بررسی شدت، مدت و پراکنش فضایی خشکسالی استان سمنان

محورهای موضوعی : جنگلداری

محمدرضا زندمقدم ¹ , بهروز ارسطو ² , عسکری مجتهدزاده ³

1 - عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
2 - محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان
3 - گروه جغرافیا ، دانشکده علوم انسانی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/08/01 تاریخ پذیرش : 1401/12/11 تاریخ انتشار : 1401/12/26

کلید واژه: SPI, پراکنش فضایی, استان سمنان, شدت و مدت خشکسالی,

چکیده مقاله :

خشکسالی جزء وقایع محیطی و بخش جدایی ناپذیر نوسانات اقلیمی بوده و یک ویژگی دوره ای و نرمال آب و هوایی است. برخلاف خشکی که یک ویژگی دائم آب و هوایی است، خشکسالی یک اتفاق موقتی است که نتیجه مستقیم کاهش میزان دریافت بیش از حد باران در یک مدت زمان طولانی معمولاً در یک فصل یا بیشتر بوده و نتایج آن کمبود آب برای برخی فعالیت‌ها، گروه‌ها یا بخش‌های زیست محیطی می‌باشد. بیشترین تمرکز مراجع در ارزیابی خشکسالی ها، روی خشکسالی اقلیمی می باشد، که علت آن در وجود اطلاعات وسیع تر وکامل تر و همچنین عاملی بارندگی در عوامل به وجود آورنده ی خشکسالی است. به علت تاثیر خشکسالی استان سمنان در بخش های مختلف، رویکردهای متفاوتی برای این پدیده در نظر گرفته می شود، که هدف برای مدیریت آن، نیاز به توجه مکانی و زمانی و گسترش آن می باشد. در حال حاضر آنالیز خشکسالی براساس داده های بارندگی به عنوان مهمترین عامل، برای انواع خشکسالی به کار می رود. در این تحقیق ابتدا مقادیر شاخص استاندارد بارش(SPI) سالانه با انتخاب توزیع پیش فرض (گاما) محاسبه و سپس فراوانی طبقات مختلف خشکسالی برای هر یک از دوره های 24،12،6،3،1 ماهه منتهی به فروردین ماه سال 1395 برای نقاط سکونتگاهی استان استخراج گردید و برای توزیع فضایی–زمانی گستره های تحت تاثیر خشکسالی از روش میان یابی معکوس فاصله IDW استفاده شد. براساس فراوانی طبقات خشکسالی یک لایه وکتوری تهیه و محدوده هر یک از طبقات در استان مشخص گردید، که خروجی آن نقشه های توزیع فضایی–زمانی خشکسالی می باشد و مساحت هر یک از طبقات مختلف خشکسالی در نرم افزار GIS محاسبه گردیده و با تحلیل وضعیت دوره ها مشخص شد، در دوره 1 ماهه منتهی به فروردین ماه سال 1395 بیشترین توزیع فضایی–زمانی با حدود 68.13 درصد از نقاط سکونتگاهی استان مربوط به شاخص در حد نرمال، در دوره 3 ماهه با حدود 50.64 درصد مربوط به خشکسالی متوسط و در دوره های 12،6و24 ماهه به ترتیب با 38.72، 41.76 و 36.98 درصد مربوط به خشکسالی ضعیف می باشد و هر مقدار دوره زمانی به سمت مدت زمان طولانی پیش می رود، آثار خشکسالی بیشتر نمایان می گردد.

چکیده انگلیسی:

Drought is an environmental event and an integral part of climatic fluctuations and is a periodic and normal weather feature. Unlike dry land, which is a permanent feature of the climate, drought is a temporary occurrence that results directly in a decrease in the amount of rain over a long period of time, usually in one season or more, and results in water shortages for some activities, groups or sections Is environmental. The greatest concentration of references in the assessment of droughts is on climate drought, which is due to the presence of more extensive and more comprehensive information, as well as the factor of rainfall in the factors causing drought. Due to the impact of drought in different sectors, different approaches to this phenomenon are considered, which requires space and time attention and its expansion to manage it. Currently, drought analysis is based on rainfall data as the most important factor for all types of drought. In this research, firstly, the annual precipitation index (SPI) values were calculated by selecting the default distribution (gamma) and then the frequency of different classes of drought for each period of 1,3,6,12, 24 months ending April 2016 was extracted for the settlements of the province. For the spatial-temporal distribution of drought-affected areas, the inverted interpolation method of IDW distance was used. Based on the frequency of drought classes, a single layer of variables was prepared and the range of each of the classes was determined in the province, the output of which is the spatial-temporal distribution maps of drought and the area of each of the different classes of drought were calculated in GIS software. By analyzing the course status, in the 1 month period ending April 2016, the highest spatio-temporal distribution with about 68.13 Percent of the province's settlements was related to the indicator In the normal period, in the 3 months period, with about 50.64 Percent, the average drought and in the 6,12and 24 months periods were 38.72, 41.76 and 36.98 Percent, respectively, with droughts, and any amount of time period to time It goes on for a long time, the effects of drought become more pronounced.