ارزیابی برنامه احیاء دریاچه ارومیه از ابعاد طبیعی _ زیستی ، اقتصادی و حکمروایی آب

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

اکبر صوفی ¹ (دانشجوی دکتری گروه جغرافیا ،واحد علوم و تحقیقات تهران ، دانشگاه آزاداسلامی ،تهران ، ایران)
پرویز کردوانی ² (استاد گروه جغرافیا ،واحد علوم و تحقیقات تهران ، دانشگاه آزاداسلامی ،تهران ، ایران)
رحیم سرور ³ (استاد گروه جغرافیا ،واحد علوم و تحقیقات تهران ، دانشگاه آزاداسلامی ،تهران ، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/09/24 تاریخ پذیرش : 1396/03/24 تاریخ انتشار : 1396/06/31

کلید واژه: دریاچه ارومیه, احیاء دریاچه, خشکی دریاچه, حکمروایی آب,

چکیده مقاله :

دریاچه ارومیه یکی از مهم ترین حوضه های آبریز کشور است که به دلیل عوامل متعدد ، از جمله اجرای پروژه های عمرانی، در سالهای اخیر در معرض نابودی قرار گرفته است. دراین مقاله هدف اصلی و کلی ارزیابی برنامه احیا دریاچه ارومیه می باشد. روش تحقیق در این مقاله با توجه به مولفه هایی مورد بررسی براساس هدف از نوع کاربردی و براساس روش و ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه روستاهای اطراف دریاچه ارومیه می باشد که کل جمعیت مورد نظر روستاها70267نفربوده؛ حجم نمونه براساس فرمول کوکران(382نفر) انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات مورد نیاز به دوصورت 1)کتابخانه ای - اسنادی2)روش میدانی(پرسشنامه محقق ساخته)انجام شده است. برای پردازش و تجزیه تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار(Spss,- GIs - Excel)استفاده شده است و با توجه به نوع مقیاسها از آزمون کای اسکوئر (خی2)برای اثبات فرضیات و همچنین برای تعین شدت رابطه دو متغیر از آزمون وی کرامر استفاده شده است. براساس یافته های تحقیق ، محاسبه میانگین نشان می دهد که بین بحران دریاچه ارومیه و ابعاد طبیعی _ زیستی ، ابعاد اقتصادی و حکمروایی خوب آب یک رابطه معنی دار وجود دارد. چرا که تاثیر مستقیم ابعاد فوق بر روی دریاچه ( با توجه به بالاتر بودن میانگین 3 از 5 سطح معنی دار ) مورد تائید می باشد .

چکیده انگلیسی:

دریاچه ارومیه یکی از مهم ترین حوضه های آبریز کشور است که به دلیل عوامل متعدد ، از جمله اجرای پروژه های عمرانی، در سالهای اخیر در معرض نابودی قرار گرفته است. دراین مقاله هدف اصلی و کلی ارزیابی برنامه احیا دریاچه ارومیه می باشد. روش تحقیق در این مقاله با توجه به مولفه هایی مورد بررسی براساس هدف از نوع کاربردی و براساس روش و ماهیت  از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه روستاهای اطراف دریاچه ارومیه می باشد که کل جمعیت مورد نظر روستاها70267نفربوده؛ حجم نمونه براساس فرمول کوکران(382نفر) انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات مورد نیاز به دوصورت 1)کتابخانه ای - اسنادی2)روش میدانی(پرسشنامه محقق ساخته)انجام شده است. برای پردازش و تجزیه تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار(Spss,- GIs - Excel)استفاده شده است و با توجه به نوع مقیاسها از آزمون کای اسکوئر (خی2)برای اثبات فرضیات و همچنین برای تعین شدت رابطه دو متغیر از آزمون وی کرامر استفاده شده است. براساس یافته های تحقیق ، محاسبه میانگین نشان می دهد که بین بحران دریاچه ارومیه و ابعاد طبیعی _ زیستی ، ابعاد اقتصادی و حکمروایی خوب آب یک رابطه معنی دار وجود دارد. چرا که تاثیر مستقیم ابعاد فوق بر روی دریاچه ( با توجه به بالاتر بودن میانگین 3 از 5 سطح معنی دار ) مورد تائید می باشد .

منابع و مأخذ:

1-     احمدی ، رضا ( 1384 ) : بررسی تغییرات جمعیت آرتیمیا در دریاچه ارومیه ، گزارش نهایی طرح تحقیقات موسسه شیلات ، ایران .

2-     اداره تحقیقات هواشناسی کاربردی استان آذربایجان غربی ( 1377 ) : طرح بررسی اطلس بلایای طبیعی آذربایجان غربی ، ارومیه .

3-    تاتار، مریم (1394): حکمروایی خوب کلید بحران مدیریت آب کشاورزی: الگوی مفهومی بر مبنای مدیریت تضاد ، اولین کنگره سالیانه جهان و بحران انرژی.

4-     جابر ، لعبت ، حیدری ، نصرت ( 1382 ) : قابلیتهای صنعتی دریاچه ارومیه ، پنجمین همایش ملی صنایع دریایی ایران .

 

5-     دلاور،محمد و همکاران(1393) بررسی اثرات تغییر اقلیم بر نوسانات تراز آب دریاچه ارومیه،پژوهش های اقلیم شناسی،شماره 20

6-     درویش ، م ، سید اخلاقی ، س ، عباس ، ح کریمی ( 1389) : پیدایش کویر ارومیه بزرگترین رخداد بیابان زایی قرن در ایران ، مجله جنگل و مرتع ، شماره 89 .

7-     رحیمی ، حسین  ( 1382 ) : بحران آب : مشکل ناشناخته جهانی ، فصلنامه پیک نور ، سال اول شماره 2 ، ص 26.

8-     زهتابیان ، غلامرضا ( 1377) : کاربرد همگن سازی عددی و غیر عددی در برآورد خشکسالی های هیدرولوژیک ( جریانهای حداقل ) ،مطالعه موردی ، دریاچه نمک ایران ، مجموعه مقالات دومین کنفرانس منطقه ای تغییرات اقلیم ، سازمان هواشناسی کل کشور ، تهران .

9-     ساری ، بهروز ( 1378 ) : بررسی بارشهای شمال غرب ایران با تاکید بر تحلیل خوشه ای ، فصنامه آب و توسعه سال 7 ، شماره 20 و 21 ، تهران .

10- سالنامه آماری ( 1390) : استانداری آذربایجان غربی و شرقی.

11- سلیمی ترکمانی ، ح ( 1390 ) : بررسی مشکل زیست محیطی دریاچه ارومیه از منظر حقوق بین الملل محیط زیست ، فصلنامه راهبرد ، سال بیستم ، شماره 58 ، ص 177و 178 .

12- سوداگر ، محمد ( 1359) : نظام ارباب و رعیتی در ایران ، انتشارات پازند ، ص 104 .

13- صادقی ، رضا (  1376 ): چشم انداز بحران آب ، کمبود آب در هزاره سوم ، ص 203.

14- طرح احیاء دریاچه ارومیه ( 1394) : نگاهی بر راهکارهای مصوب ،وضعیت اجرائی و پیشرفت پروژه ها.کمیته اجتماعی _ فرهنگی ستاد احیاء دریاچه ارومیه شهریور1394.

15- قادری ، جمیل ( 1383 ) : بررسی اثرات هیدرومتولوژی منطقه ای بر تحولات هیدروگرافی دریاچه ارومیه ، پایان نامه دکتری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات ، پاییز ، تهران .

16- کاویانی راد ، م ( 1390 ) : نسبت ژئوپلیتیکی امنیت زیست محیطی و توسعه پایدار ، مطالعه موردی دریاچه ارومیه ، فصلنامه مطالعه راهبردی ، سال چهارم ، شماره اول ، ص 115و137 .

17- کردوانی،پرویز(1382)خشکسالی و راههای مقابله با آن،انتشارات دانشگاه تهران.

18.لک ،ر ، درویش خاتومی ، ج ، محمدی ، ع ( 1390 ) : مطالعه پالئولیمنولوژی و علل کاهش ناگهانی تراز آب دریاچه ارومیه ، فصلنامه زمین شناسی کاربردی ، سال 7 ، شماره 4 ، ص 343 و 345 .

19- Abatzopoulos Theodore J. and Others (2006), Quality Evaluation of Artemia Urmiana Giinther (Urmia Lake, Iran) With Special Emphasis on Its Particular Cyst Characteristics (International Study on Artemia Lxix), Aquaculture, No 254.

20- Abdollahi Sharif, J. Alipour, A. Mokhtarian Asl, M. (2010), investigation of hydrological changes of Urmia Lake basin in recent decades and its effects on water of Lake, the fourteenth of Iran Geology congress, Urmia university: 1-7.

21- Ahadnejad , M . 2010 , Study of Uremia Lake Level Fluctuations and predict probable Changes Using Multi-Temporal Satellits Images and Ground Truth Data period ( 1976-2010) new challenge about Climate or Change Human Impact Kuala Lumpur .

22-  Hans, A. 2001. “Locating women’s rights in the Blue Revolution”. Future, 33: 753-768

23- Hesari,B.,Tayefeh, N.N. (2010), investigation of Urmia Lake level changes and its relation with Caspian sea level changes and Van Lakes in Turkey and area climate factors, The secondary of national congress environmental crisis of Urmia Lakes, Naghadeh Payam noor University : 1-14.

24-Keltz,K.,and Shahrabi,M . 1986,Holocene Sedimentology of Hypersaline of Lake Urmia , NortwesternIran:,palaeogography , palaeoclimatology,palaeoecdogy,54:105-130.

25.- Sharifi, A., Pourmand, A., Haeri-Ardakani, O., 2013. The story of a vanishing lake: Geochemical and sedimentological evidence for anthropogenic and climate impact on Urmia salt lake in NW Iran. Proceeding of INQUA Quick LakeH workshop on rapidly changing large lakes and human response, pp. 48-49.

26- Wittfogel , k. 1961 , oriental despitisl , yale university , 109 .