برنامه‌ریزی محیط‌زیست در مقیاس چشم‌انداز محلی مطالعه موردی: شهرستان کردکوی
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
شهربانو گلچوبی دیوا
1
,
منصور رضاعلی
2
,
سیداسحاق جلالیان
3
,
فریبرز احمدی دهکاء
4
1 - دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران،ایران
2 - دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران
3 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران، ایران
4 - استادیار جغرافیا سیاسی، دانشگاه پیام نور تهران، ایران
کلید واژه: کاربری اراضی, برنامه‌ریزی محیط‌زیست, روش فرآیند برنامه‌ریزی, شهرستان کردکوی, مقیاس محلی,
چکیده مقاله :
برنامه‌ریزی محیط‌زیستی شهرستان کردکوی با روش فرآیند برنامه‌ریزی و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 1:50000 تا 1:250000 انجام شده است. برنامه‌ریزی محیط‌زیست، یک روش مدیریتی است که برای استفاده درخور و پایدار از امکانات و توانمندی‌های یک سرزمین و جلوگیری از چالش‌های زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این برنامه برایایجادتعادلوتوازندرمحیط‌زیستمناطقوتجهیزکانون‌هایتوسعهازطریقگسترشظرفیت‌هایزیربناییو تولیدیمحیطباتوجهبهقابلیت‌ها،شرایطوملاحظاتزیست‌محیطی،یکیازخطمشی‌هایمهمتوسعهاقتصادی مناطقمختلفکشور،توصیهشدهاست.تهیه طرح‌ها در مقیاس محلی روش مناسبی برای دستیابی به سکونتگاه‌های انسانی پایدارتر است، بر اساس قابلیت‌ها و تنگناهای محیط‌زیست طبیعی و انسان‌ساخت طرح‌ها و برنامه‌های توسعه کالبدی – فضایی برای هدایت تغییرات منطقه ارائه می‌شود.هدف از انجام این پژوهش انجام برنامه‌ریزی محیط‌زیستی برای شهرستان کردکوی به‌منظور تأمین نیازهای زیستی، اجتماعی، اقتصادی و افزایش کیفیت زندگی مادی و معنوی مردم شهرستان متناسب با توان اکولوژیک منطقه، جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط‌زیست و اصلاح فرایندها و وضعیت نامناسب موجود و ارائه طرح و برنامه‌های توسعه برای جهت‌دهی تغییرات و تحولات متناسب با قابلیت‌ها و تنگناهای محیط‌زیست طبیعی و انسانی منطقه است. نتایج این تحقیق می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های محیط‌زیستی و منطقه‌ای متناسب با توان اکولوژیک منطقه در جهت هدایت تغییرات و تحولات منطقه متناسب با قابلیت‌ها و تنگناهای محیطی برای سایر مناطق الگوی باشد.
برنامه‌ریزی محیط‌زیستی شهرستان کردکوی با روش فرآیند برنامه‌ریزی و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 1:50000 تا 1:250000 انجام شده است. برنامه‌ریزی محیط‌زیست، یک روش مدیریتی است که برای استفاده درخور و پایدار از امکانات و توانمندی‌های یک سرزمین و جلوگیری از چالش‌های زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این برنامه برایایجادتعادلوتوازندرمحیط‌زیستمناطقوتجهیزکانون‌هایتوسعهازطریقگسترشظرفیت‌هایزیربناییو تولیدیمحیطباتوجهبهقابلیت‌ها،شرایطوملاحظاتزیست‌محیطی،یکیازخطمشی‌هایمهمتوسعهاقتصادی مناطقمختلفکشور،توصیهشدهاست.تهیه طرح‌ها در مقیاس محلی روش مناسبی برای دستیابی به سکونتگاه‌های انسانی پایدارتر است، بر اساس قابلیت‌ها و تنگناهای محیط‌زیست طبیعی و انسان‌ساخت طرح‌ها و برنامه‌های توسعه کالبدی – فضایی برای هدایت تغییرات منطقه ارائه می‌شود.هدف از انجام این پژوهش انجام برنامه‌ریزی محیط‌زیستی برای شهرستان کردکوی به‌منظور تأمین نیازهای زیستی، اجتماعی، اقتصادی و افزایش کیفیت زندگی مادی و معنوی مردم شهرستان متناسب با توان اکولوژیک منطقه، جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط‌زیست و اصلاح فرایندها و وضعیت نامناسب موجود و ارائه طرح و برنامه‌های توسعه برای جهت‌دهی تغییرات و تحولات متناسب با قابلیت‌ها و تنگناهای محیط‌زیست طبیعی و انسانی منطقه است. نتایج این تحقیق می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های محیط‌زیستی و منطقه‌ای متناسب با توان اکولوژیک منطقه در جهت هدایت تغییرات و تحولات منطقه متناسب با قابلیت‌ها و تنگناهای محیطی برای سایر مناطق الگوی باشد.
منابع
1- نجفی زاده، سعیده و یاوری، احمدرضا (1384): ارزیابی توان زیست‌محیطی پارک ملی خبر به‌منظور زون بندی و برنامه‌ریزی آن به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی، مجله محیط‌شناسی دانشگاه تهران، شماره. 38.
2- صالحی، اسماعیل (1393): مبانی برنامه‌ریزی محیط‌زیست، درس‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران.
3- مرکز آمار ایران: www. amar.org.ir
4- مخدوم، مجید، (1390): شالوده آمایش سرزمین. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5- اشکوری، سید حسن، (1388): اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، چاپ پنجم. تهران: انتشارات پیام.
6- طیب زاده مقدم، نگار، روزبهانی، لیلا، فریادی، شهرزاد، (1393): برنامه‌ریزی محیط‌زیست در مقیاس لندسکیپ محلی، مطالعه موردی: دهستان فردو، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره شانزدهم، شماره چهار، صص 145-125.
7- احمدی پری، معصومه، فریادی، شهرزاد، لنجابی، فاطمه، (1392): برنامه‌ریزی محیط‌زیست با روش فرآیند برنامه‌ریزی و GIS در مقیاس چشم‌انداز محلی، مطالعه موردی: دهستان مهرآباد واقع در شهرستان دماوند، فصلنامه مدیریت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست، سال سوم، شماره 4.
8- فریادی، شهرزاد، (1394): درس‌نامه برنامه‌ریزی شهری و روستایی، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران.
9- سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان گلستان، مرکز آمار ایران،1395.
10- کریمی، سعید (1394): کاربرد GIS در برنامه‌ریزی محیط‌زیست، درس‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران.
11- آل شیخ، علی‌اصغر. مطهری، سعید. خوشنام، هاشم. گنجعلی، لیلا. پهلوان، عاتکه (1388): برنامه‌ریزی محیط‌زیست با روش فرآیند برنامه‌ریزی و GIS مطالعه موردی: دهستان کهک، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره یازدهم، شماره یک، صص 83-73.
12- آل محمد، سیده. پزدانپناه، مهسا. فریادی، شهرزاد (1393): برنامه‌ریزی کالبدی فضایی در مقیاس محله‌ای دهستان گودرزی، اولین همایش ملی توسعه پایدار روستایی در افق 1404، اصفهان.
13- رحیمی، لیلا. مهدوی، منصوره. عظیمی، سمیه. فریادی، شهرزاد (1391): برنامه‌ریزی محیط‌زیست در مقیاس لنداسکیپ محلی با روش فرایند برنامه‌ریزی و GIS، دومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، تهران، دانشگاه تهران.
14- فریادی، شهرزاد. (1392): کارگاه برنامه‌ریزی منطقه‌ای 2. درس‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده محیط‌زیست. دانشگاه تهران.
15- Nix.H. A. (1985): What is Environmental Management? In “Environmental Planning and Management” Ed (J. J, Basinski and K. D, Cocks) CSIRO. Canberra: 31-36.
16- Alberti, Marina. (2008): Advanced Urban Ecology, Integrating Humans and Ecological Processes in Urban Ecosystems. New York; Springer.
17- Lein.K. James. (2003): Integrated Environmental Planning. Oxford: Blackwell Publishing.
18- Todes. A. Regional Planning and Sustainability. In Dialogues in Urban and Regional Planning, Rout Hedge Publication (2007): 213-236.
19- Davidoff, Paul, and Thomas Reiner. A Choice Theory of Panning. Journal of the American Institute of Planners 2.8, No. May (1962): 103-115.
_||_