بررسی ترکیبهای شیمیائی اسانس سرشاخه های هوایی گیاه Physospermum cornubiense (L.) DC. در منطقه قهرود کاشان
محورهای موضوعی : اکولوژی محیطیحسین بتولی 1 , مریم اخباری 2 , سیدمحمد جواد حسینی زاده 3 , علی اصغر انگاشته واحد 4
1 - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان -باغ گیاهشناسی کاشان
2 - استادیار پژوهشکده اسانس های طبیعی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
3 - کارشناس ارشد شیمی و فنآوری اسانس، پژوهشکده اسانس های طبیعی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
4 - کارشناس ارشد شیمی و فنآوری اسانس، پژوهشکده اسانس های طبیعی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
کلید واژه: اسانس, ژرماکرن-دی, شوکران باغی (Physospermum cornubiense (L.) DC.), قهرود کاشان,
چکیده مقاله :
جنس "شوکران باغی"(Physospermum Cusson ex Juss.) متعلق به تیره چتریان (Apiaceae)، دارای گونه‌های داروئی و معطر بسیار ارزشمندی است که تاکنون بالغ بر 18 گونه از این جنس در جهان و یک گونه از ایران گزارش شده است. در این تحقیق به‌منظور بررسی ترکیبهای شیمیائی اسانس گیاه شوکران باغی در منطقه قهرود کاشان، سرشاخه‌های هوایی گیاه در دو مرحله قبل و بعد گل‌دهی در بهار سال 1390 جمع‌آوری، در شرایط آزمایشگاه خشک و به روش تقطیر با بخار همزمان با حلال آلی (SDE) اسانس‌گیری و شناسایی ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل‌شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) انجام گرفت. نتایج نشان داد تعداد 25 ترکیب در اسانس گیاه در فاز گل‌دهی که به‌ترتیب: ژرماکرن-دی (88/52 درصد)، کاریوفیلن (73/7 درصد) و نونادکان (38/2 درصد) بودند و تعداد 18 ترکیب در اسانس مرحله قبل از گل‌دهی که به‌ترتیب ترکیبهای: ژرماکرن-دی (11/42 درصد)، گاما-کادینن (54/5 درصد)، فیتول (79/4 درصد) و بتا-میرسن (61/3 درصد) از مهمترین مواد موثره اسانس و بیشتر متعلق به سسکوئی‌ترپن‌های هیدروکربنی بودند.
1.Agnihotri, V.K., Thappa, R.K., Meena, B., Kapahi, B.K., Saxena, R.K., Qazi, G.N., and Agarwal, S.G. 2004. Essential oil composition of aerial parts of Angelica glauca growing wild in North-West Himalaya (India). Phytochemistry, 65: 2411–2413.
2.Batooli, H. 2001. Study of medicinal and industry plants of Kashan area. Abstract proceeding of national conference on medicinal plants.Tehran, February 12-14: 90-87. [Persian].
3.Batooli, H. 2003. Biodiversity and species richness of plant elements in Qazaan reserve of Kashan. Pajouheh & Sazandegi. 61(4):85-103. [Persian].
4.Batooli, H., Akhbari, M., Hosseinizadeh, S.M.J., and Engashteh, A.A. 2012. Comparison of the essential oil composition of leaves and flowers of Physospermum cornubiens from Kashan. National Congress on Medicinal Plants 16, 17 May 2012 Kish Island.
5.Bülow, N., and König, W.A. 2000. The role of germacrene-D as a precursor in sesquiterpene biosynthesis: Investigation of acid catalyzed, photochemically and thermally induced rearrangements. Phytochemistry, 55: 141–168.
6.Davies, N.W. 1990. Gas Chromatographic Retention index of Monoterpenes and Sesquiterpenes on Methyl silicone and Carbowax 20 M phases. Journal of Chromatogr. 503: 1-24.
7.Ebrahimzadeh M.A., Nabavi S.F., Eslami B., and Nabavi S.M. 2009. Antioxidant and Antihemolytic potentials of Physospermum cornobiense (L.) DC. Pharmacologyonline, 3: 394-403.
8.Gahreman, A. 1993. Cormophytes of Iran (Plants systematic), 1th edition, Vol. 2, Tehran, Publisher of university central, pp: 842. [Persian].
9.Itokawa, H., Matsumoto, H., and Mihashi, S. 1983. Isolation of oppositane- and cycloeudesmane-type sesquiterpenoids from Torilis japonica D.C. Chem. Lett., 1253-1256.
10.Ivimey-Cook, R.B. 1984. Atlas of the Devon Flora: Flowering Plants and Ferns, Devonshire Association for the Advancement of Science. English, pp: 258.
11.Kapetanos, C., Karioti, A., Bojović, S., Marin, P., Veljić, M., and Skaltsa, H. 2008. Chemical and principal-component analyses of the essential oils of Apioideae taxa (Apiaceae) from central Balkan. Chem. Biodivers. 5(1):101-19.
12.Khalilzadeh, M.A., Tajbakhsh, M., Gholami, F.A., Hosseinzadeh, M., Dastoorani, P., Norouzi, M., and Dabiri, H.A. 2007. Composition of the Essential oils of Hippomarathrum microcarpum (M. Bieb.) B. Fedtsch. Physospermum cornubiense (L.) DC. from Iran. The Journal of Essential Oil Research, 19(6):567-568.
13.Mirdeilami, S.Z., Barani, H., Mazandarani, M., and Heshmati, Gh.A. 2011. Ethnopharmacological Survey of Medicinal Plants in Maraveh Tappeh Region, North of Iran. Iranian Journal of Plant Physiology, 2(1):327-338.
14.Mozaffarian, V. 1996. A Dictionary of Iranian Plant Names. Tehran, Farhang Moaser Publisher, pp: 750. [Persian].
15.Mozaffarian, V. 2007. Flora of Iran. No. 54: Umbelliferae. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, pp: 368-374. [Persian].
16.Noge, K., and Becerra, J.X. 2009. Germacrene-D, A common sesquiterpene in the genus Bursera (Burseraceae), Molecules, 14, 5289-5297.
17.Rechinger K.H. 1987. Umbelliferae. In: Rechinger KH. (Ed.), Flora Iranica, No.162. Graz, Akademische Druck-und Verlagsanstalt, pp: 379-385.
18.Reguia, B., Ahmed, K., Kabouche, K., Rachid, T., and Maurice, J. 2012. Flavonoids from Physospermum acteaefolium. Chemistry of Natural Compounds. 48(3):480.
19.Shibamoto, T. 1987. Retention indices in essential oil analysis: 259-274. In: Sndra, P. and Bicchi, C., (Eds.). Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis. Verlagsgruppe Huthig Jehle Rehm GmbH, NewYork, pp: 435.
20.Telascrea, M., de Araújo, C.C., Marques, M.O.M., Facanali, R., de Moraes, P.L.R., and Cavalheiro, A.J. 2007. Essential oil leaves of Cryptocarya mandioccana Meisner (Lauraceae): Composition and intraspecific chemical variability. Biochem. Syst. Ecol., 35: 222-232.
21.Tundis, R., Bonesi, M., Deguin, B., Loizzo, M.R., Menichini, F., Conforti, F., Tillequin, F., and Menichini, F. 2009. Cytotoxic activity and inhibitory effect on nitric oxide production of triterpene saponins from the roots of Physospermum verticillatum (Waldst & Kit) (Apiaceae) Bioorganic & Medicinal Chemistry, 17(13): 4542-4547.
22.Tyler, V.E., Brady, L.R., and Robbers, J.E. 1988. Pharmacognosy. Lea and Febiger, Phyladelphia, pp: 519.
23.Weiss, E.A. 1997. Essential Oil Crops. CAB International, New York, USA, pp: 600.
24.Zargari, A. 1991. Medicinal plants. Tehran University Publications, 5th edition. Vol. 2, pp: 942. [Persian].
