارایه راهکارهای نوین مدیریت شهری، تهران.


13. مقصودی، م.، حبیبی، م. 1386. مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری. ناشر: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.


14. موسوی، ح.ر. 1385. ضرورت بگارگیری الگوهای فرایند طراحی شهری با تمرکز مشارکت مردم. دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، تهران.


15. موسوی، م.، حیدری، ح.، باقری­کشکولی، ع. 1391. بررسی نقش سرمایه اجتماعی در نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده مطالعه موردی شهر سردشت. مطالعات و پژوهش­های شهری منطقه­ای، 4(15):122-105.


16. میرزایی، ش. 1396. بررسی راهکارهای بازآفرینی حیات شهری در بافت­های فرسوده شهری (نمونه موردی: محله جعفرآباد کرمانشاه). سومین کنفرانس سالانه پژوهش­های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز.


17. میرشفیعی، ا. 1396. مفهوم بازآفرینی در بافت­های فرسوده شهری و راهبردهای دستیابی به توسعه پایدار در آن. چهارمین کنفرانس ملی مدیریت ساخت و پروژه، تهران،


18. نصیری، ا.، سالاری­نیا، م. 1396. تحلیل عوامل مؤثردر بازآفرینی بافتهای فرسوده شهری مطالعه موردی محله 20 منطقه 17 شهر تهران. مجله جغرافیایی سرزمین، 14(55):135-148.


19. Andreasen, B. 2002. Bridging Human Rights and Governance: Constructing Civic Competence and the Reconstitution of Political Order. Kluwer. Law international. Netherland.


20. Bae, J., Kim. H. 2014. China’s Strategic Environment and External Relations in the Transition Period. Korea Institute for National Unification.


21. Bianchini, F., Parkinson, M. 1993. Cultural policy and Urban Regeneration: The Western European Experience, Manchestet: Manchester University Press.


22. Bulleen P., Onyx, J. 1999. Social Capital: Family Support Services and Neighbourhood and Community Centres in new south wales: An Analysis, Discussion Paper, Centre for Australian Community, Organisations and Management, Sydney, PO.Box 181 Coogee NSW 2034.


23. Department for Communities and Local Government, 2011. Factsheet 6 Neighborhood Management.


24. Dixon, T., Otsuka, N., Abe, H. 2011. Critical success factors in urban brownfield regeneration: an analysis of ‘hardcore ’sites in Manchester and Osaka during the economic recession (2009–10). Environment and Planning, 43(4):961-980.


25. Enemark, J. 2004. Urban Social Planning, Australia, Vilz University, Australia Press.


26. Izadi, M.S. 2008. A study on city center Regeneration: A comparative analysis of two different approaches to their vitalization of historic city centres in Iran. Newcastle University.


27. Kearns, G., Philo, C. Selling Places: The past as Cultural Capital Past and Present, Oxford Pergamon Press.


28. Kokmaz, F. 2003. Urban regeneration of old and historical site, ltd, London.


29. Milja, P., Svetlanab, G., Murgulc, V. 2015. Revitalization of Historic Buildings as an Approach to Preserve Cultural and Historical Heritage, Procedia Engineering. 117: 883-890


30. Neighborhood Renewal Unit. 2006. Neighborhood Management – at the Turning Point? Office of the Deputy Prime Minister.


31. Report of the Local Services and Community Safety Overview and Scrutiny Committee. 2011. Neighborhood Management, Birmingham City Council.


32. Roberts, P., Sykes, H. 2000. Urban Regeneration: Handbook, Londan. Sage Publications


33. Rokiwan, G. 2011. The Life style in urban planning, European Experience, Newcastle university.


34. Wolinj, F. 2011. Urban and new approach in Regeneration, Rutledge, London.