بررسی تطبیقی پیاده‌راه‌های تربیت و ولیعصر شهر تبریز از منظر مؤلفه‌های پیاده‌مداری

محورهای موضوعی : آمایش محیط

ابوالفضل قنبری ¹ , الهام هادی ² , الناز هادی ³

1 - (دانشیار گروه پژوهش‌های جغرافیای دانشگاه تبریز، ایران)
2 - (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)
3 - (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/05/12 تاریخ پذیرش : 1396/08/29 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: تبریز, پیاده‌راه‌ها, مؤلفه‌های پیاده‌مداری, پیاده‌راه‌های تربیت و ولیعصر,

چکیده مقاله :

پیاده روی به عنوان اصلی ترین الگوی جابه جایی مردم در داخل کانون های زیستی به دلیل کم هزینه بودن یا در دسترس بودن آسان برای کلیه اقشار جامعه به شمار می رفت که به دنبال انقلاب صنعتی و سلطه‌ی اتومبیل در شهرها موضوع عابر پیاده به فراموشی سپرده شد. کلان‌شهر تبریز نیز از این قاعده مستثنی نبوده و غلبه ی فضاهای سواره بر مسیرهای پیاده، عرصه را بر حضور شهروندان در فضاهای شهری تنگ نموده است که در این راستا، نادیده گرفته شدن نیازهای عابران پیاده از معضلات پیش رو می باشد. هدف مقاله ی حاضر، بررسی تطبیقی پیاده راه های تربیت و ولیعصر شهر تبریز از منظر مؤلفه های پیاده مداری است. روش تحقیق مقاله ی حاضر، توصیفی-تحلیلی، نوع پژوهش کاربردی و شیوه‌ی جمع آوری داده ها و اطلاعات اسنادی و پیمایشی است. برای تعیین حجم نمونه در پیاده راه های تربیت و ولیعصر تبریز که در سال 1394 به‌عمل آمده از روش کوکران و جهت نمونه گیری از روش تصادفی ساده بهره گرفته شده است. در تحقیق حاضر، جهت تعیین روایی تحقیق از روش تأیید خبرگان و صاحبنظران و برای پایایی تحقیق از آزمون KMO که میزان آن در هر دو پیاده راه بالاتر از 50/0 است، استفاده شده است. در نهایت برای پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر، نشان می دهد 5 عامل دسترسی به خدمات، وضعیت امنیت، امکانات و تسهیلات پیاده رو، مطلوبیت محیطی و جذابیت و زیبایی پیاده رو بالاترین سهم را در تعریف پیاده مداری در پیاده راه های مذکور دارا می باشند. نتایج حاصل از پژوهش، نشانگر این است که عامل دسترسی به خدمات با 14/25 درصد و وضعیت امنیت با 48/20 درصد در پیاده راه تربیت و عامل امکانات و تسهیلات پیاده رو با 26/25 درصد و مطلوبیت محیطی با 40/21 درصد در پیاده راه ولیعصر از نظر ساکنان و استفاده کنندگان از وضعیت مطلوبی برخوردار است.

چکیده انگلیسی:

Walking was considered as the main form of movement of people inside residential areas because of its low cost or simple accessibility for all classes of people. This trend was forgotten following industrial revolution and domination of vehicles in cities. The metropolitan of Tabriz is not as exception from this rule and domination of driving spaces has limited presence of citizens in urban spaces where negligence of pedestrians’ demands is an important dilemma. The objective of the present study is to compare the walk ways of Tarbiat and Valiasr in terms of walking centeredness components. This study is conducted using descriptive analytic method and is an applied research where data and documental information were collected applying a survey method. Sampling in Tarbiat and Valiasr walk ways was performed using Cochran formula using random sampling in 2015. This study used elite and specialist ideas to determine the validity and also KMO test was used to test the reliability of the study which was higher than 0.50 in both Tarbiat and Valiasr walk ways. Finally, the obtained data were analyzed using factor analysis. The results of this study indicated that 5 factors of “services accessibility”, “security situation”, “facilities of walk way”, “environmental utility” and “attractiveness and aesthetics of walk way” are the most effective factors in defining walking centeredness in these walk ways. The results also indicated that service accessibility with 25.14% and security situation with 20.48% are at desirable level in Tarbiat walk way, and facilities of walkway with 25.26% and environmental utility with 21.40% are at desirable level in Valiasr walkway from the perspectives of the participants.

منابع و مأخذ:

 

1. آقاملایی، ر، لک، آ. 1395. ساماندهی عرصه پیاده­راه­های شهری با رویکرد ارتقای کیفیت محیطی نمونه موردی: محور پیاده­راه صف، فصلنامه آمایش محیط، شماره 40(11): 90-67.


2. اصغرزاده یزدی، س.1389. اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامه­ریزی محله­های شهری، مسکن و محیط روستا، شماره 130(29): 63-50.


3. پاشاپور، ح، قربانی،ر، فرهادی،ا، درودی نیا، ع. 1396. پهنه­بندی خطر زلزله با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز، فصلنامه آمایش محیط، شماره 45(12): 69-49.


4. پاکزاد، ج. 1386. راهنمای طراحی فضاهای شهری، تهران، چاپ دوم، انتشارات شهیدی، 470 ص.


5. پاکزاد، ج. 1389. سیر اندیشه­ها در شهرسازی (از آرمان تا واقعیت)، جلد اول، تهران، آرمان شهر، 456ص.


6. تاجیک، آ.، پرتوی، پ. 1392. مدل مفهومی و چهارچوب تحلیلی پیاده­مداری با تأکید بر رویکرد نوشهرسازی (مطالعه موردی: فاز چهار مهرشهر کرج)، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری،شماره9(3): 96-85.


7. تیبالدز، ف. 1383. شهرسازی شهروندگرا، ت: محمد احمدی­نژاد، اصفهان، خاک، 156ص.


8. جیکوبز، ج. 1388. مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ت: حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، چاپ اول، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران،554ص.


9. حبیبی، ک.1392. ارزیابی تجارب جهانی حمل­و­نقل و سیاست­های مداخله در بافت­های کهن شهری با تکیه بر پیاده­مداری، نشریه علمی­-پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 5(4): 48-33.


10. حقی، م.، ایزدی، م.، مولوی، ا. 1393. ارزیابی و مقایسه دو سیاست پیاده­راه­سازی و پیاده‌مداری در مراکز شهری مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر همدان، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، شماره 13(4): 32-17.


11. رضازاده، ر.، زبردست، ا.، لطیفی اسکویی، ل. 1390. سنجش ذهنی قابلیت پیاده­مداری و مؤلفه­های تأثیرگذار بر آن در محلات (مطالعه موردی: محله چیذر)، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 28(9): 313- 297.


12. رفیعیان، م.، پورمحمدی، م. 1392. سنجش عوامل مؤثر بر افزایش تمایل به پیاده­روی در بخش مرکزی شهر قم، مجموعه مقالات همایش بین­المللی زندگی پیاده در شهر، جلد دو، هنر معماری قرن.


13. رفیعیان، م.، صدیقی، ا.، پورمحمدی، م. 1390. امکان­سنجی ارتقاء کیفیت محیط از طریق پیاده­راه­سازی محورهای شهری مورد: محور خیابان ارم بخش مرکزی شهر قم. مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 3 (11)، 41-56.


14. سلطان­حسینی، م.، پورسلطانی، ح.، سلیمی، م.، عمادی، س. 1390. امکان­سنجی قابلیت پیاده­روی در فضای شهری بر پایه الگوهای توسعه­پایدار و نو –شهرسازی (مطالعه موردی: محله سعادت­آباد تهران)، پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 2(4)، 43-56.


15. شبانی، ا.، آقاحسینی، م. 1392. ارزیابی کیفیت کالبدی پیاده­راه: معرفی تکنیک "SPACES"، مجموعه مقالات همایش بین­المللی زندگی پیاده در شهر، جلد یک، هنر معماری قرن.


16. صفاری­راد، ع، شمس، م. 1395. بررسی تطبیقی معیارهای قابلیت پیاده­مداری در سطح محلات شهری مطالعه موردی: محلات جدید و قدیمی شهر رشت، فصلنامه آمایش محیط، شماره 39(10): 204-183.


17. عباس­زاده، ش.، تمری، س. 1391. بررسی و تحلیل مؤلفه­های تأثیرگذار بر بهبود کیفیات فضایی پیاده­راه­ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی ( مطالعه موردی: محورهای تربیت و ولیعصر تبریز)، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، شماره 4(1): 10-1.


18. عزیززاده، غ.، جعفری، ی. 1392. تدوین شاخص­های ارزیابی فضاهای شهری از دید عابر پیاده (نمونه موردی محله دردشت)، مجموعه مقالات همایش بین­المللی زندگی پیاده در شهر، جلد دو، هنر معماری قرن.


19. قبیتی، ف.، محکی، و.، رحیمیان، م. 1392. ارزیابی میزان رضایت­مندی جامعه از ایجاد مسیرهای پیاده در بافت­های تاریخی و کهن ( نمونه موردی: طرح پیاده­راه­سازی خیابان 15 خرداد شهر تهران)، مجموعه مقالات همایش بین­المللی زندگی پیاده در شهر، جلد یک، هنر معماری قرن.


20. قربانی، ر.، فرجام کسری، م. 1389. جنبش پیاده­گستری رویکردی نو در احیاء مراکز شهری (مطالعه موردی: پیاده­راه تربیت تبریز)، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال دوم، شماره 6 (2): 72-55.


21. قریب، ف.1383. امکان­سنجی ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قدیم، نشریه هنرهای زیبا،شماره 19 (19): 28-17.


22. کارمونا، م.، هیت، ت.، اک، ت.، تیسدل، ا. 1388. فضاهای عمومی، مکانهای شهری، ت: فریبا قرایی، مهشید شکوهی، زهرا اهری، اسماعیل صالحی، چاپ دوم،تهران: انتشارات دانشگاه هنر،609ص.


23. کاشانی­جو، خ. 1389. پیاده­راه­ها؛ از مبانی طراحی تا ویژگی­های کارکردی، چاپ اول،تهران؛ آذرخش،226ص.


24. کلانتری، خ. 1385. پردازش و تحلیل داده­ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم­افزار SPSS، چاپ دوم، نشر شریف،388ص.


25. گل، ی. 1387. زندگی در فضای میان ساختمان­ها، ت: شیما شصتی، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی،198ص.


26. محمودی، م. 1388. پیاده­رو، عرصه­ای برای تعاملات اجتماعی (مطالعه موردی: خیابان ولیعصر تهران، حد فاصل چهارراه ولی­عصر (ع) تا تقاطع خیابان دکتر فاطمی)، نامه علوم اجتماعی (علمی-پژوهشی)، شماره 37(17): 168-145.


27. معینی، م. 1385. افزایش قابلیت پیاده­مداری؛ گامی به سوی شهری انسانی­تر، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27(27): 16-5.


28. معینی، م. 1390. شهرهای پیاده­مدار، تهران، آذرخش.


29. مهدیزاده، ج. 1379. مفاهیم و مبانی پیاده­راه سازی، ماهنامه شهرداریها، شماره 19(2): 18-12.


30. هادی­پور، م.، پورابراهیم، ش.، هنرور، م. 1392. برنامه­ریزی ارتقای امنیت شهری با استفاده از پیاده­مداری، فصلنامه علمی-ترویجی لاهور، سال دهم، شماره 21(1392): 110-93.

 

1. Bhattarai, P. 2007. A GIS Based Walkability Analysis, An Independent Study, Department of Urban & Regional Planning, University at Buffalo, USA.


2. Cerin, Ester; Macfarlane, Duncan.J.; Ko, Hin-Hei,Chan; Kwok-Cheung.A. 2007. Measuring Perceived Neighbourhood Walkability in Hong Kong. Cities, 24(3),209–217


3. Edwing et al. 2006. Identifying and Measuring Urban Design Qualities Related to Walk ability. Journal of Physical Activity and Health;3, Suppl 1.


4. Femke De Meester., Delfien Van Dyck., Ilse De Bourdeaudhuij., Benedicte Deforche., James F Sallis and Greet Cardon., 2012. Active living neighborhoods: is neighborhood walkability a key element for Belgian adolescents?, BMC Public Health 2012, Available from: http://www.biomedcentral.com/1471-2458/12/7/abstract


5. Haas, T. 2008. New urbanism and Beyond Designing Cities for the Future. New York: Rizzoli.


6. Hancock, CH. 2012. The benefits of regular walking for health, well‐being and the environment, C3 Collaborating for Health, 1-48. www.c3health.org.


7. King, Wendy.C.; Brach, Jennifer.S.; Belle, Steven; Killingsworth, Richard; Fenton, Mark; Kriska, Andrea.M. 2003. The Relationship between Convenience of Destinations and Walking Levels in Older Women. American Journal of Health Promotion, 18(1), 74-82


8. Lo, Ria Hutabarat.2009. Walkability: what is it? , Journal of Urbanism: International Research on Placemaking an Urban Sustainability.2:145–166


9. Neckerman et al. 2009. Disparities in Urban Neighborhood Conditions: Evidence from GIS Measures and Field Observation in New York City. Journal of Public Health Policy. 30: 264–285.


10. Owen, N., Cerin, E., Leslie, E., duToit, L, Coffee, N, Frank, LD, Bauman, AE, Hugo, G, Saelens, BE, Sallis, JF. 2007. Neighborhood walkability and the walking behavior of Australian adults. Am J Prev Med. 2007 Nov;33(5):387-95.


11. Pikora et al. 2006. Neighborhood Environmental Factors Correlated with Walking near Home: Using SPACES. Med. Sci. Sports Exerc. 38(4): 708–714.


12. Portland Master Plan Pedestrian.1998. Portland Office of Transportation.


13. Saelens, Brian E., Sallis, James F., Black, Jennifer B., Chen, D. 2003. Neighborhood-Based Differences in Physical Activity: An Environment Scale Evaluation. American journal of Public Health, 93(9).


14. Schmitz, A., Scully, J. 2006. Creating Walkable Places: Compact Mixed-Use Solutions. Washangton, D.C.: Urban Land Institute.


15. Shay. E et al.2009. Comparing Objective Measures of Environmental Supports for Pedestrian Travel in Adults, International Journal of Health Geographics, Vol. 8.


16. Smitth, A. 2008. The Relationship between Neighborhood Environment and Walking Behavior: The Influence Of Perceptions Dissertation for the degree of Doctor of Philosophy, Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, USA.


17. Y.Wang , C.K. Chau , W.Y. Ng , T.M. Leung.2016.A review on the effects of physical built environment attributes on enhancing walking and cycling activity levels within residential neighborhoods, Cities 50, 1-15. www.elsevier.com/locate/jci t.


18. www.aftabir.com.


19. www.tebyan-zn.ir.


20. www.newurbansim.org.