بررسی تغییر فرم سازند گچساران در محدوده سد گتوند علیا با استفاده از داده های سنجش از دور راداری

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

اکبر هاشمی فرد ¹ , پرویز کردوانی ² , فریده اسدیان ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای طبیعی، واحدعلوم و تحقیقات تهران ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ،ایران
2 - استاد گروه جغرافیای طبیعی، واحد علوم تحقیقات تهران ،دانشگاه آزاداسلامی،تهران ،ایران
3 - استادیار گروه جغرافیای طبیعی، واحد علوم تحقیقات تهران ،دانشگاه آزاداسلامی،تهران ،ایران

تاریخ دریافت : 1396/01/25 تاریخ پذیرش : 1396/11/15 تاریخ انتشار : 1397/06/31

کلید واژه: تغییر فرم, سازندگچساران, سنجش ازدور, اینترفرومتری, گتوندعلیا,

چکیده مقاله :

سدهایبزرگمعمولاًبهصورتچندمنظورهوبااهدافیچونذخیرهآببرایفصولکمآبی، کنترلسیلاب، تولیدانرژیواستفادۀتفریحیساختهمیشوند.با استفاده از تکنیک اینترفرومتری، امکان نمایش تغییر شکلهای آهسته پوسته زمین در طول نشست و نیز تحت شرایط خاص وجود دارد.سد گتوند علیا بر روی قسمتی از سازند گچساران قرار گرفته است، در این تحقیق قسمتی از این سازند، در محدوده مخزن سد گتوند علیا که دراثرانحلالدچارفرونشستولغزششده است، با استفاده از تکنیک تداخل سنجی تفاضلی راداری مورد بررسی و پردازش قرار گرفته است. جهت انجام این تحقیق، یک جفت تصویر ماهواره یCosmo Sky – Med باند X به فاصله زمانی دو سال تهیه و پردازش گردید. نتایج تداخل نگار بدست آمده در این تحقیق حداکثر نرخ فرونشست را در سازند گچساران و در محدوده معدن نمک عنبل، به میزان 53 سانتیمتر نشان می دهد.

چکیده انگلیسی:

سدهایبزرگمعمولاًبهصورتچندمنظورهوبااهدافیچونذخیرهآببرایفصولکمآبی، کنترلسیلاب، تولیدانرژیواستفادۀتفریحیساختهمیشوند.با استفاده از تکنیک اینترفرومتری، امکان نمایش تغییر شکلهای آهسته پوسته زمین در طول نشست و نیز تحت شرایط خاص وجود دارد.سد گتوند علیا بر روی قسمتی از سازند گچساران قرار گرفته است، در این تحقیق قسمتی از این سازند، در محدوده مخزن سد گتوند علیا که دراثرانحلالدچارفرونشستولغزششده است، با استفاده از تکنیک تداخل سنجی تفاضلی راداری مورد بررسی و پردازش قرار گرفته است. جهت انجام این تحقیق، یک جفت تصویر ماهواره یCosmo Sky – Med باند X به فاصله زمانی دو سال تهیه و پردازش گردید. نتایج تداخل نگار بدست آمده در این تحقیق حداکثر نرخ فرونشست را در سازند گچساران و در محدوده معدن نمک عنبل، به میزان 53 سانتیمتر نشان می دهد.

منابع و مأخذ:

1. آذرمی عربشاه­، رباب­. حافظی مقدس، ناصر. اصغری کلجاهی، ابراهیم و خلیل ولیزاده، کامران(2015): پهنه بندی خطر لغزش دامنه های مخزن سد ونیار تبریز بعد از آبگیری­، هفتمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری­، شاهرود.


2. آقانباتی، سید علی (1385): زمین‌شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.


3. آمیغ پی معصومه، عربی سیاوش و طالبی، علی ، (1388)، کاربرد تکنیک تداخل سنجی راداری در مطالعات مناطق فرونشست (مطالعه موردی فرونشست یزد)، همایش ژئوماتیک1388، تهران ، ایران.


4. بقاء دشتکی­، بهمن­، ماشاءا. . خامه چیان، سید محمدحسن نظری، 1389، بررسی پایداری دامنه های سازند گچساران واقع در مخزن سد گتوند تحت تاثیر آبگیری مخزن و انحلال مصالح نمکی، نشریه زمین شناسی مهندسی، ­دوره ۴، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۳۸۹ )


5. جنت، کبری ، قاضی فرد، اکبر و روستایی، مه آسا(1388): پایش فرونشست زمین در دشت گلپایگان با استفاده از روش تداخل سنجی راداری و شکاف سنج، ششمین همایش زمین شناسی مهندسی و محیط زیست ایران در سال ۱۳۸۸.


6. حقیقت مهر، پریسا، ولدان زوج، محمدجواد، تاجیک، رضا, جباری سعید، صاحبی محمودرضا، اسلامی رضا، گنجیان مصطفی ودهقانی مریم( 1389 ): اندازه گیری فرونشست دشت هشتگرد ناشی از استخراج آبهای زیرزمینی با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری، همایش ژئوماتیک89 ، تهران، سازمان نقشه برداری کشور.


7. داﻣﻮغ ، نورعلی و زارﻋﻲ، حیدر. 1390،بررسی مشکلات انحلال لایه های نمکی سازند گچساران در مخزن سد گتوند علیا، طرح تحقیقاتی شرکت سهامی سازمان آب و برق خوزستان، کد پروژه: kud-84001، ساازمان مجری: مجتمع عالی آموزشی و پژوهشی صنعت آب و برق خوزستان.


8. دهقانی، مریم، ولدان زوج، م ج، J. Biggs، روستایى، م، B،,T, Parsons Wright، (1385)، تعیین نرخ فرونشست شمال غرب مشهد به کمک تکنیک تداخل سنجى رادارى (InSAR)، بیست و پنجمین گردهمائى علوم زمین.


9. رحمتی، علیرضا و اصغر نظریان(1389): آثار اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی سکونتگاههای مشمول جا به جایی ناشی از ایجاد سدها (مطالعه موردی سد گتوند علیا، رودخانه کارون)­،نشریه: پژوهش های محیط زیست ، پاییز و زمستان 1389، دوره  1 ، شماره  2 ; از صفحه 53 تا صفحه 66.


10. رسولی، علی اکبر (1387)، مبانی سنجش از دور کاربردی با تاکید بر پردازش تصاویر ماهواره‌ای، انتشارات دانشگاه تبریز.


11. سالاری.مرجان، رادمنش. فریدون و زارعی. حیدر .(1391): ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻤـﻲ و ﻛﻴﻔـﻲ ﻣﻨـﺎﺑﻊ آب رودﺧﺎﻧـﻪ ﻛـﺎرون ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﺎﺧﺺ  NSFWQI و روش AHP، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻧﺴﺎن و ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ، ﺷﻤﺎره 23.


12. ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﻧﻴﺮوی اﻳﺮان، (1387):ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﻠﻲ ﭘﺮوژه ﺳﺪ و ﻧﻴﺮوﮔﺎهﮔﺘﻮﻧﺪعلیا.


13. شریفی کیا، محمد، (1391)، تعیین میزان و دامنه ی فرونشست زمین به کمک روش تداخل سنجی راداری (D-InSAR) در دشت نوفق - بهرمان ، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره 16، شماره 3، پاییز 1391، ص 55-77.


14. شیخی کوهسار، زهرا.(1391): تاثیر فرونشست زمین روی خط راه آهن منطقه یزد- اردکان با استفاده از تداخل سنجی راداری، پایان نامه کارشناسی ارشد سنجش از دور، دانشکده سنجش از دور و gis ، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد یزد.


15. صفرپور­، زکیه ، جلیل فرزادمهر , علی گل کاریان و مهدی بشیری , ،2015، «بررسی نقش سنگ شناسی در بروز زمین لغزش های محدوده سد بیدواز اسفراین»­، کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری­, 2015-02-25.


16. نجمایی، محمد، (1382): سد و محیط زیست، وزارت نیرو، کمیته ملی سدهای بزرگ ایران، چاپ اول، تهران ، ایران.


17. یمانی، مجتبی ، سمیّه عمادالدّین، قاسم لرستانی،1391،مورفودینامیک ساحلی و نقش آن در تحوّل سدهای ساحلی دلتای رود جگین، مجله پژوهش های کمی ژئومورفولوژی،    دوره ۱، شماره ۱.

1. Damoah-Afari, P, Ding, X.L. and Lu, Z.(2008): Detecting ground settlement of Shanghaiusing Interferometric synthetic Aperture Radar (InSAR) techniques, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Vol, XXXVII, Part B٧, Beijing 2008.


2. Jacques Mudry, François Zwahlen, Catherine Bertrand, James W. La Moreaux, 2004. H2Karst Research in Limestone Hydrogeology, ISBN: 978-3-319-06138-2 (Print) 978-3-319-06139-9 (Online).


3. Lubis,A.M, Sato,T, Tomiyama, N, Isezaki,N, Yamanokuchi, T, (2011), Ground subsidence in Semarang-Indonesia investigated by ALOS–PALSAR satellite SAR interferometry, Journal of Asian Earth Sciences, Volume 40, Issue 5, 30 March 2011, Pages 1079-1088.


4. Petar milanovic, 2004, Water Resources Engineering in Karst, crc pres, boca raton London new York Washington, D. C.                                                                                                                                                                                                                            


5. Richards, M., (2005), Fundamentals of Radar Signal Processing, New York: McGraw- Hill.


6. Raney,R, K., (1998), Radar Fundamentals :Technical perspective, Manual of Remote Sensing, Third Edition, Volume 1,2, ASPRS,John Wiley and Sons Inc, Toronto.


7. Tomas,R, Herrera, G, Cooksley, G, Mulas, J, (2011), Persistent Scatterer Interferometry subsidence data exploitation using spatial tools: The Vega Media of the Segura River Basin case study, Journal of Hydrology, Volume 400, Issues 3–4, 11 April 2011, Pages 411-428.


8. Usai, S, (2011), “A new approach for long term monitoring of deformations by differential SAR interferometry,” Ph.D. thesis, Delft Univ. Press, Delft, The Netherlands.


9. Zebker, H. A. Rosen, P. A, Goldstein, R. M, Gabriel, A & Werner, C. L.(1994),  “On the Derivation of Coseismic Displacement Fields Using Differential Radar Interferometry: The Landers Earthquake”,Journal of Geophysical Research, 99 (B10), Pp. 19617-19634.