ارزیابی مطلوبیت برخی از شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی شهری با استفاده از تکنیک CODAS (مطالعه موردی: شهر امیدیه)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

علیرضا شیرعلی ¹ , عباس معروف نژاد ² , محسن آقائی جوبنی ³

1 - (دانشجوی‌ کارشناسی‌ارشد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران)
2 - (استادیارگروه جغرافیا و برنامه‌ریزی‌شهری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران)
3 - (گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی‌شهری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/07/20 تاریخ پذیرش : 1399/10/16 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: ارزیابی, کیفیت زندگی, شهر امیدیه, نواحی شهری,

چکیده مقاله :

شهر به عنوان بالاترین مظهر تمدن، نقش اساسی در ایجاد یک زنـدگی خـوب بـرای شـهروندان دارد. امروزه برای حل مشکلات شهرنشینان و ارتقاء زندگی آنها مفهوم کیفیت زندگی بیشتر مورد توجه برنامه‌ریزان شهری قرار گرفته است. نظر به اهمیت موضوع، به سنجش و تحلیل سه شاخص انتخابی پژوهش(کالبدی- اقتصادی، خدماتی- زیستی و اجتماعی- فرهنگی) و 36 متغیر در چهار ناحیه شهری امیدیه از منظر کیفیت زندگی پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی و براساس روش تحقیق، پیمایشی با تأکید بر پرسشنامه می‌باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن شهر امیدیه و روش محاسبه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و شامل380 نفر بوده است. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها از آزمون کلموگروف–اسمیرنوف(KS) و جهت بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از آزمون علامت(Sing Test)، استفاده شده است. همچنین وزن دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی شانون و رتبه‌بندی نواحی شهری با استفاده از تکنیک CODAS، انجام شده است. نتایج کلی آزمون علامت نشان می‌دهد: ناحیه دو شهری امیدیه با میانگین 59/3 وضعیت بهتری در شاخص‌های کیفیت زندگی به نسبت به سه ناحیه‌ی دیگر داشته است. همچنین نتایج حاصل از تکنیکCODAS، نشان می‌دهد ناحیه دو با مقدار Hi (مقدار نهایی تابع معیار گزینه‌ها) 528/0 در رتبه اول و به ترتیب ناحیه یک با 456/0و ناحیه سه با مقدار 016/0 و ناحیه چهار با 1-، در رتبه‌های دوم تا چهارم از نظر شاخص‌ها و متغیرهای انتخابی پژوهش(درکیفیت زندگی) قرار گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

The city, as the highest manifestation of civilization, plays an essential role in creating a good life for the citizens. Today, to solve the problems of urban dwellers and improve their life quality, the concept of quality of life has been given more attention by urban planners. Considering the importance of the subject, three selected research indicators (physical-economic, service-biological, and social-cultural) and 36 variables in four urban areas of Omidiye have been analyzed from the perspective of quality of life. The type of research is applied and based on the research method, it is a survey with an emphasis on questionnaires. The statistical population of the study involves citizens living in the city of Omidiyeh and calculating the sample size was done using Cochran's formula based on which 380 people were selected. To check the normality of the data distribution, the Kolmogorov-Smirnov (KS) test was used, and the Sign Test was used to check the status of the research variables. Also, variable weighting was done using Shannon's entropy model and ranking of urban areas was performed using the CODAS technique. The general results of the Sign test show that the two city districts of Omidiyeh with an average of 3.59 had a better situation in quality of life indicators compared with the other three districts. Also, the results of the CODAS technique show that the second region with the value of 0.528 in Hi (values ​​of the criteria of the options), the first region with 0.456, the third region with a value of 0.016, and the fourth region with -1 rank first to fourth respectively. The second to fourth ranks have been used as the research indicators and variables of quality of life.

منابع و مأخذ:

 

• احمدآخوندی، ع.، برک‌پور، ن.، خلیلی، الف.، صداقت‌نیا، س.، صفی‌یاری، رامین. 1393. سنجش کیفیت زندگی شهری در کلان نشهر تهران، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهر سازی،19(2): 22-5.


• حسینی، س‌هـ.، باقریان، خ .1393. تحلیلی بر مؤلفه‌های سازنده کیفیت‌زندگی در شهر نوشهر. فصل‌نامه آمایش محیط، 7(27): 78-55.


• حسینی‌عباس‌آبادی، م.، طالعی، م. 1396. ارزیابی کیفیت ‌زندگی شهری مبتنی بر داده‌های آماری و مکانی، نشریه علوم و فنون نقشه برداری، 6(4): 55-41.


• ذاکرحقیقی، ک.، جمالی‌پور، م. 1394. مدل ارزیابی کیفیت زندگی در محلات از پیش اندیشیده شده(محله کوی ملت اهواز)، فصل‌نامه آمایش محیط ،8(28): 148-125.


• سامه، ر.، اکرمی، غ.ر. 1395. تحلیل تحولات اندیشه کیفیت زندگی در معماری و شهر سازی، فصل‌نامه هویت شهر، 25(10): 40-27.


• شاحسینی، پ.، توکلی،هـ. 1393. تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد منطقه21 شهر تهران، فصل‌نامه آمایش محیط،7(21): 143-127.


• شفیعی‌عربی، م ع.، سوری، ف.، بهرامی، م. 1390. تحلیل عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در نواحی ‌شهری(شهرکوهدشت)، فصل‌نامه اندیشه‌جغرافیایی ، 5(10) :151-172.


• شماعی، ع.، شهسوار، الف. 1396. ارزیابی کیفیت‌ زندگی ‌شهری در شهرهای جدید(شهر جدید پرند)، فصل‌نامه ‌جغرافیایی سرزمین،14(54): 17-1.


• شهرداری ‌امیدیه. 1399. دفتر شهرسازی(کاربری اراضی).


• غفاری، غ.ر.، کریمی، ع.ر.، نوذری، ح. 1391. روند مطالعه کیفیت ‌زندگی در ایران. فصل ‌نامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. 1(3): 134-107.


• فرهادی‌خواه، ح.، حاتمی‌نژاد، ح.، آروین، م.، مرادپور، ن. 1396. بررسی ‌بعد ذهنی کیفیت زندگی در شهر جدید اندیشه، فصل‌نامه آمایش محیط،10(39): 130-105.


• قانعی، م.، اسماعیل‌پور. ن.، سرائی، محمدحسین. 1396. سنجش کیفیت زندگی در محلات ‌شهری در راستای ارتقاء کیفیت‌زندگی(محله: قلعه‌شهربافق). فصل‌نامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8(28): 44-21.


• ماجدی، س م.، لهسایی‌زاده، ع. 1385. بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه‌ای، سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت ‌زندگی(روستاهای‌استان‌فارس)، فصل‌نامه ‌روستا و توسعه، 9(4): 135-91.


• محمدی، ج.، حسینی‌خواه، ح.، محمدی‌دوست، س. 1395. سنجش میزان رضایت از کیفیت‌زندگی در نواحی ‌شهری با استفاده از تکنیک روش تشابه گزینه ایده‌آل فازی (مطالعه موردی: شهر دوگنبدان). فصل‌نامه آمایش محیط. 9(35): 22-1.


• Bramston, P., Pretty, G. and Chipuer, H. 2002. Unravelling subjective quality of life: An investigation of individual and community determinants, Social Indicators Research, 59.


• Das, D. 2008. Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators1 Research, 88: 297-310.


• Eziyio, N., Iben, D. A. 2013. Subjestive life satis faction in public housing in urban areas of ogun stste.


• Keshavarz Ghorabaee, M., Kazimieras Zavadskas, E., Turskis, Z., Antucheviciene, J. 2016. A new combinative distance-based assessment (CODAS) method for multi-criteria decision-making.­ Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research,3(50): 25-44.


• Michalos,A.C. 2003. combining social, economic and environmental indicators to measure sustainable human wellbeing, Social Indicators Research, 40.


• Zainal, N, R, Kaur, G, Ahmad, N, A,, & Khalili, J, M. 2012. Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 50(10):827-838.