بررسی فلورستیک، شکل زیستی و ناحیه رویشی گیاهان دارویی منطقه درکش در استان خراسان شمالی
محورهای موضوعی : ژنتیکمرجانه آیدانی 1 , فرخ قهرمانی‌نژاد 2 , رمضانعلی خاوری‌نژاد 3 , محمدرضا جوهرچی 4
1 - عضو باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
2 - گروه زیست‌شناسی، دانشگاه تربیت معلم تهران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
4 - پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: گیاهان دارویی, شکل زیستی, خراسان شمالی, ناحیه رویشی, درکش,
چکیده مقاله :
منطقه قرق درکش در مختصات جغرافیایی '49 - ْْ56 و '41 - ْ56 طول شرقی و '27- ْآْ37 و '24- ْ37 عرض شمالی واقع شده است و از نظر موقعیت مکانی در شمال شرق ایران و در غرب بجنورد، به فاصله 75 کیلومتری از آن قرار دارد. مساحت این ناحیه کوهستانی که بخشی از ارتفاعات آلاداغ می‌باشد، 4000 هکتار است حداقل ارتفاع از سطح دریا 1000 متر و حداکثر ارتفاع آن 2455 متر است. در این تحقیق فلور منطقه برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفت و در مجموع تعداد 506 گونه متعلق به 310 جنس و 76 تیره گیاهی شناسایی شد که از بین آنها بیش از 140 گونه با ارزش دارویی تشخیص داده شد که به 116 جنس و 39 تیره گیاهی تعلق دارند. در بین تیره‌های شناسایی شده، تیره نعناعیان (Lamiaceae) با 26 گونه، کاسنی (Asteraceae) با 21 گونه و تیره گل سرخ (Rosaceae) با 13 گونه به ترتیب دارای بیشترین تعداد گونه دارویی هستند. مطالعه طیف شکل زیستی گیاهان دارویی منطقه نشان می‌دهد که همی کریپتوفیت‌ها، تروفیت‌ها و ژئوفیت‌ها به ترتیب با 40، 4/18 و 25/14 درصد بیشترین شکل زیستی را دارا هستند. از نظر فیتوجغرافیایی نیز گونه‌های دارویی متعلق به نواحی رویشی ایران ـ تورانی، اروپا ـ سیبری (هیرکانی و اکسینوهیرکانی) و مدیترانه‌ای هستند.
Darkesh area is located in northern Khorassan province and west of Bojnurd. This region is located between longitudes 56o41' to 56o49'W and latitudes 37o27' to 37o27'N. Its maximum altitude is 2455m. The regional climate is cold mountains and subhumid, and the precipitation in this region is about 502mm. Based on floristic studies, more than 506 species, 310 genera and 76 families were determinated. Also, more than 140 species with medicinal value were collected. The families of Lamiaceae (with 26 species), Asteraceae (with 21 species) and Rosaceae (with 13 species) have higher contribution in this region. The biological forms in this region are follow: 40% Hemicryptophytes, 18/4% Therophytes, 14/25% Geophytes, 13/57% Phanerophytes and 6/42% Chamaphytes. The phytogeographical distribution of species belong to Irano-Touranian, Euro-Siberian and Mediterranean.
آزاد بخت، م. (1378) رده‌بندی گیاهان دارویی. موسسه فرهنگی انتشارات تیمورزاده، نشر طیب، تهران.
اسدی، ا.، معصومی، ع.، جمزاد، ز.، خاتم‌ساز، م و باباخانلو، پ. (1384-1367) فلور ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران. جلدهای 1 الی 49.
امیدبیکی، ر. (1379) رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد اول، طراحان نشر، تهران.
زرگری، ع. (1370-1368) گیاهان دارویی. جلدهای 5-1. انتشارات دانشگاه تهران.
صمصام شریعت، ه (1374) پرورش و تکثیر گیاهان دارویی. انتشارات مانی، اصفهان.
طرح مدیریت منابع جنگلی بلوط جوزک. (1374) اداره کل منابع طبیعی خراسان.
طرح مدیریت منابع جنگلی فاز 2 درکش. (1373) اداره کل منابع طبیعی خراسان.
عصری، ی. (1382) تنوع گیاهی در ذخیره گاه بیوسفر کویر، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران.
قهرمان، ا. و عطار، ف. (1377) تنوع زیستی گیاهان‌ایران. انتشارات دانشگاه تهران. صفحه 25-23.
نوروزیان، ا. و بشیری صدر، ز. (1380) داروهای گیاهی در ایران و جهان. لوح فشرده از گروه ساتیک تهران.
Akhani, H. (1998) Plant biodiversity of Golestan National park, Iran. Stapfia 53. Austria.
Davis, P.H. (1965-1988) Flora of Turkey, Vols.1-10. University Press Edinburgh.
Frey, W. & Probst, W. (1986) A synopsis of the vegetation of Iran, In: Kurshner, H. (ed.). Contribution to the vegetation of southwest Asia. Pp.1-34 Ludwig Reichert Verlage, Wiesbaden.
Jalili, A. & Jamzad, Z. (1999) Red Data Book of Iran. Research Institue of Forest and Rangelands (RIFR).
Kamarov, V.L. (1968-2002) Flora of the U.R.S.S. Vols. 1-30. Keoltz Scientific Books, Germany. (in English)
Rechinger, K.H, (1963-1992) Flora Iranica. Vols. 1-171. Akademische Druck – u verlagsan stalt,Graz-Austria.
Townsend, C.C. & Guest, E. (1966-1985) Flora of Iraq. Vols. 1-9. Ministry of Agriculture and Agriculture and Agrarian Riform, Baghdad.
Tutin, T.G. Heywood, W.H., Burges, N.A., Valentine, D.H., Walters, S.M. Webb, D.A. (1996) Flora Europaea. Vols. 4. Gambridag University Press.
Vaguifalvi, D. (1967) The most important active substances in medicinal plants and their formation in the plant modifying effect of external factors and treatments. Herba Hungarica, 6(3), 175.
_||_
آزاد بخت، م. (1378) رده‌بندی گیاهان دارویی. موسسه فرهنگی انتشارات تیمورزاده، نشر طیب، تهران.
اسدی، ا.، معصومی، ع.، جمزاد، ز.، خاتم‌ساز، م و باباخانلو، پ. (1384-1367) فلور ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران. جلدهای 1 الی 49.
امیدبیکی، ر. (1379) رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد اول، طراحان نشر، تهران.
زرگری، ع. (1370-1368) گیاهان دارویی. جلدهای 5-1. انتشارات دانشگاه تهران.
صمصام شریعت، ه (1374) پرورش و تکثیر گیاهان دارویی. انتشارات مانی، اصفهان.
طرح مدیریت منابع جنگلی بلوط جوزک. (1374) اداره کل منابع طبیعی خراسان.
طرح مدیریت منابع جنگلی فاز 2 درکش. (1373) اداره کل منابع طبیعی خراسان.
عصری، ی. (1382) تنوع گیاهی در ذخیره گاه بیوسفر کویر، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران.
قهرمان، ا. و عطار، ف. (1377) تنوع زیستی گیاهان‌ایران. انتشارات دانشگاه تهران. صفحه 25-23.
نوروزیان، ا. و بشیری صدر، ز. (1380) داروهای گیاهی در ایران و جهان. لوح فشرده از گروه ساتیک تهران.
Akhani, H. (1998) Plant biodiversity of Golestan National park, Iran. Stapfia 53. Austria.
Davis, P.H. (1965-1988) Flora of Turkey, Vols.1-10. University Press Edinburgh.
Frey, W. & Probst, W. (1986) A synopsis of the vegetation of Iran, In: Kurshner, H. (ed.). Contribution to the vegetation of southwest Asia. Pp.1-34 Ludwig Reichert Verlage, Wiesbaden.
Jalili, A. & Jamzad, Z. (1999) Red Data Book of Iran. Research Institue of Forest and Rangelands (RIFR).
Kamarov, V.L. (1968-2002) Flora of the U.R.S.S. Vols. 1-30. Keoltz Scientific Books, Germany. (in English)
Rechinger, K.H, (1963-1992) Flora Iranica. Vols. 1-171. Akademische Druck – u verlagsan stalt,Graz-Austria.
Townsend, C.C. & Guest, E. (1966-1985) Flora of Iraq. Vols. 1-9. Ministry of Agriculture and Agriculture and Agrarian Riform, Baghdad.
Tutin, T.G. Heywood, W.H., Burges, N.A., Valentine, D.H., Walters, S.M. Webb, D.A. (1996) Flora Europaea. Vols. 4. Gambridag University Press.
Vaguifalvi, D. (1967) The most important active substances in medicinal plants and their formation in the plant modifying effect of external factors and treatments. Herba Hungarica, 6(3), 175.
