بازآفرینی پایدار بافت های ناکارآمدی شهری مورد مطالعه (منطقه 10 شهر تهران)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

فرامرز هادوی ¹ ( مهندسان مشاور کهن شهر )
احمد پوراحمد ² ( استاد تمام گروه برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران )
مهناز کشاورز ³ ( استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور تهران )
اسماعیل علی اکبری ⁴ ( دانشیار گروه جغرافیا،دانشگاه پیام نور تهران )

تاریخ دریافت : 1395/09/14 تاریخ پذیرش : 1396/04/26 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: تهران, ناپایداری, بازآفرینی شهری, بافت ناکارآمد, بافت شهری,

چکیده مقاله :

بافتهای ناکارآمد شهری پهنه هایی از شهر هستندکه درمقایسه باسایر پهنه های شهر از جریان توسعه عقب افتاده، از چرخة تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها درآمده اند. با این وجود این بافتها درصد بالایی از جمعیت شهری را در خود جای داده و در عین حال از ظرفیتها و قابلیتهای نهفته بسیاری برای توسعه های آتی درون شهری برخوردار هستند. اما پرداختن به بافتهای ناکارآمد شهرها و برنامه‌ریزی برای آنها، جدا از پرداختن به واقعیتهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نبوده و مستلزم برنامه ریزی دقیق، جامع و واقع گرایانه است.درسالهای اخیر بازآفرینی شهری به عنوان رویکرد جدید برای بهسازی و نوسازی این بافتها مطرح شده است.در این راستا رویکردبازآفرینی شهریگامی فراتر از مقاصد،آروزها ودستاوردهای نوسازی شهری،توسعه شهریوبهسازی شهری است و با درنظر گرفتن همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی،کالبدی و زیست محیطی به بافت، نگاهی جامع و یکپارچه وپایدار دارد.تحقیق حاضر با شناخت عوامل مؤثر بر ناکارآمدی بافتهای شهری و ارزیابی میزان پایداری و ناپایداری در منطقه 10 شهر تهران و با استفاده از تکنیک SWOT-QSPM به ارائه راهبردهایی جهت بازآفرینی پایدار بافت ناکارآمدپرداخته است.در بخش اول(تحقیق کیفی) داده‌های تحقیق از طریق مطالعه اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شده و در بخش دوم(تحقیق کمی)از طریق روش پیمایشی جمع‌آوری شده وبا استفاده ازضریب آنتروپی و مدل SWOTمورد تحلیل قرارگرفته است.با توجه به اینکه عوامل متعددی در بازآفرینی پایدار بافتهای ناکارآمدشهری دخیل هستند.درادامه نتایج کمی تحقیق نیز نشان داد که این منطقه در وهله اول از لحاظ اقتصادی و درمرحله بعد از لحاظ ابعاد اجتماعی و زیست محیطی ناپایدار می باشد.ناپایداری ابعاد اقتصادی بافت هست که منجر به ناپایداری دیگر ابعاد بافت گردیده و درنهایت نمود خود را به صورت ناپایداری کالبدی نشان می دهد.

چکیده انگلیسی:

distressed textures are regions which are separated from life evolution cycle and became the bone of problems and inefficiencies. Nevertheless, these textures account for high percentage of urban population, and yet have numerous capacities and potentials for future intra-city developments. Dealing with distressed and inefficient urban textures is not apart from dealing with economic, cultural and social realities, and entails careful, comprehensive and realistic planning. In recent years, urban regeneration has been brought up as a new approach for improvement and renovation of these textures. “Urban regeneration” approach is beyond objectives, desires and achievements of “urban renovation”, “urban development”, and “urban improvement”, and has comprehensive, consistent and sustainable outlook by considering all social, economic, physical and environmental aspects. The current study has been carried out by understanding effective factors on urban distressed textures and evaluating the sustainability and unsustainability of District 10, and using SWOT-QSPM methods; research variables were determined through documentary and library studies that include social, economic, and environmental indicators . Throughout the survey method, the required information was collected and analyzed using the entropy criterion and SWOT-QSPM model. Further quantitative results showed that this area is economically unstable in the first place due to its social and environmental dimensions. The instability of the economic dimensions of the tissue is that: this leads to the instability of the other dimensions of the texture and ultimately shows itself as a physical instability. Thus, the later approach of sustainable urban regeneration with the strategy (economic regeneration and community-based recreation), due to its integrated globalization and interactivity, can be an optimal version to intervene with this tissue.

منابع و مأخذ:

 

1-     پوراحمد،ا.،حبیبی،ک.،کشاورز،م. 1389. سیرتحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکرد نو در بافت های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، شماره اول

2-     زیویار، پ.، عظیمی، آ.، فرجی ملایی،ا. 1393. برنامه ریزی و مدیریت نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری. چاپ اول، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره).16

3-     سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهر داری تهران.1390. سالنامه آماری شهر تهران، شهرداری تهران

4-     سازمان نوسازی شهر تهران.1394. مستند نگاری پروژه های شاخص شهر تهران (نوسازی بافت های فرسوده شهر تهران). چاپ اول. انتشارات شهرداری تهران

5-     شرکت مادر تخصصی عمران وبهسازی شهری ایران.1393.شیوه نامه تعیین محله ها و محدوده های هدف بازآفرینی شهری و راه کارهای اجرایی آن، وزارت راه شهرسازی.8

6-      کشاورز، م. 1389. سنجش و ارزیابی رویکرد توسعه پایدار و امکان کاربست آن در بازآفرینی بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: شهرخرم آباد). رساله دکتری، دانشگاه تهران.19

7-     فرجی مولایی، ا.1389. انواع روش  های مداخله در بهسازی و نوسازی شهری. ماهنامه اطلاع رسانی،آموزشی وپژوهشی، شماره 54. 15

8-     لطفی، س. 1391. تبارشناسی بازآفرینی شهری، از بازسازی تا نوزایی. چاپ اول. انتشارات آذرخش

9-     مختاری ملک آبادی، ر.، ابراهیمی، م.،کرمی،آ.1394. تدوین استراتژی های راهبردی بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر جهرم با استفاده از مدل_­SWOT. فصلنامه آمایش محیط، دوره8، شماره29، تابستان. 181-180

10- معینی فر،ف.، پاکشیر،ع.، شعله،م. حاجی پور،خ. 1392. بازآفرینی بافت های فرسوده با رویکرد مشارکت جویانه در جهت نیل به اهداف توسعه پایدار. اولین کنفرانس ملی معماری و فضاهای شهری پایدار،مشهد.

11- مفیدی،م وهمکاران؛ (1393)، رویکردها و سیاست های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، دانشگاه کردستان، شماره9 .22

12- نصیری، ا.1392. تحلیل ناپایداری مکانی- فضایی بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی منطقه 10 شهرتهران). فصلنامه مدیریت شهری،شماره31. 280-269

13- نوریان، ف.، آرایانا، ا.1391. تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری. نشریه هنرهای زیبا، دوره17، شماره2. 17

14-  Cheuk Man HO,Edmond,(2012),Renewing the urban regeneration approach in Hong Kong, Discovery-ss student E-journal, College of Liberal Arts and Social Sciences ,Hong Kong

15-  Roberts,Peter & Sykes,Hugh(2000),Urban Regeneration(A hand book), SAGE Publications, New Delhi

16-  -Couch, Chris & Dennemann , Annekatrin(2000) Urban regeneration and sustainable development in Britain ,Cities journal, Vol. 17, No. 2, pp. 137–147

17-  UNDP (2004) Guidelines for urban regeneration in the Mediterranean region,Priority Actions Program Regional Activity Centre.