تحلیل سنت‌گرایی و نوگرایی مضمونی و محتوایی در غزل منزوی
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی
سیف الدین آب برین
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران)
کلید واژه: حسین منزوی, غزل, سنت‌گرایی, نوگرایی, مضمون و محتوا.,
چکیده مقاله :
دورۀ معاصر در تاریخ ایران را می‌توان در جمیع جهات، عرصۀ کشاکش بین سنت و نوگرایی دانست. این کشاکش در ساحت ادبیات نیز به وضوح دیده می‌شود. برخی سنت را مایۀ واپس‌ماندگی دانسته و با آن به ستیز برخاسته‌اند و برخی پایبندی تمام و کمال به سنت داشته و نوگرایی و نوجویی را برنتافته‌اند؛ در این میان گروهی نیز بوده‌اند که در عین پایبندی به برخی مؤلفه‌های سنت، نوگرایی و نوجویی را نیز الزامی می‌دانستند و در این راه قدم برداشته‌اند. حسین منزوی از غزل‌سرایان نئوکلاسیک، چنین دیدگاهی دارد؛ او غزل را با تئوری‌های نیما آشنایی داده و خود را از «جوجه ققنوسان» نیما می‌داند. در عین حال، غزل خود را حافظ‌وار می‌خواند و به تأثیر سنت در غزلش اذعان دارد. به‌ویژه در حوزۀ مضمون و محتوا که موضوع پژوهش حاضر است، این دوگانگی دیده می‌شود. این رویکرد سبب شده تا در شعر او موضوعات و مضامین سنتی در کنار موضوعات معاصر و نو و تجارب فردی دیده شود؛ عشق جسمانی و اروتیسم، زیبایی‌شناسی متفاوت از معشوق و واقع‌نمایی و تکیه بر تجارب فردی را می‌توان از وجوه نوگرایی او در زمینۀ مضمون، قلمداد کرد. در پژوهش حاضر به بررسی ابعاد سنت‌گرایی و نوگرایی منزوی در موضوع و مضمون پرداخته شده است. نتیجۀ پژوهش حاضر نشان از تلفیق نوگرایی و سنت گرایی در ابعاد مختلف مضمون، زبان و تصاویر شعری درشعر منزوی دارد.
The contemporary period in Iran's history can be seen in all aspects as a battleground between tradition and modernity. This conflict is also clearly seen in the field of literature. Some have considered tradition as a cause of deterioration and have risen against it, and some have completely adhered to tradition and have not embraced innovation. In the meantime, there have been those who, while adhering to some components of tradition, also considered modernity and novelty as a necessity and have taken steps in this direction. Hossein Manzavi, one of the neoclassical lyricists, has such a view; He has adapted Ghazal to Nima's theories and considers himself one of Nima's "phoenix in bloom". At the same time, he calls his ghazal Hafezvar (like Hafez' poetry) and acknowledges the influence of tradition in his ghazal. This duality can be seen especially in the field of theme and content, which is the subject of the present research. This approach has caused traditional topics and themes to be seen in his poetry alongside contemporary and new topics and individual experiences; Physical love and eroticism, aesthetics different from the beloved, and realism and relying on individual experiences can be considered as aspects of his modernization in the field of theme. In the current research, the dimensions of isolated traditionalism and modernism have been investigated in the subject and theme. The result of the present research shows the integration of modernism and traditionalism in different dimensions of theme, language, and poetic images in isolated poetry.
احمدی‌پور اناری، زهره (1397). دو مضمون از توصیف واقعی معشوق در غزل منزوی، بهبهانی و بهمنی. شعر پژوهی (بوستان ادب). 10 (۱۶)، ۱-۳۶.
انوری، حسن (1379). یک قصه بیش نیست. تهران: عابد.
توللی، فریدون (1346). رها. چاپ سوم. شیراز: کانون تربیت.
حافظ، شمس الدین محمد (1366). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ چهارم. تهران: صفی‌علی‌شاه.
حسن لی، کاووس (1384). تصویر زمان در شعر معاصر. کیهان فرهنگی، 20 (222).
حسن لی، کاووس (1385). نوآوري در غزل. شعر. 13 (46)، 34 - 27 .
حقوقی، محمد (1384). شعر فروغ فرخزاد از آغاز تا امروز (شعرهای برگزیده، تفسیر و تحلیل موفق‌ترین شعرها). چاپ نهم، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد (1377). شعر نو از آغاز تا به امروز. چاپ دوم. تهران: نشر ثالث.
حقوقی، محمد (1369). شعر نو از آغاز تا امروز. تهران: انتشارات هدايت -يوشيج.
خالقی مطلق، جلال (1375). زیبایی کمال مطلوب در زن در فرهنگ ایران. ایران‌شناسی. 8 (32)، 703-716.
روزبه، محمدرضا (1379). سیر تحول غزل فارسی. تهران: روزنه.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1363). شعر بی دروغ، شعر بی نقاب. چاپ چهارم. تهران: جاویدان.
شاملو، احمد (1384). مجموعه آثار (دفتر یکم، شعرها). تهران: نگاه.
صائب تبریزی، محمدعلی بن عبدالرحیم (1375). دیوان. به کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
عطار، محمد بن ابراهیم (1360). تذکره الاولیاء. به تصحیح محمد استعلامی. چاپ سوم. تهران: زوار.
علی‌پور، محمدکاظم (1385). غزل معاصر و زمینه‌های شکل‌گیری آن. شعر. 13 (46)، 61-66.
کاظمی، روح الله (1387). سیب نقره‌ای ماه. چاپ هشتم. تهران: کارنامه.
كرماني، حسين (١٣٨٧). نام من عشق است؛ مي‌شناسيدم آيا. باشگاه هنر. ۱۷ (۹۷)، ٦٠-٥٩.
منزوی، حسین (1387). حنجرۀ زخمی تغزل. تهران: آفرینش.
منزوی، حسین (1395). مجموعه اشعار. به کوشش محمد فتحی. چاپ چهارم. تهران: آفرینش و نگاه.
نیما یوشیج (1368). دربارة شعر و شاعری. گردآوری و تدوین سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.
نیما یوشیج (1385). دربارة هنر شعر و شاعری. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
یزدانی، زینب (1381). زن در شعر فارسی دیروز و امروز. تهران: فردوسی.
