تحلیل زمانی مکانی سالانه توفانهای تندری استان تهران

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

محمود احمدی ¹ (استادیار دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
یوسف قویدل رحیمی ² (استادیاردانشکده جغرافیا دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران)
محدثه جانثاری ³ (کارشناسی ارشد جغرافیا طبیعی گرایش اقلیم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/01/25 تاریخ پذیرش : 1394/05/26 تاریخ انتشار : 1394/09/30

کلید واژه: تحلیل خوشهای, استان تهران, توفان تندری, فراوانی وقوع, روند خطی و پلی نومیال,

چکیده مقاله :

توفانهای تندری از مهمترین بلایای طبیعیاند که همه ساله علاوه بر نابودی بخشی ازمحصولهای کشاورزی سبب تلفات انسانی زیادی در سراسر دنیا میشوند. هدف از اینپژوهش شناسایی ویژگیهای آماری مربوط به توزیع مکانی و زمانی پدیده اقلیمی توفانهایتندری میباشد. با استفاده از دادههای مربوط به فراوانی وقوع توفانهای تندری در استانتهران )با تأکید بر هفت ایستگاه سینوپتیک در مناطقی با توپوگرافی و طول و عرض جغرافیاییمتفاوت( ویژگیهای زمانی و مکانی توفانهای تندری مورد مطالعه و تحلیل قرار داده شدهاست. در این پژوهش بر حسب مورد از روشهای همبستگی و تحلیل رگرسیون، تجزیه مؤلفهروند سریهای زمانی )تحلیل روند خطی و پلی نومیال(، تحلیل خوشهای سلسله مراتبی وارد،توزیع احتمال وقوع و دوره بازگشت با توزیع احتمال 42 درصد، آزمون ناپارامتری من کندال 1 وروش IDW5 5002 ( برای طبقه بندی سالانه وقوع توفانهای – در دوره زمانی 15 ساله) 1442تندری استفاده شده است. نتایج نشان داد بیشترین فراوانی وقوع توفان تندری متعلّق به سال5009 و کمترین فراوانی وقوع در سال 5000 بوده است؛ همچنین ایستگاه مهرآباد بیشترین وایستگاه چیتگر کمترین نوسانها را در طول دوره آماری دارا بودهاند. بر اساس دندروگرامسالانه حاصل از روش سلسله مراتبی تحلیل خوشهای وارد به سه خوشه دسته بندی شدند.مدلهای نوسانی زمانی و روند خطی و پلی نومیال توفانهای تندری سالانه درهمه ایستگاههابجز چیتگر و ژئوفیزیک وقوع توفانهای تندی دارای روندی افزایشی است. نقشههای توزیعمکانی و مطالعات الگوهای مکانی که با استفاده از روش IDW ترسیم شدهاند نیز نشان دادآبعلی و فیروزکوه) POLL ) 3 دارای بیشترین و ژئوفیزیک دارای کمترین فراوانی وقوع توفانتندری در بین ایستگاهها در بازه زمانی مورد مطالعه بودند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study was to identify the characteristics of temporal and spatial distribution of climatic phenomena are thunderstorms. Therefore, for the purpose of data on the frequency of thunderstorms in Tehran province with emphasis on temporal and spatial characteristics 7 state on thunderstorms were studied and analytically considered. The results showed the highest frequency of thunders toms in theyear2004 and the lowest frequency of occurrencewasin 2000; Mehrabad station and Chet garmostregions have had the lowest volatility during the period. Oscillating and linear trend and polynomial models when all stations except CHITGAR and geophysics has been an increasing trend. Maps of the spatial distribution and spatial patterns howled that Abali and Firoozkooh the higher stand lowest frequency geophysical thunder storms between stations in the period studied

منابع و مأخذ:

1- اخوان، رضا. و دیگران، (1390): کاربرد دو روش کرینجینگ وIDW  در پهنه بندی تراکم و تاج پوشش جنگل­های شاخه زاد بلوط(مطالعه موردی، منطقه­ی کاکارضای خرم آباد لرستان). مجله جنگل ایران (انجمن جنگل بانی ایران). سال سوم شماره 4.  صص 316-305 .

2- تاج بخش، سحر و دیگران، (1388): روشی برای پیش بینی رخداد توفان­های تندری با طرح دو بررسی موردی. مجله فیزیک زمین و فضا. دوره 35 شماره 4. صص 166-147.

3- تاریخچه تهران. (1387): مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. ویرایش دوم.

4- جلالی، اروج و دیگران، توفان­های تندری و بارش ناشی از آن در محدوده شهر اهر، نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، صص 33-18.

5- جعفرپور، ابراهیم. (1381): اقلیم شناسی. انتشارات دانشگاه تهران، تهران. چاپ سوم.

6- جغرافیای استان تهران، (1388): دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی. چاپ دهم.

7- حاج بابایی، نوید و دیگران، بهمن (1384): توفان­های تندری در ایران و بررسی سینوپتیک آن در شرق اصفهان، مجموعه مقالات اولین همایش ملی فرسایش بادی (در یزد). صص 313-305.

8- حجازی زاده، زهرا و دیگران. (1388): بررسی تغییرات دما و بارش تهران طی نیم قرن اخیر، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه­ای. پیش شماره پاییز و زمستان 88. صص 56-43.

9- خورشید دوست، محمد علی و دیگران. (1385): کاربست نرم افزار2000 Digital Atmosphereدر تحلیل فضایی پدیده­های اقلیمی ایران؛ فصل­نامة جغرافیایی سرزمین.

10- خوشحال دستجردی، جواد و دیگران. (1386): شناسایی ویژگی­های سوانح محیطی منطقه شمال­غرب ایران (نمونه مطالعاتی: خطر توفان­های تندری در تبریز). فصل­نامه مدرس علوم انسانی ویژه نامه جغرافیا. صص 115-101.

11- صفری، هرمز. مقایسه دو روش درون­یابی IDW و KRIGING جهت تهیه نقشه پهنه بندی املاک (عرصه) ناحیه 5 شهرداری منطقه یک. مجله شهر نکار. شماره 40. صص 39-33.

12- صلاحی، برومند. (1389): بررسی ویژگی­های آماری و همدیدی توفان­های تندری استان اردبیل. پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 72. صص 142-129.

13- عبدالحسینی، علی. (1390): مطالعه جریان­های جستناک ناشی از توفان همرفتی در منطقه سمنان. پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد. استاد راهنما: دکتر عباسعلی علی اکبری بیدختی. دانشگاه تهران مؤسسه ژئوفیزیک (گروه فیزیک فضا).

14- عسگری، احمد و دیگران. (1389): مطالعه آماری، همدیدی توفان­های تندری در استان خوزستان. مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس منطقه­ای تغییر اقلیم (29 آذر، 1 دی 1389، تهران، ایران). صص 119-111.

15- علیجانی، بهلول. کاویانی، محمد رضا. (1383): مبانی آب و هوا شناسی ایران. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت). چاپ دهم.

16- قویدل رحیمی، یوسف. (1390): کاربرد شاخص­های ناپایداری جوّی و برای آشکار سازی و تحلیل دینامیک توفان تندری روز 5 اردیبهشت 1389 تبریز. فصل­نامه علمی پژوهشی فضای جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر. سال یازدهم شماره 34. صص 208-182.

17- لشکری، حسن و دیگران. تجزیه و تحلیل آماری توفان­های تندری و گرد و خاک وزیده شده در طی دوره آماری 2004-1990 در استان همدان. فصل­نامه سپهر. دوره 19 شماره 57. صص 66-60.

17- Easterling, D, R., (2003): Trend in U.S. Climate During The Twentieth Century, Consequences, Vol. 2, Pp. 3-12.

18- Pissimanis, K, Notaridou A., Spyrou C; (2006): On The Main Characteristics of Synoptic 2- Weather Conditions Associated With Thunderstorm Activity During The Months of July and August in The City of Thessaloniki (Northern Greece); Theoretical and Applied Climatology, Vol. 83.

19- Waguespack, M; (2006): Reconciling Garbage Cans and Rational Actors: Explaining Organizational Decisions About Environmental Hazard Management; Social Science Research, Vol. 35.

20- Whitman, C.D., (2003): Mountain Meteorology, Oxford University Press, Vol. 37, No. 2, pp. 89-96.