تحلیل طرحواره‌های شناختی غم و امید در اشعار فریدون مشیری
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی
بی تا نوریان
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
کلید واژه: امید, غم, فریدون مشیری, استعاره مفهومی, طرحواره‌های شناختی,
چکیده مقاله :
امروزه مباحث مربوط به زبان‌شناسی شناختی، مورد توجه محققان عرصۀ ادبیات است. یکی از این مباحث قابل توجه، استعاره مفهومی است که فراتر از کارکرد صرف ادبی به بیان طرحواره‎های تصویری ذهن شاعر یا هنرمند می‎پردازد. در بلاغت گذشته، استعاره را صرفاً مربوط به زبان می‌دانستند و برای زیبایی کلام از آن استفاده می‌کردند. امروزه استعاره تنها مقوله‎ای زبانی نیست، بلکه برخی از متخصصان علوم شناختی بر این باورند که به طور کلی تفکر انسان، استعاری است. بنابراین از نظرگاه معناشناسان، استعاره به هرگونه فهم و بیان مفاهیم انتزاعی در قالب مفاهیم ملموس اطلاق می‌شود. فهم استعاره مفهومی یا شناختی باعث کشف و شناخت منظومه فکری شاعر می‌شود. زیرا سخنان هر انسانی برگرفته از تجربه‌های زندگی اوست. فریدون مشیری، از جمله شاعران معاصر است که به عنوان شاعر غم و عشق و طبیعت و انسان معروف است و به نظر می‌رسد که به خاطر همین درون‌نگری ژرف، جهان ذهنی او درگیر موضوعاتی چون غم هستی‌شناسی و انسان‌شناسی و امید برای رسیدن به عالمی بهتر و والاتر بوده است. این پژوهش با استفاده از الگوی استعارۀ مفهومی در زبان‌شناسی شناختی به توصیف و تحلیل طرحواره‎ها و نگاشت‎های مربوط به مفهوم غم و امید در اشعار فریدون مشیری می‎پردازد و به این نتیجه می‌رسد که سروده‎های او ریشه در بسیاری از تجربیات زیست فردی و اجتماعی وی و توجه درونی او به مقولهءعشق و جهان روشن اندیشگانی و آرمانی وی دارد.
Now days, linguistic and cognitive topics are of interest to literary scholars. One of these notable topics is conceptual metaphor, which expresses the visual schemas of a poet or artists mind more than a literary function. In the past aesthetics, metaphor was considered to be related to language and was used for the beauty of words. Now days, metaphor is not just a linguistic category. Some cognitive scientists believe that human thinking is generally metaphorical. Therefore, according to semantics, metaphor is any understanding and expression of abstract concepts in the form of concrete concepts. Understanding conceptual or cognitive metaphor leads to discovering and recognizing the poet's thoughts, because the words of every human being are taken from his life experiences. Fereydoon Moshiri is one of the contemporary poets who are known as the poet of sorrow, love, nature and man. The hope has been to reach a better and higher world. Using a conceptual metaphorical model in cognitive linguistics, this study describes and analyzes the schemas and maps related to the concept of sadness and hope in Fereydoon Moshiri's poems and concludes that his poems are rooted in many biological experiences: his individual and social and his inner attention to the category of love and the world of his enlightened and ideal.
افراشی، آزیتا؛ سیدمصطفی عاصی، کامیار جولایی، (1394)، «استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکره‌مدار»، زبان‌شناخت، سال ششم، شماره 2، پیاپی 12، صص 39- 61.
جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (1947)، البیان و التبیین، قاهره، مکتبه الخانجی.
حاجی مزدارانی، مرتضی و روح الله تیموری، (1395)، «تحلیل مضامین عاطفی اجتماعی در شعر فریدون مشیری»، همایش ملی ادبیات غنایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجفآباد.
دهباشی، علی (۱۳۷۸) به نرمی باران، جشن نامه فریدون مشیری، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388)، صور خیال در شعر فارسی، تهران:آگاه، چاپ سیزدهم.
فتوحی، محمود (1391)، سبک‌شناسی؛ نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
کریمی، محمدیوسف (۱۳۸7)، زندگی‌نامۀ مشهورترین شاعران ایران، تهران: آوینا.
قاسمی، زهرا و محبوبه خراسانی(1396)، تعامل و تقابل استعاره های مفهومی «زن» و «مرد» در شعر سیمین بهبهانی،نشریه مطالعات زبان و ادبیات غنایی، سال هفتم، شماره پیاپی24، صص61-76
لیکاف، جورج، جانسون، مارک.(1394)، استعارههایی که با آنها زندگی میکنیم، ترجمۀ هاجر آقا ابراهیمی، تهران: نشرعلم.
مشیری، فریدون (1388)، سه دفتر: ابر و کوچه، گناه دریا، بهار را باور کن، تهران: چشمه، چاپ بیست و نهم.
_________ (1381) ، ریشه در خاک: گزیدۀ اشعار، تهران: مروارید.
Teresa, Cabre. (1999). Terminology: Theory, Methods, and Application. Amsterdam: John Benjamin.
_||_
Afrashi, Azita; Seyed Mostafa Asi, Kamyar Julaei, (2015), "Conceptual metaphors in Persian; Cognitive and body-oriented analysis", Zaban shenakht, Year 6, No. 2, Consecutive 12, pp. 39-61.
Jahez, Abu Othman Omar Ibn Bahr (1947), Al-Bayan and Al-Tabyin, Cairo, Al-Khanji School.
Haji Mazdarani, Morteza and Ruhollah Teimouri, (2016), "Analysis of Social Emotional Themes in the Poetry of Fereydoun Moshiri", National Conference on Lyrical Literature, Islamic Azad University, Najafabad Branch.
Dehbashi, Ali (1999) With the softness of rain, Fereydoun Moshiri Celebration, Tehran: Sokhan.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2009), Images of Imagination in Persian Poetry, 13th edition, Tehran: Agah.
Fotouhi, Mahmoud (2012), Stylistics; Theories, Approaches and Methods, Tehran: Sokhan.
Karimi, Mohammad Yousef (2008), Biography of the most famous poets of Iran, Tehran: Avina.
Likaf, George, Johnson, Mark. (2015), The Metaphors We Live With, translated by Hajar Agha Ebrahimi, Tehran: Nashr-e Elm.
Moshiri, Fereydoun (2009), Three books: Cloud and Alley, Sin of the Sea, Believe in Spring, 29th Edition, Tehran: Cheshmeh.
_____________ (2002), Roots in the Soil: Excerpts from Poems, Tehran: Morvarid.
