بررسی اثر پخش سیلاب مدوار بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
مسعود بهشتی راد
1
(
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات سیرجان
)
کلید واژه: ازت, پخش سیلاب, ویژگیهای خاک, هدایت الکتریکی, اسیدیته,
چکیده مقاله :
بخش عمده کشور ایران در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده است که از جمله ویژگیهایآن بی نظمیهای بارش و توزیع نامناسب زمانی و مکانی آن، سیل، خشکسالی، فرسایش خاکو بیابان زایی است. بنابراین با این وضعیت کمبود آب علاوه بر تأثیر بر اراضی کشاورزی تأثیرزیادی بر منابع طبیعی دارد. امروزه در اکثر نقاط جهان جهت تأمین آب، بهبود حاصلخیزیخاک، جلوگیری از فرسایش و سیل علاوه بر آبخیزداری اقدام به تغذیه مصنوعی، پخشسیلاب و آبخوانداری میشود که تأثیرهای مثبت آن همواره مورد تأیید قرار گرفته است. در اینپژوهش آثار اجرای پخش سیلاب بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مانند میزانمواد آلی، ازت، پتاسیم، فسفر، درصد رس، سیلت، شن، اسیدیته و هدایت الکتریکی انجامگرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که مقادیر ازت، فسفر، پتاسیم، ماده آلی و رس در منطقهپخش سیلاب افزایش معنی داری داشته است و مقادیر اسیدیته، شوری، سیلت و شن تغییرینداشته است. پخش سیلاب سبب حاصلخیزی خاک شده است. بنابرین ادامه اجرای اینگونهطرحها مورد تأکید قرار میگیرد.
Most part of Iran is situated in arid and semi-arid areas. Among features are irregularity in precipitation and improper distribution in terms of time, flood and drought, soil erosion and desertification. Therefore, under such circumstances, the shortage of water along with its effect of farm lands has considerable effect on natural resources. Nowadays in most part of the world, in order to supply water, improve of soil fertility, prevent erosion and flood in additional to watershed artificial flood, flood spreading and aquifer management is utilized and its positive effects are always emphasized. In this study the effects of implemented flood spreading on some physical and chemical properties such as amount of organic mutter, Nitrogen, Phosphor, Potassium, clay, silt, sand, PH and EC comparing with the areas without flood spreading have been studied using T test. Results shows that amount of organic mutter, Nitrogen, Phosphor, Potassium and clay have been increased. The amount of silt, sand, PH and EC have been not changed. Results prove the positive effect of flood spreading on soil properties in this area. Therefore, maintain the implementations of such plans are emphasized.
1- بهشتی راد مسعود، معصومه نارویی و رضا باقری(1389): بررسی اثر پخش سیلاب بر روی پوشش گیاهی منطقه پارک چابهار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی تحقیقات منابع طبیعی ایران، دانشگاه کردستان.
2- توسلی ابوالقاسم، محمد حسین مهدیان، بهروز یعقوبی و قاسم اسدیان(1379): بررسی تأثیر پخش سیلاب بر نفوذ پذیری خاک عرصه پخش سیلاب کبودر آهنگ- تهران، دومین همایش دستاوردهای ایستگاههای پخش سیلاب. مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، تهران، صفحات 51-54.
3- توکلی محسن(1384): ارزیابی اثرات اجرای عملیات آبخوانداری بر خصوصیات پوشش گیاهی ایستگاه پخش سیلاب دهلران، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 627-629.
4 – توکلی محسن(1384): تأثیر کاشت گونههای کهور، استبرق، کنار و آریپلکس بر ویژگیهای خاک تپّههای شنی دهلران، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 169 – 172.
5- خواجهای، ابراهیم و جواد خانی(1383): بررسی کمّی و کیفی اثرات پخش سیلاب در آبخوان علی نظر، پلدشت، اولین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان.
6- دادرسی سبزوار ابوالقاسم(1382): بررسی تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک متاثر از عملیات پخش سیلاب بر آبخوان شهرستان سبزوار، سومین همایش آبخوانداری تهران، مرکز پ تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، صص 276-282.
7- دولتی پروین(1386): بررسی اثر پخش سیلاب بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی جهان آباد تربت جام، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مازندران، 80 صفحه.
8- رفیعی مبادی محمد حسین(1384): اهداف قابل طرح در مسیرهای اجرای پروژه پخش سیلاب در منطقه بیرجند، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 700 – 708.
9- رنگ آور علی(1382): اثرات پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی منابع خاکی آبخوان. سومین همایش آبخوانداری تهران، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، صص 60-73.
10- رهبر غلامرضا و سید آهنگ کوثر(1381): بررسی برخی از تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک در شبکههای پخش سیلاب گربایگان فسا، مجموعه مقالات کارگاه آموزشی تاثیر پخش سیلاب بر خصوصیات خاک در ایستگاههای پخش سیلاب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری.
11- سام نژاد، حدیث(1390): بررسی اثر پخش سیلاب بر ویژگیهای خاک و پوشش گیاهی در اب باریک بم. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی بافت.
12- سررشته داری امیر(1383): اثرات طرح پخش سیلاب بر نفوذ پذیری و حاصلخیزی خاک، تحقیق و سازندگی 62: 83-90.
13- سکوتی اسکویی رضا(1381):381. تأثیر پخش سیلاب پلدشت بر روند تغییرات نفوذ پذیری سطحی خاک. مجموعه مقالات کارگاه آموزشی تاثیر پخش سیلاب بر خصوصیات خاک در ایستگاههای پخش سیلاب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، صفحات 54-59.
14- شریعتی محمد حسن(1379): بررسی تاثیر پخش سیلاب بر تغییرات نفوذپذیری خاک سطحی در عرصه آبخوان قوشه دامغان، پایان نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش عالی امام خمینی، 140 صفحه.
18- فخری فرهاد، محمد حسین مهدیان، و محمد حعفری(1382): تاثیر پخش سیلاب بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی ایستگاه تحقیقاتی تنگستان استان بوشهر، سومین همایش آبخوانداری تهران، مرکز پ تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، صص 300-308.
20- کوثر سید آهنگ(1374): مقدمهای بر مهار سیلابها و بهره وری بهینه از آنها: آبیاری سیلابی، تغذیه مصنوعی، بندهای کوتاه خاکی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 522 صفحه.
21- کیاحیرتی جعفر، حسین خادمی، سید سعید اسلامیان و امیر حسین چرخابی(1381): نقش ته نشستها در تغییر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اراضی در شبکه پخش سیلاب موغار اردستان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال نهم، تابستان، 1381، 2: 28- 40.
22– گودرزی محمد و محمد حسن شریعتی(1382): تأثیر پخش سیلاب بر حاصلخیزی خاک در استان سمنان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات مرتع و بیایان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع 2: 139- 151.
23- ملایی علی و امیر شفیعی(1382): بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اثر پخش سیلاب، مطالعه موردی ایستگاه پخش سیلاب امامزاده جعفر، سومین همایش آبخوانداری، تهران مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری صص 68-73.
24- مهدوی وفا حبیب اله(1384): ترویج تغذیه مصنوعی سفرههای آب زیر زمینی بر اساس الگوی پخش سیلاب چنداب در استان تهران، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کرمان، صص 693 – 699
_||_26- Anon,(1974): More Water for Arid lands. NAS, Washington, D. C. 153p.
27- Block, W. M., Franklin, A. B., Wardyr, J. P., Ganey, J. L., White, G. C(2001): Design and Implementation of Monitoring Sstudies to Evaluate The Success of Ecological Restoration of Wild life, Journal of Restoration Ecology, Vol. 9(3):293-303.
28- Herman Bouwer (2001): Artificial Recharge of Ground Rater Hydrology and Engineering, Hydrogeology Journal Pp. 121-142.
29- Houston, W.R. (1960): Effects of Water Spreading on Range Vegetation in Eastern Montana, Journal of Range Management, 13:289-293.
30- Hubbell, D.S. and J. L. Gardner (1944): Some Edaphic and Ecological Effects of Water Spreading on Rangeland, Ecology Journal, Vol. 25, No: 1, Pp: 27-44.
31-.Kolarkar, A.S. (1983): Khadin a Method of Harvesting Water, Journal of Arid Environments, 20:16-21.
32- Kowsar, A. (1991): Floodwater Spreading for Desertification Control, An Integrated Approach. Desertification Control Bulletin Number 19(UNEP): 3-18.
33- Miller, R.F.I.S. Mcgueen, F. A. Branson, I. M. Shown, and W. M. Buller (1969): An Evaluation of Range Flood Water Spreading. J. Range Management, 22:246-257.
34-.Young, P.T. Immel, D.L., Clary, J. J (2003): Book Review (The Historical Ecology Handbook: A Restorationists Guide to Reference Ecosystems), Journal of Environmental Management, 68:437-438pp.
