بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر الگوی توزیع زمانی ومکانی خشکسالی درایران با استفاده از شاخص تبخیر وتعرق گیاه مرجع(ETo )

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

شهمراد علیزاده ¹ , حسین محمدی ² , پرویز کردوانی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا (اقلیم شناسی) واحد علوم وتحقیقات تهران ،دانشگاه آزاداسلامی ،تهران ،ایران
2 - استاد اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران،تهران،ایران
3 - استاد گروه جغرافیا، واحد علوم وتحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1395/02/01 تاریخ پذیرش : 1395/07/19 تاریخ انتشار : 1395/06/31

کلید واژه: خشکسالی, تغییرات اقلیمی, سیستم دینامیک, ETo, مدلسازی خشکسالی, روش IDW,

چکیده مقاله :

عوامل متعددی درپیدایش خشکسالی موثرند،که تغییر ودخالت درآنهابه منظورجلوگیری ازیروز ووقوع آنها،از توان بشر خارج وغیرممکن است.روی همین اصل،امکان داردکه این شرایط درهرمنطقه از سطح کره زمین درکشور های غنی وفقیر ،مرطوب وخشک ،پیشرفته ودرحال توسعه وغیره اتفاق افتد.در این تحقیق داده‌های هواشناسی جمع‌آوری‌شده از 19ایستگاه‌های هواشناسی در طی 2003-1961ایرانو با استفاده از یک شاخص مرکب (CI) از خشکسالی‌های هواشناسی به تجزیه‌وتحلیل ویژگی‌های زمانی و مکانی خشکسالی در ایران پرداخته شد. فرکانس وقوع، حوزه و شدت خشکسالی هواشناسی محاسبه و برای آشکار ساختن الگوهای وقوع زمانی و مکانی در بخش‌های مختلف موردبررسی قرارگرفتند و سپس با رویکرد پویایی سیستم اقدام به شبیه‌سازی اثرات در جنبه‌های مختلف گردید.مقادیر ETo در همه ایستگاه ها در ماه ژولای به بیشترین مقدار خود رسیده است. همچنین در تمامی ایستگاه ها، مقادیر ETo از ماه ژانویه تا ژولای افزایش و سپس تا ماه دسامبر کاهش‌یافته است.متوسط سالانه کل EToایران در دوره 1961 تا 2003 حدود 1154 میلی متر می باشد. متوسط سالانه ETo در ایران روندی صعودی با 9/2 میلی متر بر سال (mm/yr) در طول این دوره را نشان داد. بیشترین مقدار EToدر سال 1970 (mm/yr 1309) و سپس در سال‌های 1999 و 2001 (mm/yr 1308) اتفاق افتاده است و کمترین مقدار آن در سال‌های 1979 (mm/yr 893) و 1990 (mm/yr 974) مشاهده گردید.

چکیده انگلیسی:

Several factors in the development of effective drought , which change and intervene in order to keep them from victory and their occurrence , and it is impossible to be foreign humanOn the same principle, the possibility that lives up to these requirements in any region of the Earth's surface country rich and poor, wet and dry, developed and developing, etc. occur.In this study, meteorological data gathered from 19 weather stations in Iran during 2003-1961 using a composite index (CI) of meteorological drought analysis of spatial and temporal characteristics of drought in Iran. The frequency, scope and severity of drought calculated to reveal the spatial and temporal patterns in different sectors were examinedAnd then the system dynamics approach was to simulate the effects of different aspects. . ETo values in all stations in July reached its highest value. In all stations, ETo values from January to July increased and is then reduced until December. ETo Iran in the period 1961 to 2003 the average annual total is about 1154 mm. The annual average of 9.2 millimeters per year upward trend in Iran ETo (mm / yr) during the period indicated. Most of ETo in the year 1970 (mm / yr 1309) and then in 1999 and 2001 (mm / yr 1308) happened and minimum on the years 1979 (mm / yr 893) and 1990 (mm / yr 974) Find respectively.

منابع و مأخذ:

1-   خزانه داری ،لیلی.کوهی منصوره.زابل عباسی،فاطمه.قندهاری ،شهزاد.ملبوس،شراه،بررسی روند خشکسالی درایران طی 30 سال آینده(3039-2010)-دی ماه 1389،مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس منطقه ای تغییر اقلیم ،تهران

2-   دانش کار آراسته، پیمان (1386). تحلیل روند تغییرات زمانی و مکانی بارش و دما در کشور به کمک سنجش‌ازدور و شناسایی نواحی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، کارگاه فنی اثرات تغییر اقلیم در مدیریت منابع آب، تهران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی.

3-    سیفی ،اکرم.ریاحی مدوار،حسین(1395).بررسی تغییرات ناگهانی والگوی تغغیرات دورهای تبخیر وتعرق مرجع ایران با تحلیل موجک وآزمون tمتحرک.نشریه دانش آب وخاک جلد 26 شماره 1/3 صفحات 210-199 سال 95

4-   علیجانی، بهلول. بابایی، فینی‌ام السلمه. (1388). تحلیل فضایی خشک‌سالی‌های کوتاه‌مدت ایران. جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره1, شماره پیش‌شماره; از صفحه 109 تا صفحه 121

5-   علیجانی، بهلول. محمودی، پیمان. چوگان عبدالجبار، بیشه. نیاسر، مرتضی. (1390). بررسی ساختار تداوم دو وضعیتی بارش‌های سالانه جنوب ایران با استفاده از مدل وضعیت نهان زنجیره مارکوف، دوره9, شمارهپیاپی 25; از صفحه 1 تا صفحه 16.

6-   علیجانی، بهلول. روشنی، احمد. پرک، فاطمه. حیدری، روح اله. (1391). روند تغییرپذیری فرین‌های دما با استفاده از شاخص‌های تغییر اقلیم در ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره1, شماره2; از صفحه 17 تا صفحه 28.

7-     علیزاده، امین. (1386) اصول هیدرولوژی کاربردی. انتشارات دانشگاه امام رضا (ع).

8-     کردوانی، پرویز. (1386). خشکسالی و راه‌های مقابله با آن در ایران. انتشارات دانشگاه تهران.

9-     کردوانی،پرویز.(1386).منابع ومسائل آب در ایران ،(جلد اول).انتشارات دانشگاه تهران

10-  کردوانی، پرویز. (1390). مناطق خشک . انتشارات دانشگاه تهران.

11- کریمی، ولی‌الله. سلیمانی، کریم. حبیب نژاد روشن  محمود .شاهدی،کاکا. مقایسه برخی روش های تعیین الگوی توزیع زمانی بارش جهت برآورد سیلاب های شهری،مطالعه موردی بابلسر،فصلنامه علمی –پژوهشی مهندسی آبیاری وآب ،سال چهارم،شماره سیزدهم -پاییز (1392).

12-  محمدی، حسین. (1391). مخاطرات جوی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

13- مرید، س. مقدسی، م. (1389). مروری بر معرف­ها و محرک­ها و نحوه تدوین آن‌ها برای طرح­های خشکسالی. مجله تحقیقات منابع آب ایران، سال ششم، شماره یک: 72-76.

1-    Chaofan Li, Chi Zhang, GepingLuo, Xi Chen. 2013. Modeling the carbon dynamics of the dryland ecosystems in Xinjiang, China from 1981 to 2007—The spatiotemporal patterns and climate controls. Ecological Modelling.Volume 267, 10 October 2013, Pages 148–157

2-    -Gies, Lauren, M.S., Purdue University, August 2013. Drought Policy Development and Assessment in East Africa Using Hydrologic and System Dynamics Modeling.

3-    - Huang, QingXu, et al. "Modeling the impacts of drying trend scenarios on land systems in northern China using an integrated SD and CA model." Science China Earth Sciences 57.4 (2014): 839-854

4-    - Kexin Zhang, Shaoming Pan, Liguo Cao, Yun Wang, Yifei Zhao, Wei Zhang. 2014. Spatial distribution and temporal trends in recipitation extremes over the Hengduan Mountains region, China, from 1961 to 2012. Available online 16 May 2014

5-    -Mishra, A. K., and Singh, V. P. (2011), Drought modeling: A review, J Hydrology, (In Press

6-    -Shi T., Gill R. (2005). Developing effective policies for the sustainabledevelopment of ecological agriculture in China: the case study of Jinshan Countywith a systems dynamics model. Ecological Economics. 53. 223-246.

7-    Sterman, J. D. (2000). Business dynamics – systemsthinking and modeling for a complex world.