ارزیابی کاربری اراضی شهری زرقان با رویکرد کیفیت محیط

محورهای موضوعی : آمایش محیط

سید سلیمان محمدی دوست ¹ , محمد علی خانی زاده ²

1 - (استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، یاسوج، ایران)
2 - (کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، مدرس مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/07/28 تاریخ پذیرش : 1395/03/02 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: کاربری اراضی شهری, کیفیت محیط, ارزیابی کمی و کیفی, شهر زرقان,

چکیده مقاله :

برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، هسته‌ی اصلی نظام برنامه‌ریزی شهری است. هدف از برنامه‌ریزی کاربری اراضی، پیشنهاد آرایش فضایی و نظم مکانی مناسب برای کاربری‌ها و فعالیت‌های شهری، به ویژه در شهرهایی است که کاربری‌ها ترکیب و تنوع زیادی دارند. دستیابی به این هدف، نیازمند درک چگونگی تخصیص فضا و توزیع زمین میان کاربری‌ها است که با روش‌های ارزیابی کمی و کیفی کاربری‌ها امکان‌پذیر است. در مقاله حاضر به بررسی وضعیت کاربری اراضی شهر زرقان پرداخته شده است. به این منظور با استفاده از ارزیابی کمی و کیفی به چگونگی آن پرداخته شده است. در ارزیابی کمی به بررسی سرانه کاربری و مقایسه آنها با استاندارهای موجود پرداخته شده است. در ارزیابی کیفی با استفاده از شاخص‌های کیفیت محیط اقدام به تشکیل پرسش‌نامه شده و در بین ساکنین پخش گردیده است. روش این پژوهش از جهت هدف تحقیق، کاربردی- توسعه‌ای و از منظر چارچوب پژوهش، تحلیلی- توصیفی است. جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت میدانی، کتابخانه‌ای، مصاحبه با مسئولین و ساکنین و تدوین پرسشنامه می‌باشد. نتیجه تحلیل کاربری‌ها در شهر زرقان نشان می‌دهد که گسترش کالبدی شهر در دهه‌های اخیر و افزایش جمعیت آن باعث ایجاد عدم تعادل در پراکنش کاربری‌ها گردیده، اما بسیار نامحسوس در حال ازدیاد است. اگرچه در حال حاضر به وخامت اوضاع منجر نگردیده، اما روندی صعودی به خود گرفته است. سرانه بسیاری از کاربری‌ها با استانداردهای موجود تطبیق داشته و میزان رضایت‌مندی نسبتاً مطلوبی را از سوی ساکنین کسب کرده است.

چکیده انگلیسی:

Urban land use planning is the core of the urban planning system. The purpose of land use planning is proposing an appropriate configuration and placing for urban land using and activities, especially in towns with a combined land using by lots of variety. Achieving this goal requires an understanding of space allocation and land distribution among users that is possible by using qualitative and quantitative methods. In this paper, we evaluate the land using in Zarghan downtown.For this purpose, we used quantitative and qualitative assessment. In quantitative assessment we discussed about the capital account and compared them with existing standards. In qualitative evaluation, by using environmental quality indicators we established the questionairs and spread them among residents. Data collection methods contains the field, library, interviews with officials and residents and develop a questionnaire. Results of Zarghan show that expanding urban population has increased in recent decades and it is causing an imbalance in the distribution of land uses. This growth is negligible and although currently not lead to deterioration of the situation but has taken an upward trend. Capitation of lots of land useage is match with existing standards and satisfaction has earned favorable to the residents.

منابع و مأخذ:

 

1-     آقا ملائی، ر و لک، آ. 1397. ساماندهی عرصه پیاده‌راه‌های شهری با رویکرد ارتقای کیفیت محیطی نمونه موردی: محور پیاده‌راه صف، دوره 11. شماره 40. 90-67.

2-     ابراهیم زاده، ع و اردکانی، م. 1385. ارزیابی کاربری اراضی شهری اردکان فارس. مجله جغرافیا و توسعه. سال چهارم، شماره پیاپی 7.

3-     ابراهیم زاده، ع و قادرمرزی، ج. 1396. ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهری با تأکید بر پایداری کاربری مسکونی نمونه موردی: شهر دهگلان در استان کردستان، نشریه آمایش محیط، دوره 10. شماره 88. 27-1.

4-     ابراهیم زاده، ع. 1380. کاربری اراضی شهری، جزوة درسی کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.

5-     پورمحمدی، م ر. 1385. برنامه‌ریزی کاربری اراضی. چاپ دوم، انتشارات گیتا شناسی. تهران.

6-      چاپمن، د، نسخه اول. 1996. ایجاد محلات و مکان‌ها در محیط ساخته شده، تیلور و فرانسیس. (نسخه فارسی) ترجم: فریادی، شهرزاد و طبیبیان منوچهر، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

7-     حبیبی س م و مسایلی،ص. 1378. سرانه کاربری‌های شهری. انتشارات زمین و مسکن، تهران.

8-     حسین زاده دلیر، ک. 1380. برنامه‌ریزی ناحیه‌ای انتشارات سمت، تهران.

9-     حاجی نژاد، ع، رفیعیان، م و زمانی، ح. 1390. بررسی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی شهروندان از کیفیت زندگی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 77، 129- 143.

10-  خادمی، س، قلعه نوعی، م و مسعود، م. 1393. ارزیابی پایداری کاربری زمین شهری با تأکید بر حفاظت از آثار تاریخی (نمونه موردی شهر شوش)، نشریه آمایش محیط، دوره 7. شماره 27. 36-21.

11-  خدایی، ز و پور خیری، ع. 1389. کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان. مدیریت و برنامه‌ریزی شهری(3)، 1-23.

12-  رضویان، م. 1381. برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. انتشارات منشی، تهران.

13-  زیاری، ک. 1378. اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دانشگاه یزد.

14-  زیاری، ک. 1389. برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. دانشگاه تهران، چاپ دوم.

15-  سعیدنیا، ا. 1382. کتاب سبز، جلد دوم: کاربری زمین شهری. انتشارت سازمان سازمان شهرداری‌های کشور، چاپ دوم.

16-   شهرداری زرقان، بخش شهرسازی و معماری. 1393.

17-  شماعی، ع و پوراحمد، ا. 1384. بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، دانشگاه تهران.

18-  ضرابی، ا، رشیدی نیک، س و قاسمی راد، ح. 1389. تحلیل و ارزیابی کاربری در شهر ایذه، دوره 1. شماره 3. صص 40-19.

19-  قدمی، ع ل. 1383. توسعه پایدار در شهرهای جدید. مجموعه مقالات طرح‌های توسعه شهری اقتصاد، مدیریت،حمل و نقل در شهرهای جدید.

20-  لینچ، ک. 1374. سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی. انتشارات دانشگاه تهران.

21-  مهندسین مشاور پارس ویستا. 1383. سرانه کاربری‌های خدمات شهری، جلد اول، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.

22-  مهدی زاده، ج. 1379. برنامه‌ریزی کاربری زمین تحول در دیدگاه‌ها و روش‌ها، مجله: مدیریت شهری، شماره 4.

23-  مهدیزاده، ج. 1382. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، چاپ اول، شورای انتشارات حوزه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.

24-  موحد، ع و صمدی، م ح. 1390. ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهر مریوان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 78 .

25-  یوسفی، ل. 1380 ارزیابی کاربری اراضی شهری مطابق شاخص‌های چند گانه (نمونه موردی پیرانشهر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری،دانشگاه تبریز.

26-   Baycan levent, T., Nijkamp, P., 2006. Quality of Urban Life a Taxonomic Perspective, Journal of Studies in Regional Science, Vol. 36, No. 2, pp.1-5.

27-  Chapin, franc, Stuart, 1972. Urban land use planning second edition, university of Illinois.

28-  Fakhruddin, 1991. Quality of Urban Life, Rawat Publication, Jaipur, First Edition.

29-  Grafmeyer, y. Josep, H 1994. lecole de Chicago, Naissance de Iecologic Urbaine Aabier, Paris, pp. 23.

30-  Rasool, R 1999. Univers calturel desmigrantset la planification urbane lecas des villes nourelles These du doctorat, Alain Iarrius, universte du Toulouse ll le MirailT, Ioulouse. pp.3.

31-  Willam, SH, 2006. Land Use Transportion and, sport, Sustainability.