عاطفة «شادی» در طرحواره‌های تصویری سه داستان (فارسی، انگلیسی و عربی)

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

نسرین محمودی برمسی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
مریم ایرجی ² (استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
ژینوس شیروان ³ (استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/09/09 تاریخ پذیرش : 1401/10/29 تاریخ انتشار : 1401/11/01

کلید واژه: شادی, خشم و هیاهو, سنگ صبور, استعارة مفهومی, میرامار, طرحوارة تصویری,

چکیده مقاله :

مقالة پیشِ رو کوشیده است با جستجو در استعاره‌‌های مفهومی سه داستان از سه زبان که به شیوۀ جریان سیال ذهن نگاشته شده‌اند، نشان دهد که چگونه کارکردهای ذهنی، در میان سه زبان مشابهت‌های نسبی را در طرحواره‌های تصویری رقم می‌‌زند و نیز متقابلاً چگونه فرهنگ‌‌های هر اقلیم بر ایجاد تفاوت‌های ساختاری در طرحواره‌‌های تصویری اثرگذار است. در پژوهش حاضر روش پیکره‌ای به کار گرفته شده است و استخراج داده‌ها با جستجوی کلیدواژه‌های مربوط به حوزة (مقصد) شادی و با توجه به بافت زبانی مرتبط صورت پذیرفته است. توصیف و تحلیل نمونه‌های دارای استعاره، برای بررسی حوزه‌های مبدأ و نام‌نگاشت‌های موجود به شیوة مقایسه‌ای انجام گردیده است. داده‌های این تحقیق در سه داستان سنگ صبور، خشم و هیاهو و میرامار، با استفاده از فهرست طرحواره‌های تصویری ایوانز (2006) مشخص می‌کند که صادق چوبک (فارسی) از پنج طرحوارة تصویری حرکت، نیرو، وجود، حجم و فضا، ویلیام فاکنر (انگلیسی) از چهار طرحوارة تصویری وجود، حجم، نیرو و حرکت و نجیب محفوظ (عربی) از سه طرحوارة تصویری وجود، حجم و نیرو برای بیان احساس شادی استفاده کرده‌اند. شباهت‌های موجود نشان‌دهندة جهانی بودن و تفاوت‌ها، بیانگر فرهنگ ویژه بودن طرحواره‌های تصویری مورد بحث است.

چکیده انگلیسی:

 The present article has tried to study the conceptual metaphors of three stories from three languages which are written in the style of Stream-of-consciousness as a narrative device, to show how the mental functions establish relative similarities in the image schemas among these three languages, and also how these cultures create different image schemas. In this research, the extracting data from the corpus has been done by searching the keywords related to the domain of "happiness" and according to the relevant linguistic context. The description and analysis of metaphors have been done in a comparative way to examine the fields of source and existing mappings and at last the related image schemas. The data of this research shows that Sadegh Choobak (Sange Sabour in Persian) has used five image schemas, "Motion, Force, Existence, Volume and Space", William Faulkner (Sound and Fury in English) has used four image schemas, "Existence, Volume, Force and Movement", and Najib Mahfouz (Miramar in Arabic) has been used three image schemas, "Existence, Volume and Force" to express the feeling of " happiness ". The existing similarities show the universality of image schemas and differences indicate the culture-specific nature of image schemas.

منابع و مأخذ:

تقی پوری حاجبی، ساناز؛ پاشایی فخری، کامران؛ عادل‌زاده، پروانه (1400). استعارة مفهومی شادی در داستان‌های علی محمد افغانی و تطبیق آن در شادمانی نگارهای درباری مکتب تبریز. هنر اسلامی. 18 (43)، 93-74.

چوبک، صادق (1369). سنگ صبور. تهران: افست.

راسخ مهند، محمد (1390). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی. تهران: سمت.

شریفی مقدم، آزاده؛ آزادیخواه، مریم؛ ابوالحسنی زاده، وحید، (1398). مقایسة استعاره‌های مفهومیِ «غم» و «شادی» در اشعار پروین اعتصامی. زبان پژوهی. 11 (30)، 202-179.

شهیدی تبار، مصطفی؛ پورقاسمیان، حسین (1400). استعاره‌های مفهومی «آیریلیق» در شعر ترکی آذربایجانی. زبان‌شناسی کاربردی و ادبیات کاربردی: پویش‌ها و پیشرفت‌ها. 9 (1)، 162-143.

صفوی، کوروش (1379). درآمدی بر معناشناسی. تهران: سوره مهر.

صفوی،‌ کوروش (1384). فرهنگ توصیفی معنی‌شناسی. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

صفوی، کورش (1396). استعاره. تهران: نشر علمی.

فاکنر، ویلیام (1397). خشم و هیاهو. ترجمة صالح حسینی. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات نیلوفر.

کاظمیان، رضا؛  حاتم‌زاده، سمیه (1401). تلفیق نظام نیرو-پویایی و استعاره‌های مفهومی در تحلیل استعاره‌های کوید- 19 زبان فارسی. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. 14 (2)، 153-127.

محمدیان، عباس؛ فرحانی‌زاده، مجید (1397). استعارۀ مفهومی «شادی» در دیوان شمس. مطالعات زبانی و بلاغی. 9 (18)، 350-319.

محمودی برمسی، نسرین؛ ایرجی، مریم؛ شیروان، ژینوس (1401). استعاره مفهومی حوزة خشم در داستان‌های سنگ صبور، خشم و هیاهو و میرامار. مطالعات نقد ادبی. 17 (52)، 81-45.

محمودی برمسی، نسرین؛ ایرجی، مریم؛ شیروان، ژینوس (آماده چاپ). استعاره مفهومی حوزة ترس در داستان‌های سنگ صبور، خشم و هیاهو و میرامار. زبانشناخت.

نجیب محفوظ (1394). میرامار. ترجمة رضا عامری. تهران: انتشارات دنیای اقتصاد. 

Albufalasa, M. & Vorobeva, Y. (2020). Realizations of conceptual metaphors of ANGER in Arabic, Russian and English: A contrastive corpus-based approach. International Journal of English Linguistics. 10 (6), 264-278.

Anudo, C. & Kodak, B. (2020). Conceptual metaphor and image schema representations of cancer-related deaths of selected prominent Kenyan personalities in the print media. Nairobi Journal of Humanities and Social Sciences. 4 (3), 7-27.

Atkins, S.; Clear, J. & Ostler, N. (1992). Corpus design criteria. Literary and Linguistic Computing. 7 (1), 1-16.

Bowerman, M. (1996). The Origins of Children’s Spatial Semantic Categories: Cognitive Versus Linguistic Determinants. Rethinking Linguistic Relativity. John J. Gumperz and Stephen C. Levinson (eds.). Cambridge/New York: Cambridge University Press.

Dobiášová, S. (2021). Conceptualizations of anger in English Idioms. An analysis based on the Extended Conceptual Metaphor Theory. Forum for Contemporary Issues and Literature. 2 (2), 19-34.

Evans, V & Green, M. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh University Press Ltd, Edinburgh: Great Britain.

Faulkner, W. (1929). The Sound and the Fury. W. W. Norton and company: U.S.A.

Hamdi, S. (2016). A cognitive study of happiness metaphors in English, Tunisian Arabic and Spanish. Arab World English Journal (AWEJ). 6 (1), 132-143.

Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. The University of Chicago Press: Chicago, London.

Johnson, M. (1989). Image-Schematic Bases of Meaning. Association Canadienne de sémiotique/ Canadian Semiotic Association, 9 (1-2-3), 109-118.

Kövecses, Z. (2008). The Conceptual Structure of Happiness. https://www.researchgate.net /publication/50379934.

Kövecses, Z. (2020). An extended view of conceptual metaphor theory. Review of Cognitive Linguistics.l 18 (1), 112-130.

Lakoff, G. & Turner, M. (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. University of Chicago Press: Chicago.

Lathifatussa’diyyah, S.; Nababan, MR. & Santosa, R. (2021, October). Conceptual metaphors and image schemes in the novel of “The Story of Zahra” By Hanan Al-Shaykh. The First International Conference on Literature Innovation in Chinese Language. Indonesia: Purwokerto.

Mahfouz, N. (1967). Miramar. U.S.: Doubleday

Mandler, J. (1992). How to build a baby: II. Conceptual Primitives. Psychological Review. 99 (4), 587-604.

Oakley, T. (2012). Image schemas. The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics.

Pastae, O. (2019). The conceptual metaphor of joy. The Journal of Linguistic and Intercultural Education. 12 (1), 139-150.

Pecher, D. (2018). Curb Your Embodiment. Topics in Cognitive Science. 10 (3), 501-517.  

Rewiś-Łętkowska, A. (2019). The anatomy of fear: interplay between metaphor, metonymy and image schema in the conceptualization of fear/strach in English and Polish. Studia Pigoniana. 2 (2), 119-143.

Sinha, C. & Jensen de Lopez, K. (2000). Language, culture and the embodiment of spatial cognition. Cognitive Linguistics., 11 (1-2), 17-41.

Sinha, C. (2002). The cost of renovating the property: A reply to Marina Rakova. Cognitive Linguistics. 13 (3), 271-276.

Stadler, M. (2020). The Ontological Nature of Part-Whole Oscillations, An Interdisciplinary Determination. (N.P.): Austrian Academy of Sciences.

Stefanowitsch, A. (2006). Corpus-based approaches to metaphor and metonymy, Corpus-based Approaches to Metaphor and Metonymy. 1-16.

Zlatev, J. (1997). Situated Embodiment. Studies in the Emergence of Spatial Meaning. Stockholm: Gotab.

Chobak, S. (1966). Sange Sabor. Tehran: In Press. (In Persian)

Faulkner, W. (2018). Sound & Fury. Saleh Hoseini (Trans.). Tehran: Nilofar Publisher. (In Persian)

Ahfouz, N. (2015). Miramar. Ameri, Reza (Trans.). Tehran: Donyaye-Eghtesad. (In Persian)

Rasekh Mahnad, M. (2011). An Introduction to Cognitive Linguistics Theories and Concepts. Tehran: Samt. (In Persian)

Safavi, K. (2000). An Introduction to Semantics. Tehran: Surah Mehr. (In Persian)

Safavi, K. (2005). Descriptive Dictionary of Semantic. Tehran: Farhang Moaser. (In Persian)

Safavi, K. (2017). Metaphor. Tehran: Nashre Elmi. (In Persian)

Kazemian, R., & Hatamzadeh, S. (2022). The conjoined model of force-dynamics and conceptual metaphors in interpreting metaphors of COVID- 19 in Persian. Journal of Linguistics & Khorasan Dialects. 14 (2), 127-153. doi: 10.22067/jlkd.2022.76177.1097. (In Persian)

Mahmoudi Barmasi, N.;Iraji, M., & Shirvan, J. (2022). Conceptual metaphor of anger in Sange-Sabour, sound and fury and Miramar. Studies of Literary Criticism, 17 (52), 45-81. (In Persian)  

Mahmoudi Barmasi, N., Iraji, M., & Shirvan, J. (In Press). Conceptual metaphor of anger in Sange-Sabour, sound and fury and Miramar. Zabanshenakht. (In Persian)

Mohammadian, A., & Farhanizadeh, M. (2019). Conceptual metaphor of “Happiness” in Divan Shams. The Journal of Linguistic and Rhetorical Studies. 9 (18), 319-350. doi: 10.22075/jlrs.2018.14657.1191. (In Persian)

Shahiditabar, M., & Pourghasemian, H. (2021). Conceptual metaphors of Ayrılıq (separation) in Azerbaijani Turkish poetry. Journal of Applied Linguistics and Applied Literature: Dynamics and Advances. 9 (1), 143-162. doi: 10.22049/jalda.2021.27019.1233. (In Persian)

Sharifi Moghadam, A., Azadikhah, M., & Abolhasanizadeh V. (2019). Comparison between the conceptual metaphors of sadness and happiness in the songs of Parvin Etesami. Zabanpazhuhi. 11 (30), 179-202. (In Persian)

Taghipori hajebi, S., Pashaei fakhrei, K., & Adelzadeh, P. (2021). Conceptual metaphor of happiness in the stories of Ali Mohammad Afghani and its application in the court paintings of Tabriz school. Islamic Art. 18 (43), 74-93. doi: 10.22034/ias.2020.240546.1303. (In Persian)