واکاوی همدیدی دینامیکی بارش ابر سنگین 4 آذر 1393 مطالعه موردی (کهگیلویه و بویراحمد)

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

کمال امیدوار ¹ , نظام تنی ² , رضا ابراهیمی ³ , ابراهیم قیاثی ⁴

1 - استاد گروه آب و هواشناسی، دانشگاه یزد،ایران
2 - کارشناسی ارشد آب و هواشناسی کاربردی دانشگاه یزد،ایران
3 - دکتری اقلیم شناسی دانشگاه یزد،ایران
4 - کارشناسی ارشد آب و هواشناسی کاربردی دانشگاه یزد،ایران

تاریخ دریافت : 1395/11/17 تاریخ پذیرش : 1396/12/21 تاریخ انتشار : 1397/09/30

کلید واژه: کهگیلویه و بویراحمد, بارش سنگین, تحلیل همدیدی, کم فشار, پرفشار,

چکیده مقاله :

بارش علاوه بر مزیت های که دارد می تواند به عنوانیک بلایطبیعیخسارت‌هایسنگینمالیوجانیبرایانسان‌هادربرداشتهباشد. هدفازاینمطالعهبررسیوشناساییعواملهمدیدی،دینامیکیمؤثردربارشسنگین4 آذرماه 1393دراستانکهگیلویهوبویراحمداست. ابتداداده‌هایبارشروزانه 6 ایستگاههمدیدیازسازمانهواشناسیکهگیلویه و بویراحمداخذگردید. سپسداده‌هایسطوحفوقانیجوازسایتNCAR/NCEPاستخراجشد.نقشه‌هایرودباد، نقشه‌هایفشارسطحدریا،ارتفاعژئوپتانسیل،ضخامتجو،پیچانه،وزشرطوبتی،همگراییوواگراییرطوبت،آبقابلبارش،حرکاتقائمهوادرروزقبلوروز بعدازبارشبااستفادهازنرم‌افزارGrADSترسیم و تحلیل شدند. همچنین جهت شناسایی منابع رطوبتیازتصاویرماهواره‌ایTRMMنیزاستفادهشد. نتایجنشاندادالگویغالببارشتشکیل پدیدهبلوکینگبررویدریایمدیترانهوعمیقشدنناوهبررویکشورعراقتانواحیجنوبغربیایرانودرنتیجهریزشهوایسردوفرارفتحاصلازعرض‌هایجنوبی‌تر بوده کهسببرخداداینبارشسنگینشدهاستمنابععمدهرطوبتاینبارشدریایسرخ، خلیج‌فارس ومدیترانهجذب شدهاست.

چکیده انگلیسی:

بارش علاوه بر مزیت های که دارد می تواند به عنوانیک بلایطبیعیخسارت‌هایسنگینمالیوجانیبرایانسان‌هادربرداشتهباشد. هدفازاینمطالعهبررسیوشناساییعواملهمدیدی،دینامیکیمؤثردربارشسنگین4 آذرماه 1393دراستانکهگیلویهوبویراحمداست. ابتداداده‌هایبارشروزانه 6 ایستگاههمدیدیازسازمانهواشناسیکهگیلویه و بویراحمداخذگردید. سپسداده‌هایسطوحفوقانیجوازسایتNCAR/NCEPاستخراجشد.نقشه‌هایرودباد، نقشه‌هایفشارسطحدریا،ارتفاعژئوپتانسیل،ضخامتجو،پیچانه،وزشرطوبتی،همگراییوواگراییرطوبت،آبقابلبارش،حرکاتقائمهوادرروزقبلوروز بعدازبارشبااستفادهازنرم‌افزارGrADSترسیم و تحلیل شدند. همچنین جهت شناسایی منابع رطوبتیازتصاویرماهواره‌ایTRMMنیزاستفادهشد. نتایجنشاندادالگویغالببارشتشکیل پدیدهبلوکینگبررویدریایمدیترانهوعمیقشدنناوهبررویکشورعراقتانواحیجنوبغربیایرانودرنتیجهریزشهوایسردوفرارفتحاصلازعرض‌هایجنوبی‌تر بوده کهسببرخداداینبارشسنگینشدهاستمنابععمدهرطوبتاینبارشدریایسرخ، خلیج‌فارس ومدیترانهجذب شدهاست.

منابع و مأخذ:

1-   امیدوار، کمال، (1387): بررسی سیلاب بر اساس موقعیت‌های سیستم‌های سینوپتیکی در استان یـزد. فصـلنامه تحقیقـات جغرافیـایی، شماره 88، صص 165-137.

2-  امیدوار، کمال، (1389): آب و هواشناسی همدیدی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه یزد.

3-  امیدوار، کمال؛ صفر پور، فرشاد؛ مهدی محمودآبادی؛ سیعد الفتی، (1389): تحلیل همدیدی اثرهای سرد چال در وقوع بارش‌های شدید در نواحی مرکز و جنوب غرب ایران،مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا دوره چهاردهم، شماره 4، صص 189-161.

4-  امیدوار کمال؛ محمودآبادی، مهدی؛ صفر پور، فرشاد، (1392): بررسی و تحلیل همدیدی بارش‌های سنگین بهمن‌ماه 1389 در مناطق جنوبی و مرکزی ایران (با تأکید بر استان کرمان)، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، شماره 51، 39-21.

5-     احمدی، حمزه؛ باعقیده، محمد؛ اسدی، سعید؛ احمدی، فریبرز (1394): تحلیل رخداد بارشی شدید منجر به سیل 28 تیر 1394 در استان البرز، مجله دانش مخاطرات، شمار 4، صص 469-451.

 

6-         صالحی، برومند؛ عالی جهان، مهدی، (1392): تحلیل سینوپتیک مخاطرات اقلیمی شهرستان یاسوج، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره پنجم، شماره 5، 90-73.

 

7-     علیجانی ، بهلول، (1381): اقلیم شناسی سینوپتیک، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.

8-        علیجانی ،بهلول، (1388): اقلیم شناسی سینوپتیک، انشارات سمت، چاپ چهارم، تهران.

9-        قویدل، رحیمی؛ احمدی، محمود؛ داریوش حاتمی زرنه؛ محمدرضایی (1393): نارسایی الگوهای سینوپتیک بارش سنگین مولد سیلاب مخرب در شهرستان جیرفت، فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران سال دوازده، شماره 41، صص 178-161.

10-    قویدل رحیمی، (1391): نگاشت و تفسیر سینوپتیک اقلیم با استفاده از نرم افزار Grads، ناشر سها دانش.

11-    لشکری، حسن، (1381): مسیریابی سامانه‌های کم‌فشار سودانی ورودی به ایران، مجله مدرس علوم انسانی، شماره 2، صص 156-132.

 

12- مسعودیان، سید ابوالفضل، (1384): شناسایی الگوهای گردشی پدیدآورنده سیلاب‌های بزرگ در کارون،  مجله جغرافیا و توسعه، بهار و تابستان 84، صص 182-161.

13- محمدی، بختیار؛ مسعودیان، ابوالفضل، (1388): تحلیل همدید بارش‌های سنگین ایران مطالعه موردی: آبان ماه 3 1373، جغرافیا و توسعه شماره 19، صص 70-47.

14- منتظری، مجید؛ نامی، محمدحسین؛ حمیده دالایی، (1392): تحلیل همدیدی بارش سنگین 21 نوامبر 2011 استان کهکیلویه و بویراحمد (لیکک)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال دهم، شماره 37. صص 90-77.

1-      A. Lana, J. Campins, A. Genève’s, and A. Jan’s, Atmospheric patterns for heavy rain events in the Balearic Islands, Advances in Geosci7ences, 12, 27-32, 2007.

2-      Alpert, P, and Raisin, T, An Early Winter Polar Air mass Penetration to EasternMediterranean, Mon.Weather, pp.1411-1718, 1990.

3-      Carla Lima, K., P. Satyamurty and J. P. Reyes Fernandez , Large-Scale Atmospheric Conditions Associated with Heavy Rainfall Episodes in Southeast Brazil, Springer Wien, DOI. 10.1007/s00704-009-0207-9.،Theoretical and Applied Climatology10, 2009.

4-      Chen Chen, C., Y. Lang Lin & W. Chun Peng, Investigation of a heavy rainfall event over southwestern Taiwan associated with a sub synoptic cyclone during the 2003 Mei-Yu season. Atmospheric Research, No. 95, pp. 235–254, 2002.

5-      Hellstrom.C, Atmospheric condition during extreme and non-extreme precipitation events in Sweden, international journal of climatology, No.25. 2005.

6-      Monterey. M, Gondomkar. A, Moemeni. M, Study Pressure Fields Affecting Cyclone Rainfall: Case Study of Iran, Atmospheric and Climate Sciences, 2015, 5, 129-136, 2015.

7-      Mengwen W., Synoptic Analysis of Extreme Hourly Precipitation in Taiwan during 2003–12. Montly Weather Revier, 145. 2017.

8-      Rasuly.A, Babaeian, I. Ghaemi. H, ZawarReza, P, Time Series Analysis of the Pressure of the Synoptic Pattern Centers Affecting on Seasonal Precipitation of Iran, Geography and Development 10nd Year- No. 27, 2012.