نقش دفاترخدمات ارتباطی و اطلاعاتی (فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی) در توسعه اقتصادی استان قزوین

محورهای موضوعی : آمایش محیط

سعید تقی پور ¹ , علیرضا استعلاجی ²

1 - (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
2 - (استاد گروه جغرافیا، واحد یادگارامام خمینی(ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/03/12 تاریخ پذیرش : 1397/08/01 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: توسعه اقتصادی, فناوری اطلاعات و ارتباطات, استان قزوین, دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی, میزان دسترسی به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات,

چکیده مقاله :

هدف این تحقیق بررسی نقش دفاتر خدمات ارتباطی و اطلاعاتی (فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی) در توسعه اقتصادی در بین کاربران استان قزوین می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی و کمی است که برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه کمک گرفته ‌شده است. نمونه آماری شامل 400 نفر از کاربران دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی (استان قزوین) بوده که با روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب‌ شده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که روستاییان معتقدند که دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی می‌تواند در ابعاد گوناگون اقتصادی آثار مثبتی برجای گذارد. همچنین یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که بین توسعه اقتصادی و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری و روستایی استان قزوین(46/0r =) همبستگی وجود دارد. در استان قزوین هم،‎ بین توسعه اقتصادی و متغیرهای آگاهی کاربران از عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (421/0=r)، میزان استفاده افراد نمونه از خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (359/0=r)، میزان دسترسی این افراد به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (58/0r =) همبستگی وجود دارد. به عبارتی با افزایش میزان آگاهی، دسترسی، استفاده از خدمات دفاتر و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات آن میزان توسعه اقتصادی افزایش می‌یابد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the role of information and communication services offices (urban and rural communication and information technology) in economic development among users of Qazvin province. The method of this study is survey and quantitative, for which a questionnaire was used to collect information. The sample included 400 users of the urban and rural communication and information technology (Qazvin province) who have been selected by multi-stage cluster sampling. Research findings show that the villagers believe that the urban and rural offices of information and communication can have positive effects on different economic aspects. Also, the research findings indicate that there is a positive correlation between economic development and performance of the offices of information and communication services in urban and rural areas of Qazvin province (r = 0.46). In Qazvin province, there are correlations between economic development and variables of user awareness of the performance of ICT offices (r = 0.421), the use of sample individuals from ICT offices (r = 0.359), the access level of these individuals to the ICT offices (r = 0.58). In other words, by increasing the level of awareness, access, use of the services of the offices and the performance of ICT offices, the level of economic development will increase. 

منابع و مأخذ:

 

• ازکیا،مصطفی.(1377). بررسی اقشارات آسیب پذیر جامعه روستایی منطقه گرمسار، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، ص 180.


• ایمانی،رضا. (1387). جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران، انتشارات اطلاعات،‎تهران،‎چاپ هشتم، 214.


• اهرنجانی، فاطمه. ( 1381).جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران،‎تهران،انتشارات اطلاعات، 154.


• ادیبی سده، مهدی و خالدی سر دشتی،عزیز .(1386).بررسی رابطه بین عوامل فردی و اجتماعی کاربران فناوری اطلاعات و ارتباطات با میزان پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان جهاد کشاورزی استان چهار محال و بختیاری، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال سوم، پیش شماره هفتم، صص118-87.


• امانوئل سی، لالانا(2006). عصر اطلاعات،ترجمه ؛ مسعود شفیعی. (1385). تهران، انتشارات گلگشت، ص233.


• بورن، اد،(2000).بُعد فرهنگی ارتباطات برای توسعه، ترجمه: مهرسیما فلسفی (1379)، مرکز تحقیقات،مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما، 145.


• تافلر،الوین. (1987). موج سوم،ترجمه ؛ شهیندخت خوارزمی. (1366)، تهران، انتشارات نی، ص245.


• تودارو،مایکل.(1991).برنامه‎ریزی توسعه،‎مدل‎ها و روش‎ها،ترجمه عباس عرب مازار.(1370)،تهران،سازمان برنامه و بودجه،ص 270.


• پاپلی یزدی،‎ محمد حسین و امیر ابراهیمی محمد. (1381).نظریه‎های توسعه روستایی،تهران،انتشارات سمت.راجرز،اورت ام وشومیکر اف.فلوید.(1990).رسانش نو‏آوری‏ها ـ رهیافتی میان فرهنگی.ترجمه عزت اله کرمی و ابوطالب فنایی (1369). شیراز: انتشارات دانشگاه شیرازص 330.


• رضوانی،محمدرضا.(1376).کاربرد مطالعات جغرافیایی در برنامه­ریزی توسعۀ روستایی در ایران،تهران،انتشارات قومس،ص125.


• ریاحی رفا، عباس و هدایتی محمدرضا. (1385).رتبه بندی و الویت دهی روستاهای استان تهران جهت تبدیل دفاتر پستی روستایی به دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات با هدف توسعه روستایی و با استفاده از روش تاکسونومی عددی،فصلنامه روستا و توسعه،سال 9،شماره 4 :صص 1-36 .


• زارعیان، داوود.(1391).جزوه درسی ارتباطات و توسعه،دانشگاه علامه طباطبایی .


• جلالی، علی اکبر و عباسی محسن.(1382)."فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای کره جنوبی " از مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،‎مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، صص 114-99 .


• جهانگرد، نصراله .(1384).بررسی نقش سرمایه فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی در صنایع کارخانه‎ای ایران،فصلنامه پژوهش اقتصادی ایران،سال هفتم،شماره 27، صص 65-52.


• حبیبی، آرزو.(1388).بررسی عوامل مؤثر‎‎ بر پذیرش و بکارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( فناوری اطلاعات و ارتباطات )در روستاها (مطالعه موردی روستاهای استان فارس)،از مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، صص136-122.


• خسروی،علی.(1385). فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه کشاورزی و روستایی، از مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا تهران،مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، 158-145 .


• خوانساری، نسرین. (1384).تبیین نقش و جایگاه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه روستایی با تأکید بر سرمایه اجتماعی بر روستاهای بخش مرکزی شهرستان کرج، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، گروه توسعه روستایی، ص 142.


• پورخصالیان، عباس.(1388).فاواژه­ها (گزیده­ی واژه­های فناوری اطلاعات و ارتباطات )، تهران، اداره انتشارات، ص 85.


• صرامی، حسین.(1382).مراکز پیرامون و ربطه شهر و روستا،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،شماره 77،دانشگاه اصفهان، صص 45-33.


• صیدایی و همکارش.(1391). ارزیابی نقش دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ارائه خدمات نواحی روستایی، مجله جغرافیا و برنامه‎ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 45،شماره 1،صص146-129


• عمادی، محمد حسین.(1384).نقش فناوری اطلاعات ارتباطات (فناوری اطلاعات و ارتباطات) در تسریع فرایند توسعه کشاورزی،جهاد،سال بیست وپنجم،شماره64، صص269-56.


• فتحی، سروش و مطلق معصومه.(1389).رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (فناوری اطلاعات و ارتباطات)،فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیایی انسانی،سال دوم،شماره دوم،صص66-47.


• کمیجانی، اکبر و محمود زاده محمود.(1386).اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی در ایران،رهیافت حسابداری رشد،پژوهشنامه اقتصادی، شماره29، سال هشتم، 35-21.


• گیدنز، آنتونی. (2008). جامعه شناسی،ترجمه؛ مریم صبوری(1387)، منوچهر، تهران، انتشارات نی، 575.


• گروه آشنا. (1384). معماری کلان پروژه‎های پیشتاز کلیدی کشور، دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی.


• مطلق، معصومه.(1371). تأثیر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات بر توسعه شهری، پایان نامه دکترای جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ص315.


• مطیعی لنگرودی، سید حسن،رضوانی،محمد رضا،فرجی سبکبار،حسنعلی و نعمتی،مرتضی.(1388). تحلیل اثرات اجتماعی و اقتصادی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان گرکان). مجله جغرافیا، سال هشتم،شماره 26،صص 59-33.


• مشیری، سعید و جهانگرد، اسفندیار.(1383).فن آوری اطلاعات و ارتباطات (فناوری اطلاعات و ارتباطات) و رشد اقتصادی ایران، پژوهش­های اقتصادی ایران، سال ششم، شماره78،صص55-19.


• ملکی، سعید.(1390).بررسی وضعیت و مطالعه تطبیقی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ایران (نمونه موردی: روستاهای استان خوزستان)، مسکن و محیط روستا، شماره 70، صص133-49.


• مولانا، حمید. (1371). فن‏آوری و ایدیولوژی،روزنامه کیهان،شماره 17843، پنج‏شنبه 4 دی،83، ص10.


• مولانا، حمید. (1371).گذر از نوگرایی و دگرگونی جامعه، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، تهران، ص 180.


• وبستر،فرانک. (2003).نظریه‎های جامعه اطلاعاتی،ترجمه؛ اسماعیل قدیمی. (1382 )، تهران: انتشارات قصیده سرا، ص 210.


• نعمتی، مرتضی. (1389).تحلیل اثرات اقتصادی- اجتماعی فناوری اطلاعات وارتباطات روستایی،دانشگاه تهران،دانشکده مدیریت،گروه جغرافیا وبرنامه‎ریزی شهر،ص 112.


• ملپاس، سایمن و لیوتار ژان فرانسوا (2010).ترجمه؛ قمرالدین بادیردست. (1389)، تهران،انتشارات نی، ص86.


• ملکی، سعید (1390). بررسی وضعیت و مطالعه تطبیقی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ایران (نمونه موردی: روستاهای استان خوزستان)، فصلنامه مسکن و محیط روستا،شماره 133، صص 49-70 .


• محمدقلی نیا، جواد و سالاری طبس، عصمت. (1388).عوامل مؤثر بر استفاده روستاییان از خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در استان خراسان جنوبی، از مجموعه مقالات اولین همایش خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا، تهران، صص 89-72.


• محمد قلی نیا، جواد و یعقوبی فرانی احمد.(1388).تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای (SWOT) توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی و دفاتر خدمات رسانی در ایران، ص 211.


• نوری، مرضیه. (1389).تجربه ایران و کره جنوبی را در کاهش شکاف دیجیتال روستایی،از مجموعه مقالات دومین همایش خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،تهران، صص63-76.


• همدانلو، مسعود .(1388).موانع و چالش­های توسعه­ی دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در ایران،ازمجموعه مقالات اولین همایش خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا،تهران، صص 89-76.


• Holfeld , T.N, Ritzhaupt,A.D & Kemker ,K.(2008) “Examining The digital divided in k-12 public school: four – year trends for supporting ictliteracy in florida” Computer & Education 51: 1663-1648.


• Rothenberg, Jessica& Joyojeet Pal.Rural Telecenter Impact Assessments and the Political Economy of ictfor Development ict4D,http://escholarship.org/uc /item/18q2282h